39-шы Халықаралық Қаржылық Есептілік Стандарты (IAS 39)
Қаржы құралдары: Тану және бағалау
1. [жойылған]
Қолдану аясы
2. Осы Стандартты барлық ұйым, төмендегі жағдайларды қоспағанда, қаржы құралдарының барлық түріне қолдануы тиіс:
(a) еншілес ұйымдардағы, қауымдасқан ұйымдардағы және бірлескен қызметтегі 10 Шогырландырылган қаржы есептілігі ХҚЕС (IAS) және 27 Жеке қаржы есептілігі ХҚЕС (IAS) немесе 28 Қауымдасқан ұйымдарга салынган инвестициялар ХҚЕС (IAS) немесе 31 Бірлескен кәсіпкерлікке қатысу ХҚЕС-ына (IAS) сәйкес есепке алынатын қатысу үлестерін. Сонымен қатар, ұйымдар осы Стандартты еншілес ұйымдарға, қауымдасқан ұйымдарға немесе бірлескен қызметке 27 ХҚЕС (IAS), 28 ХҚЕС (IAS) немесе 31 ХҚЕС-ына (IAS) сай осы Стандартқа сәйкес есепке алынатын қатысу үлестерін қолдануға міндетті. Ұйымдар сондай-ақ осы Стандартты еншілес ұйымдарға, қауымдасқан ұйымдарға немесе бірлескен қызметке қатысу үлесінен туынды құралдарына, осы туынды құрал 32 ХҚЕС (IAS) ұйымның үлестік құралының анықтамасына сәйкес келетін жағдайларды қоспағанда, қолдануға міндетті;
(b) 17 Жалдау ХҚЕС (IAS) қолданылатын жалдау келісімшарттары бойынша құқықтар мен міндеттемелерді. Дегенмен:
(i) жалдау бойынша жалға беруші таныған дебиторлық берешек 9 Қаржы Құралдары ХҚЕС-тың (IFRS) танылуының бұзылуы туралы ережесі және осы Стандарттың құнсыздану туралы ережелеріне тиісті болып табылады;
(ii) жалдау бойынша жалға алушы таныған кредиторлық берешек 9 ХҚЕС-тың (IFRS) танылуының бұзылуы туралы ережесіне тиісті болып табылады;
(iii) жалдау келісімшарттарына енгізілген туынды құралдар 9 ХҚЕС-тың (IFRS) енгізілген туынды құралдары туралы ережелеріне тиісті болып табылады;
(c) 19 Қызметкерлерге берілетін сыйақылар ХҚЕС (IAS) қолданылатын қызметкерлерге сыйақы бағдарламалары бойынша жұмыс берушілердің құқықтары мен міндеттемелерін;
(d) ұйым шығарған 32 ХҚЕС-тағы (IАS) үлестік құралдар анықтамасына сай (варранттар мен опциондарды қосқанда) немесе 32 ХҚЕС-тың (IFRS) 16А және 16В- тармақтарына немесе 16С және 16D-тармақтарына сәйкес үлестік құралдар ретінде жіктелуі талап етілетін қаржылық құралдар. Алайда, осындай үлестік құралдардың иесі осы Стандартты сол құралдарға егер олар жоғарыдағы (а) тармақшасындағы ерекшелікке сай болмаса қолдануы тиіс.
