8) өздерiнiң қаржы қаражаты шегiнде және республикалық нормативтiк құқықтық актiлермен белгiленген шектеулердi ескере отырып, мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдарындағы қызметкерлердiң жалақысы мен лауазымдық айлықақысының ставкаларын белгiлеу;
9) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртiппен мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдары қызметкерлерiнiң лауазымдық айлықақыларына үстеме ақы мен қосымша ақы, оларға сыйлық берудiң тәртiбi мен мөлшерiн белгiлеу;
9-1) Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен кадрлардың бiлiктiлiгiн арттыруды және оларды қайта даярлауды қамтамасыз ету;
10) бiлiм беру ұйымдарын нормативтiк талаптарға сәйкес материалдық-техникалық жағынан қамтамасыз ету, жарақтау мен жабдықтау;
11) Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен жарғылық қызметтi жүзеге асыру үшiн қосымша қаржылық және материалдық қаражат көздерiн тарту;
12) қоғамдық тамақтандыру ұйымдары бөлiмшелерiнiң және медициналық ұйымдардың жұмыс iстеуiне қажеттi жағдайлар жасау, олардың жұмыстарына бiлiм алушылардың, тәрбиеленушiлер мен қызметкерлердiң денсаулықтарын қорғау және нығайту мақсатында бақылау жасау;
13) бiлiм алушылардың, тәрбиеленушiлердiң жекелеген санаттарына Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген қосымша жеңiлдiктер мен материалдық қамтамасыз ету түрлерiнiң уақытылы берiлiп отыруын қамтамасыз ету;
14) тәрбиеленушiлер мен бiлiм алушылардың күтiмi мен тұру жағдайларының белгiленген нормалардан төмен болмауын қамтамасыз ету;
15) қоғамдық өзiн-өзi басқару, қоғамдық бiрлестiктер органдарының қызметiне жәрдемдесу;
16) құрылтайшылар мен мүдделi адамдарға қаржылық және материалдық ресурстардың түсуi мен жұмсалуы туралы есеп беру;
17) жоғары оқу орындарының ғылыми-педагог қызметкерлерiне тиiстi оқу орнының доцентi және профессоры академиялық атақтарын беру. Қазақстан Республикасының мемлекеттiк аттестаттау органының алдында доцент және профессор ғылыми атақтарын беру туралы өтiнiш жасау;
18) Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынбаған және бiлiм беру ұйымының жарғысында көзделген өзге де қызметтi жүзеге асыру.
09.07.04 ж. N 597-II ҚР Заңымен 34-бап жаңа редакцияда (бұр. ред. қара)
34-бап. Бiлiм беру ұйымдарын басқару
1. Бiлiм беру ұйымдарын басқару Қазақстан Республикасының заңдарына, тиiстi үлгiдегi Бiлiм беру ұйымы қызметiнiң үлгiлiк ережелерi мен бiлiм беру ұйымының жарғысына сәйкес жүзеге асырылады.
2. Бiлiм беру ұйымын алқалы басқарудың нысандары бiлiм беру ұйымының кеңесi (ғылыми кеңес), қамқоршылық кеңес, педагогикалық, әдiстемелiк (оқу-әдiстемелiк, ғылыми-әдiстемелiк) кеңестер және басқа да нысандар болып табылады, олардың жұмысын ұйымдастыру ережелерiн, оларды сайлау тәртiбiн қоса алғанда, Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органы бекiтедi.
3. Бiлiм беру ұйымын тiкелей басқаруды меңгерушi, директор, ректор немесе өзге де басшы жүзеге асырады.
4. Бiлiм беру ұйымының басшысын құрылтайшы тағайындайды.
5. Бiлiм беру ұйымы басшысының мәртебесi, бiлiм беру ұйымының алқалы органдарының құрамы, өкiлеттiгi, сайлау тәртiбi және қызметi, олардың арасындағы өкiлеттiктiң ара-жiгiн ажырату тиiстi үлгiдегi Бiлiм беру ұйымдары қызметiнiң үлгiлiк ережелерiмен айқындалады және олардың жарғыларымен бекiтiледi.