(e) (іі)-де берілген келісімшарт немесе 9 Қаржы құралдыры ХҚЕС-ының (IFRS) А Қосымшасындағыдан басқа 4 Сақтандыру келісімшарттары ХҚЕС -ында (IFRS) анықталған эмитенттің (і)-тармақтағы қаржы кепілдіктері шартының анықтамасына сай келетін сақтандыру шартына сай құқықтар мен міндеттемелер дискрециялық қатысу құқығы болғандықтан 4 Сақтандыру келісімшарттары ХҚЕС (IFRS) қолдану аясындағы шарт бойынша қарастырылады. Сонымен бірге, осы Стандартты 4 ХҚЕС (IFRS) қолдану аясындағы шартқа енгізілген туынды құралға қолдануға болады, егер осындай туынды құралдың өзі 4 ХҚЕС-ты (IFRS) қолдануға сай келетін шарт болып табылмаса. Сонымен қатар, егер қаржы кепілдіктері келісімшарттарының эмитенті бұрын екіұшты емес түрде осындай келісімшарттарды сақтандыру шарттары деп есептейтінін және сақтандыру келісімшарттары қолданылатын есепке алу рәсімдерін пайдаланғанын мәлімдесе, ол осы Стандартты немесе 4 ХҚЕС-ты (IFRS) осындай келісімшарттарды сақтандыру келісімшарттарына қолдануды таңдауға құқылы (AG4 және АG4А-тармақтарын қараңыз). Эмитент осындай таңдауды әрбір жеке алынған шартқа қатысты жасай алады, бірақ бірде оны жасай отырып, ол одан бас тартуға құқылы емес;
(f) [жойылған]
(g) ұйымдар біріктірілген кезде сатып алушы ұйым және сатушы арасында сатып алынатын ұйымды сатып алу немесе сату туралы белгілі бір болашақ күнге жасалған кез келген келісімшарттарды. Белгілі бір болашақ күнге жасалған келісім-шарт термині әдетте операцияны аяқтау және кез келген талап етілген тұжырымдамаларға қол жеткізуге қажет кезеңнен асып түспеуі қажет.
(h) 4-тармақта жазылғандарды қоспағанда, несие туралы келісімдерді. Несие туралы келісімнің эмитенті 37 Міндеттемелер, шартты міндеттемелер және шартты активтер ХҚЕС-ты (IAS) осы Стандартты қолдану аясында болмайтын несие туралы келісімдерге де қолдануы тиіс. Дегенмен несие туралы барлық келісім осы Стандарттың тануды тоқтатуға қатысты ережелерін қолданудың ықпалында болады;
(i) осы Стандарттың осы Стандарт қолданылатын 5-7-тармақтарын қолдану аясындағы келісімшарттарды қоспағанда, 2 Активтер негізіндегі төлемдер ХҚЕС (IFRS) қолданылатын үлестік құралдар негізіндегі төлемдермен мәмілелер бойынша қаржы құралдарын, келісімшарттарды және міндеттемелерді;
(j) ұйым 37 Міндеттемелер, шартты міндеттемелер және шартты активтер ХҚЕС-ына (IAS) сәйкес бағалау міндеттемелері ретінде таныған не ол үшін неғұрлым ерте кезеңдердің бірінде ол 37 ХҚЕС-қа (IAS) сәйкес бағалау міндеттемесін таныған міндеттемені өтеу үшін ұйым жүргізуге міндетті болатын шығындарды өтеу үшін төлемдерге құқықтарын.
3. [жойылған]
4. Осы Стандарттың қолдану аясына төмендегідей қарыздар бойынша міндеттемелер кіреді:
(a) ұйым қаржы міндеттемесі ретінде жіктейтін, пайда немесе залал (9 ХҚЕС-тың (IFRS) 4.2.2-тармағын қараңыз) арқылы әділ құн бойынша бағаланатын қарыз туралы келісімдер. Өткен несие туралы келісімдерінен туындайтын активтерді сату тәжірибесі бар ұйым осы Стандартты бірдей санатқа жатқызылатын қарыз туралы келісімдеріне қолдануға міндетті;
(b) ақша қаражатын беру немесе басқа қаржы құралын шығару нысанында қарама-қарсы талаптарды есепке алу арқылы реттелуі мүмкін қарыз туралы келісімдер. Осы қарыз туралы келісімдер туынды құралдарды білдіреді. Несие туралы келісімді қарызға алынған қаражатты бөліп-бөліп төленгендіктен ғана қарама-қарсы талаптарды есепке алу арқылы өтелген деп санауға болмайды (мысалы, құрылыстың аяқталу сатысына тепе-тең бөліп-бөліп өтелетін, құрылысқа арналған ипотекалық несие);
(c) нарықтық пайыздан төмен пайыз мөлшерлемесі бойынша несие беру туралы келісімдер. (9 ХҚЕС-тың (IFRS) 4.2.1-тармағын қараңыз, осындай қарыздар туралы келісімдерден туындайтын міндеттемелерді кейіннен бағалау туралы айтылады.
5. Осы Стандарт ұйымның қаржы активтерін сатып алу, сату немесе пайдалану үшін күтілетін қажеттілігін қанағаттандыру үшін осындай активті алу немесе жеткізу мақсатында жасалған және қолданылып жүрген шарттарын қоспағанда, есеп айырысу қарама-қарсы талаптарды ақша қаражатымен, өзге қаржы құралдарымен есепке алу арқылы не қаржы құралдарын айырбастау арқылы жүргізілуі мүмкін қаржы активтерін сатып алу немесе сату шарттарына қолданылуы тиіс.
5А Келісімшарт қаржы құралы болғандай етіп, қолма-қол ақшада немесе басқа қаржы құралында таза түрде немесе қаржы құралдарын айырбастау арқылы есептеліне алатын қаржылық емес бапты сататын немесе сатып алатын келісімшарт пайда немесе шығын арқылы әділ құнда бағалану ретінде біржола белгілене алады, ұйымның болжанатын сатып алу, сату немесе қолдану талаптарына сәйкес қаржылық емес баптардың қабылдау немесе тапсыру мақсатына енгізілуіне қарамастан. Бұл белгілеу келісімшарттың басында, және осы Стандарттың қолдану аясынан шығарылу себебінен сол келісімшартты танымаудан туындайтын тану сәйкессіздігін (кейде «есепке алудың келісілмеуі» ретінде сілтенеді) жойса немесе елеулі түрде қысқартса қолжетімді болып табылады.
6. Қаржы активтерін қарама-қарсы талаптарды ақша қаражатымен, өзге қаржы құралдарымен есепке алу арқылы не қаржы құралдарын айырбастау арқылы сатып алу немесе сату туралы шарттар бойынша есеп айырысудың әртүрлі нұсқалары бар. Оларға мыналар жатады:
(a) шарттың талаптары тараптардың әрқайсысына есеп айырысуды ақша қаражатымен, өзге қаржы құралдарымен есепке алу арқылы не қаржы құралдарын айырбастау арқылы жүргізуге мүмкіндік жасаған кезде;
(b) шартта ақша қаражатымен, өзге қаржы құралдарымен есепке алу арқылы не қаржы құралдарын айырбастау арқылы есеп айырысу мүмкіндігіне тікелей нұсқау болмаған кезде, бірақ ұйымның осындай шарттар бойынша ақша қаражатымен, өзге қаржы құралдарымен есепке алу арқылы не қаржы құралдарын айырбастау арқылы (не қарсы әріптеспен өзара есепке алу туралы шарттар жасау не ол орындалғанға немесе аяқталғанға дейін сату шарты арқылы) есеп айырысу тәжірибесі болған кезде;
(c) осындай шарттарға қолдануға болған кезде, ұйымның базистік активті қысқа мерзімді баға тұрақсыздығы немесе дилер пайдасынан пайда алу мақсатында сатып алғаннан кейін-ақ сату тәжірибесі болады; және
(d) шарттың мәні болып табылатын қаржылық емес актив ақша қаражатына бірден айырбасталуы мүмкін болған кезде.
(b) немесе (с) тармақтарына сай келетін шарттың ұйымның қаржы активтерін сатып алу, сату немесе пайдалану үшін күтілетін қажеттілігін қанағаттандыру үшін осындай активті алу немесе жеткізу мақсаты жоқ және тиісінше осы Стандартты қолдану аясында тұр. 5-тармақ қолданылатын басқа шарттар олардың жасалғанын не жасалмағанын және оларды ұйымның қаржы активтерін сатып алу, сату немесе пайдалану үшін күтілетін қажеттілігін қанағаттандыру үшін осындай активті алу немесе жеткізу мақсатында қолданылатынын не қолданылмайтын және тиісінше осы Стандартты қолдану аясында тұрғанын не тұрмағанын анықтау үшін бағаланады.