Мемлекеттiк бiлiм беру ұйымының басшысы үш жылда бiр рет Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органы белгiлеген тәртiппен аттестаттаудан өтедi.
6. Мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдарының басшыларына өздерiнiң қызметтерiн бiлiм беру ұйымдары iшiндегi немесе одан тыс жерлердегi басқа да басшылық (ғылыми және ғылыми-әдiстемелiк басшылықтан басқа) қызметтермен қоса атқаруға рұқсат етiлмейдi.
7. Мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдары, олардың филиалдары (бөлiмдерi) басшыларының қызметтiк мiндеттерiн қоса атқаруға болмайды.
ҚР 11.06.01 ж. N 207-II Заңымен 35-бап өзгертілді; 09.07.04 ж. N 597-II ҚР Заңымен 35-бап жаңа редакцияда (бұр. ред. қара)
35-бап. Бiлiм беру жүйесiндегi мемлекеттiк бақылау
1. Бiлiм беру жүйесiндегi мемлекеттiк бақылау мемлекеттiң азаматтардың бiлiм алуға құқығының сақталуын қамтамасыз етуге және негiзгi және қосымша бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын заңды тұлғалардың өздерi жүзеге асыратын бiлiм беру қызметiнiң Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы заңдарының талаптарына сәйкестiгiн, мемлекеттiк жалпыға бiрдей бiлiм беру стандарттарын және олардың алған лицензияларындағы талаптарды сақтауына бағытталған және бiлiм берудi мемлекеттiк басқару органдары оны өз құзыретi шегiнде жүзеге асырады.
2. Бiлiм беру жүйесiндегi мемлекеттiк бақылау объектiлерi:
1) негiзгi және қосымша бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын заңды тұлғалардың бiлiм беру қызметi;
2) бiлiм алушылардың тиiстi бiлiм беру бағдарламаларын меңгеру деңгейi болып табылады.
3. Мемлекеттiк бақылаудың негiзгi түрлерi:
1) аралық мемлекеттiк бақылау;
2) бiлiм алушыларды қорытынды мемлекеттiк аттестаттау;
3) бiлiм беру ұйымдарын мемлекеттiк аттестаттау;
4) бiлiм беру ұйымдарын аккредиттеу;
5) лицензиялық ережелердiң сақталуын бақылау;
6) бiлiм беру ұйымдарының Қазақстан Республикасының бiлiм туралы заңдарын сақтауын бақылау болып табылады.
4. Осы баптың 3-тармағында көрсетiлген мемлекеттiк бақылау түрлерi мынадай нысандарда жүзеге асырылады:
1) ауызша;
2) жазбаша;
3) бiрыңғай ұлттық тестiлеу;
4) кешендi тестiлеу;
5) тестiлеу;
6) тексерулер.
Мемлекеттiк бақылау жүргiзу кезiнде көрсетiлген нысандар аралас атқарылуы мүмкiн.
5. Аралық мемлекеттiк бақылау:
1) тиiстi сатыдағы бiлiм беру бағдарламаларының мазмұнын бiлiм алушылардың меңгергенiн тексеру мақсатында жалпы орта бiлiм беретiн бiлiм беру ұйымдарында;
2) бiлiм алушылардың кәсiптiк жоғары бiлiм берудiң мемлекеттiк жалпы мiндеттi бiлiм беру стандартының әлеуметтiк-гуманитарлық, жаратылыстану-ғылыми және жалпы бейiндi пәндер циклына кiретiн жекелеген пәндердi игергенiн олар екiншi курсты бiтiргеннен кейiн (медициналық оқу орындарында - үшiншi курсты бiтiргеннен кейiн) тексеру мақсатында кәсiптiк жоғары бiлiм беретiн бiлiм беру ұйымдарында жүзеге асырылады.
Аралық мемлекеттiк бақылаудан өтпеген бiлiм алушылардың Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органы айқындаған тәртiпте аралық мемлекеттiк бақылаудан қайтадан өтуге құқығы бар.