7. 6(а) немесе (d) тармақтарына сәйкес қаржы активін сатып алу немесе сату үшін жазылған, есеп айырысу қарама-қарсы талаптарды ақша қаражатымен, өзге қаржы құралдарымен есепке алу арқылы не қаржы құралдарын айырбастау арқылы жүргізілуі мүмкін опцион осы Стандартты қолдану аясында тұр. Осындай шарт ұйымның қаржылық емес активті сатып алу, сату немесе тұтынуы үшін күтілетін қажеттілігін қанағаттандыру үшін осындай активті алу немесе жеткізу мақсатында жасалмайды.
8. 32 ХҚЕС-ында (IAS) және 9 ХҚЕС-та (IFRS) айқындалған терминдер осы стандартта 9 ХҚЕС-ының (IFRS) А қосымшасында және 32 ХҚЕС-ының (IAS) 11-тармағында көрсетілген мәндермен пайдаланылады. 9 ХҚЕС (IFRS) және 32 ХҚЕС-та (IAS) мынадай терминдер айқындалған:
· қайта тану
· туынды
· үлестік құрал
· әділ құн
· қаржы активі
· қаржылық кепілдік келісімшарты
· қаржы құралы
· қаржы міндеттемесі және осы анықтамаларды қолдану жөніндегі ұсыныстар берілген.
9. Мынадай терминдер осы Стандартта мынадай мағынада пайдаланылады:
Тану және бағалауға қатысты терминдер
Қаржы активінің немесе қаржы міндеттемесінің амортизацияланган құны - бұл қаржы активі немесе қаржы міндеттемесі бастапқы тану кезінде плюс немесе минус жинақталған амортизация негізгі сома шегеріле отырып, пайыздың тиімді мөлшерлемесі әдісін қолданумен есептелетін құн, бастапқы құн және өтеу сәтіндегі құн арасындағы айырма, минус құнсындануға немесе үмітсіз берешекті ішінара есептен шығару (тікелей немесе резервтік шотты пайдаланумен жүзеге асырылатын).
Пайыздың тиімді мөлшерлемесінің әдісі қаржы активінің немесе қаржы міндеттемесінің (не қаржы активтері немесе қаржы міндеттемелері тобының) амортизацияланған құнын есептеу және тиісті кезең ішіндегі пайыздар төлеуге арналған пайыздық кірістер және шығыстарды есептеу әдісін білдіреді.
Тиімді пайыздық мөлшерлеме болашақ төлемдердің немесе түсімдердің күтілетін сомасын осы қаржы құралы бойынша өтеу мерзімі басталғанға дейін не бұл дұрыс болған кезде неғұрлым қысқа кезең ішінде қаржы активінің немесе қаржы міндеттемесінің таза қаржылық жағдай туралы есептік құнына дейін дәл дисконттауды қамтамасыз ететін мөлшерлемені білдіреді. Пайыздың тиімді мөлшерлемесін есептеу кезінде ұйым ақша қаражатының ағындарын қаржы құралының (мысалы, алдын ала ақының, сатып алу опционының және осындай опционның) барлық шарттық талаптарын ескере отырып айқындау міндетті, бірақ болашақ кредиттік шығындарды назарға алуға құқылы емес. Есепке барлық сыйақылар және тараптар төлеген немесе алған, тиімді пайыздық мөлшерлеменің ажырамас бөлігі болып табылатын басқа да сомалар (18 Табыс ХҚЕС-ты (IAS) қараңыз), сондай-ақ мәміле бойынша шығындар және барлық басқа сыйақылар немесе жеңілдіктер қабылданады. Ақша қаражатының ағындары және ұқсас қаржы құралдарының тобының есептік мерзімі шынайы бағалануы мүмкін екені болжанады. Дегенмен, ақша қаражатының ағындарын немесе қаржы құралын (немесе қаржы құралдары тобының) қолданудың күтілетін мерзімін бағалауға мүмкін болмайтын сирек кездесетін жағдайларда ұйым шартта көзделген ақша ағындарын қаржы құралының (немесе қаржы құралдары тобының) бүкіл шарттық мерзімі ішінде пайдалануға міндетті.
Операциялар бойынша шығындар қаржы активін немесе қаржы міндеттемесін сатып алуға, шығаруға немесе шығынға жазуға тікелей байланысты қосымша шығындарды білдіреді (А қосымшасының АG13-тармағын қараңыз). Егер ұйым қаржы құралын сатып алмаса, шығармаса немесе өткізбесе, қосымша шығындар туындамайды.
Хеджирлеуді есепке алуға байланысты анықтамалар
Нақты келісім - міндетті күші бар, болашақта белгілі бір күні (белгілі бір күндері) көрсетілген баға бойынша ресурстардың көрсетілген санымен айырбастау шарты.
Болжанатын мәміле - бұл жасалмаған, бірақ күтілетін болашақ мәміле.
Хеджирлеу құралы - бұл белгілі бір туынды қаржы құралы немесе (тек валюта айырбастау мөлшерлемелері өзгерістерінің тәуекелдігін хеджирлеуге қатысты) белгілі бір туынды емес қаржы активі немесе туынды емес қаржы міндеттемесі, ақша қаражатының әділ құны немесе ағындары, белгілі бір хеджирленетін баптың ақша қаражатының әділ құнын немесе ағындарын өтейтіні күтілетін құрал (72-77 және А қосымшасының AG94-AG97-тармақтарында хеджирлеу құралының анықтамасы толық қарастырылады).
Хеджирленетін бап - бұл актив, міндеттеме, нақты келісім, жоғары ықтималды болжанатын мәміле немесе шетелдік қызметке таза инвестиция, оларға байланысты (а) ұйым әділ құн немесе болашақ ақша ағындары өзгерістерінің тәуекелдігіне ұшырайды және (b) хеджирленетін ретінде айқындалады (хеджирленетін баптың анықтамасы 78-84 және А қосымшасының AG98-AG101-тармақтарында неғұрлым толық қарастырылады).
Хеджирлеу тиімділігі - бұл хеджирленетін баптың әділ құнының немесе ақша ағындарының хеджирленетін тәуекелдікке жататын өзгерісі хеджирлеу құралының әділ құнының немесе ақша ағындарының өзгерістерімен өтелетін дәреже (А қосымшасының AG105-AG113-тармақтарын қараңыз).
10. −
57. [жойылған]
Амортизациялы құнда өлшенген құнсыздану және қаржы активтері бойынша үмітсіз берешек
58. Әрбір есепті күн жағдайы бойынша ұйым амортизациялы құнда өлшенген қаржы активінің немесе қаржы активтері тобының құнсыздануының объективті белгілерінің болуын бағалауға міндетті. Осындай белгілер болған кезде ұйым құнсызданудан болатын кез келген шығынның мөлшерін айқындау үшін 63-тармақты басшылыққа алуға міндетті.
59. Қаржы активі немесе қаржы активтерінің тобы құнсызданады және құнсызданудан болған шығындар, егер активтің бастапқы танудан кейін орын алған бір немесе бірнеше оқиғалардың («шығын оқиғасы») нәтижесінде құнсызданудың объективті белгілері болған жағдайда не осы шығын оқиғасы (оқиғалары) қаржы активі немесе қаржы активтерінің тобы бойынша болжанатын болашақ ағындарға шынайы бағалауға сай келетіндей әсер еткен жағдайда ғана туындайды. Құнсыздануды тудырған жалғыз дискреттік оқиғаны үнемі атау мүмкін емес. Негізінен құнсызданудың белгісі бірнеше оқиғаның құрама әсер етуі болып табылады. Болашақ оқиғаның нәтижесінде күтілетін шығындар осындай оқиғалардың басталу ықтималдарына қарамастан танылмайды. Активті иеленушіге белгілі, мынадай шығын оқиғалары туралы ақпарат қаржы активінің немесе қаржы активтері тобының құнсыздануының объективтік белгілеріне жатады:
(a) эмитент немесе борышкер бастан кешіп отырған едәуір қаржы қиындықтары;
(b) шартты бұзу, мысалы, пайыздарды немесе борыштың негізгі сомасын төлеуден бас тарту немесе жалтару;
(c) кредиторларға қарызшының қаржылық қиындықтарына байланысты экономикалық немесе заңды себептер бойынша жеңілдікті жағдайлар ұсыну, бұған кредитор басқа қандай да болмасын жағдайларда шешім қабылдамас еді;
(d) қарызшының банкрот болуы немесе қаржылық қайта ұйымдасу ықтималдылығы;
(e) осы қаржы активі үшін қаржылық қиындықтар себебі бойынша актив нарығының жоғалуы; немесе
(f) осы активтерді бастапқы тану сәтінен бастап қаржы активтері тобы бойынша ақша қаражаттарының болжанған болашақ ағындарының айқындалған азаюын растайтын ақпараттың болуы, сондай-ақ азаю деген жекелеген қаржы активтерімен осы топтың құрамында, мыналарды қоса алғанда, әлі теңестірілмейді:
(i) топтағы қарызшылардың төлем мәртебесіндегі қолайсыз өзгерістер (мысалы, мерзімі өткен төлемдер немесе өздерінің кредит лимитіне жеткен және ең төменгі айлық төлемдерді жүргізетін кредит карталарын иеленушілер санының ұлғаюы); немесе
(ii) топ құрамындағы активтер бойынша міндеттемелердің орындалмауымен арақатысты ұлттық немесе жергілікті экономикалық жағдайлар (мысалы, қарызшының географиялық аймағындағы жұмыссыздықтың өсуі, тиісті аудандағы ипотекалардың жай-күйіне қатысты жылжымайтын мүлік бағасының төмендеуі, мұнай өндірушілердің қарыздық активтерін алуға қатысты мұнай бағасының төмендеуі немесе топ құрамындағы қарызшылар үшін салдары бар салалық конъюнктураның қолайсыз өзгерістері).
60. Ұйымның қаржы құралдарының нарықта еркін айналуының тоқтауына байланысты актив нарығының жоғалуы активтің құнсыздануын растамайды. Ұйымның несие төлеу қабілеттілігі рейтингінің әлсіреуі өзінше құнсыздануды растамайды, алайда ол басқа қол жеткізілетін ақпаратты есепке алғанда құнсыздану белгісі ретінде болады. Қаржы активінің әділ құнының оның өзіндік құнынан немесе амортизациялық құнынан төмен азаюы құнсыздану белгісі болып табылуы міндетті емес (мысалы, борыштық құралға инвестициялардың әділ құнының төмендеуі, ол пайыздың тәуекелдіксіз мөлшерлемесінің ұлғаю салдары болып табылады).
61. [Жойылған]
62. Кейбір жағдайларда қаржы активінің құнсыздануынан шығынның мөлшерін бағалау үшін талап етілетін деректердің шектеулі сипаты болуы немесе одан әрі ағымдағы жағдайларға сәйкес келмеуі мүмкін. Бұл қарызшы қаржылық қиындықтарға душар болған, ал осындай қарызшыларда өткен тәжірибеден жеткіліксіз деректер болған кезде орын алуы мүмкін. Осылайша, ұйым ағымдағы жағдайларды көрсету үшін қаржы активтерінің тобына қатысты ақпаратты пайдалану кезінде өз тәжірибесіне сүйенеді (AG89-тармақты қараңыз). Дәлелді бағалауларды пайдалану қаржы есептілігін дайындаудың маңызды бөлігі болып табылады және олардың сенімділігін жоғалтпайды.
63. Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын несиелердің және дебиторлық берешектің немесе өтеуге дейін ұсталатын инвестициялардың құнсыздануынан шығынның объективті белгілері болған кезде шығынның мөлшері активтің қаржылық жағдай туралы есептік құны және болжанған болашақ ақша қаражаты ағындарының (әлі келтірілмеген болашақ кредит шығындарын қоспағанда) осы қаржы активі үшін негізгі пайыз мөлшерлемесі (яғни, бастапқы тану кезінде есептелген пайыз мөлшерлемесі бойынша) бойынша есептелген дисконтталған құны арасындағы айырма ретінде айқындалады. Активтің қаржылық жағдай туралы есептік құны тікелей немесе бағалау резервінің шоты арқылы азаюы тиіс. Шығынның мөлшері табыс немесе шығын арқылы танылуы тиіс.
64. Ұйым алдымен құнсызданудың объективті белгілерін дербес маңызы бар қаржы активіне қатысты жеке негізде және дербес маңызы жоқ қаржы активтеріне қатысты жеке немесе жиынтық негізде айқындайды (59-тармақты қараңыз). Егер ұйым дербес маңызы бар және сол сияқты жоқ, жеке бағаланатын қаржы активіне қатысты құнсызданудың объективті белгілерінің болмауын түсіндірсе, онда ол осындай активті кредиттік тәуекелдіктің сипаты бар қаржы активтерінің тобына енгізеді және жиынтық негізде олардың құнсыздануын бағалайды. Құнсызданудан болған шығын танылған немесе әлі де танылып отырған, құнсыздануы жеке бағаланатын активтер құнсыздануды жиынтық бағалауға кіреді.
65. Егер келесі кезеңде активтің құнсыздануынан шығынның мөлшері азайса және бұл азаю құнсыздану танылғаннан кейін орын алған оқиғаға объективті арақатысты болуы мүмкін болса (мысалы, дебиторлық кредиттік рейтингінің артуы), онда құнсызданудан бұрын танылған шығынды не тікелей, не бағалау резерві арқылы реверстеген дұрыс. Осындай реверстеу нәтижесінде осы қаржы активінің қаржылық жағдай туралы есептік құны, егер оны реверстеу күніне құнсыздану танылмаса, амортизациялық құнды құрайтын мөлшерден аспауы тиіс. Реверстеудің мөлшері пайдада немесе шығында танылуы тиіс.
66. −
70. [Жойылған]
71. Егер хеджирлеу құралы және хеджирленетін бап арасында 85-88-тармақтарда және А қосымшасының АG102-АG104-тармақтарында айтылғандай хеджирлеу қатынасы айқындалса, онда хеджирлеу құралы және хеджирленетін бойынша пайданы немесе шығынды есепке алу 89-102-тармақтарда айқындалған тәртіпке сәйкес жүзеге асырған дұрыс.
Хеджирлеу құралдары
Анықтау құралдары
72. Туынды құралды, белгілі бір опциондарды сатуды қоспағанда, осы Стандартта 88-тармақтың ережелерін сақтау шартымен хеджирлеу құралы ретінде пайдалануға шектеулер белгіленбеген (А қосымшасының АG94-тармағын қараңыз). Дегенмен туынды қаржы құралы немесе туынды қаржы міндеттемесі валюта тәуекелдігін хеджирлеу үшін ғана хеджирлеу құралы ретінде айқындалуы мүмкін.
73. Хеджирлеуді есепке алу мақсатымен, есеп беретін ұйымға қатысты сыртқы тарап (есеп ұсынылатын топқа, сегментке немесе бөлек ұйымға қатысты сыртқы) қатысатын құралдар ғана хеджирлеу құралы ретінде айқындалуы мүмкін. Сондай-ақ, жекелеген ұйымдар шоғырландырылған топ шеңберіндегі немесе бір ұйым шеңберіндегі бөлімше ұйымдар тобы шеңберінде басқа ұйымдармен немесе бір ұйым шеңберіндегі басқа бөлімшелермен мәмілелер жасауы мүмкін, осындай мәмілелерден пайдалар және шығындар есептілікті шоғырландыру барысында алынып тасталады. Сондықтан хеджирлеу жөніндегі осындай мәмілелер шоғырландырылған қаржы есептілігі шеңберінде хеджирлеуді есепке алу талаптарына сай келмейді. Алайда, олар олардың есеп ұсынылатын жекелеген ұйымға немесе сегментке қатысты сыртқы болып табылатын болса, топ құрамындағы немесе сегменттік есептіліктегі жеке алынған ұйымдардың жеке немесе жеке алынған қаржы есептілігі шеңберінде осындай талаптарға сай келуі мүмкін.
Хеджирлеу құралдарын анықтау
74. Әдетте, тұтастай алғанда барлық хеджирлеу құралының әділ құнын әрқашан біржақты айқындауға болады, бұл ретте әділ құнының өзгерісін туғызатын факторлар өзара байланысты болып табылады. Осылайша алғанда ұйым хеджирлеу қатынасы кезінде тұтастай алғанда барлық хеджирлеу құралын пайдаланады. Мынадай:
(a) опционның ішкі және уақытша құндары бөлінген және хеджирлеу құралы ретінде опционның уақытша құнының өзгерісін есепке алмастан оның ішкі құнының өзгерісі ғана айқындалған; және
(b) форвард келісімшартының мөлшерлемесі пайыздық эмитентке және «спот» бағасына бөлінген жағдайларда ерекшелікке жол беріледі.
Осы ерекшеліктер опционның ішкі құны және форвард шарты бойынша сыйақы әдетте бір-біріне бөлек есептелгендіктен болуы мүмкін. Хеджирлеуді есепке алу талаптарына опционның ішкі және сол сияқты уақытша құндары бағаланатын хеджирлеудің динамикалық стратегиясы сәйкес келуі мүмкін.
75. Хеджирлеу қатынасы кезінде хеджирлеу құралының белгілі бір бөлігі пайдаланылуы мүмкін, мысалы, оның номиналдық құнының 50%. Дегенмен, хеджирлеу қатынасын хеджирлеу құралы айналысының толық емес кезеңі ішінде пайдалануға рұқсат етілмейді.
76. Хеджирлеудің бірдей құралы тәуекелдіктің бір немесе одан көп түрін хеджирлеу үшін (а) хеджирленетін тәуекелдікті жеткілікті түрде нақты айқындау; (b) хеджирлеудің тиімділік дәрежесі көрнекті түрде көрсетілуі; және (с) хеджирлеу құралын нақты пайдалануды қамтамасыз ету, сондай-ақ әртүрлі тәуекелдік бойынша ұстанымдарды дәл айқындау шартымен пайдаланылады.
77. Екі немесе одан көп туынды қаржы құралын немесе олардың бөліктерін (немесе - валюта тәуекелдігі хеджделген немесе олардың бөліктерін немесе туынды және туынды емес қаржы құралдарының немесе олардың бөліктері үйлескен жағдайда - екі немесе одан көп туынды емес қаржы құралын) үйлесуде қарауға және бір құралға байланысты туындаған тәуекелдік (тәуекелдіктер) басқа құралдарға байланысты туындаған тәуекелдіктерді өтейтін жағдайларды қоса алғанда, бірлесіп хеджирлеу құралы ретінде айқындауға болады. Сонымен қатар пайыздық «мойындаулар» немесе жазылып берілген және сатып алынған опционды үйлестіретін өзге туынды құралдар хеджирлеу құралы ретіне жіктелмейді, егер олар шын мәнінде жазылып берілген таза опциондарды білдірсе (яғни, олар бойынша таза сыйақы алынады). Осылайша екі немесе одан көп құралдар (немесе олардың бөліктері), егер олардың ешқайсысы да жазылып берілген немесе жазылып берілген таза опционды білдірмейтін болса, хеджирлеу құралы ретінде айқындалуы мүмкін.