Аралық мемлекеттiк бақылаудан екiншi рет өтпеген студенттер мемлекеттiк бiлiм беру гранттары мен кредиттерiнiң иелерi мемлекеттiк бiлiм беру гранты мен кредитi бойынша бiлiм алуды жалғастыру құқығынан айырылады және ақылы негiзде қайтадан оқу курсына қала алады.
Аралық мемлекеттiк бақылаудан екiншi рет өтпеген ақылы бөлiмдердiң студенттерi ақылы негiзде қайтадан оқу курсына қала алады.
Аралық мемлекеттiк бақылаудан өтпеген бiлiм алушылардың саны Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органы белгiлеген шектi саннан асатын бiлiм беру ұйымдары кезектен тыс мемлекеттiк аттестаттауға жатады.
Аралық мемлекеттiк бақылау жүргiзудiң ережелерiн Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органы бекiтедi.
6. Бiрыңғай ұлттық тестiлеу кәсiптiк орта бiлiм немесе жоғары кәсiптiк бiлiм беретiн Қазақстан Республикасының бiлiм беру ұйымдарына ағымдағы жылы түсуге тiлек бiлдiретiн жалпы орта бiлiм беру ұйымының жоғары сатысында бiлiм алушылар үшiн жыл сайын жүзеге асырылады.
Жалпы бiлiм беретiн пәндер бойынша ағымдағы жылғы халықаралық олимпиадалардың қатысушылары бiрыңғай ұлттық тестiлеудi тапсырудан босатылады.
7. Бiлiм беру ұйымдарын мемлекеттiк аттестаттауды, олардың ведомстволық бағыныстылығы мен меншiк нысандарына қарамастан, бiлiм берудi мемлекеттiк басқару органдары өздерiнiң құзыретiне сәйкес жоспарлы түрде бес жылда бiр рет өткiзедi.
Бiлiм беру ұйымдарының филиалдарын мемлекеттiк аттестаттау бiлiм беру ұйымдары үшiн көзделген тәртiппен бiлiм беру ұйымының құрамында өткiзiледi.
Алғашқы мемлекеттiк аттестаттау жаңадан құрылған:
1) жалпы бастауыш, жалпы негiзгi, жалпы орта бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын бiлiм беру ұйымдарында төрт жылдан кейiн;
2) кәсiптiк бастауыш, кәсiптiк орта, кәсiптiк жоғары және жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк бiлiмнiң бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын бiлiм беру ұйымдарында тиiстi деңгейдегi мамандардың бiрiншi бiтiруiнен кейiн бiр жылдан кешiктiрiлмей;
3) мектепке дейiнгi және мектептен тыс ұйымдарда үш жылдан кейiн өткiзiледi.
Бiлiм беру ұйымдарын мемлекеттiк аттестаттау туралы ереженi Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiтедi.
8. Жоғары оқу орындарын акредиттеу олардың өтiнiштерi бойынша мемлекеттiк аттестаттау негiзiнде жүзеге асырылады.
Акредиттеу ережесiн Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiтедi.
09.07.04 ж. N 597-II ҚР Заңымен 35-1-баппен толықтырылды
35-1-бап. Бiлiм беру жүйесiн басқару органдарын ақпараттық қамтамасыз ету
1. Бiлiм беру жүйесiн басқару органдарын толық, дұрыс, салыстырмалы ақпаратпен уақтылы қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасында бiлiм берудi тиiмдi басқарудың мүмкiндiктерiн қамтамасыз ететiн бiлiм берудiң бiрыңғай ақпараттық жүйесi құрылады және жұмыс iстейдi.
2. Бiлiм берудiң бiрыңғай ақпараттық жүйесi белгiленген көрсеткiштер бойынша бiлiм беру жүйесiндегi есептiң деректерiн, бiлiм беру мониторингiнiң деректерiн және Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органы, бiлiм берудi басқарудың жергiлiктi мемлекеттiк органдары, бiлiм беру ұйымдары өз мiндеттерiн жүзеге асыру кезiнде алған өзге де деректердi қамтиды.
5-тарау. Білім беру процесі субъектілерінің
құқықтары мен міндеттері, әлеуметтік кепілдіктері
09.07.04 ж. N 597-II ҚР Заңымен 36-бап өзгертілді (бұр. ред. қара)
36-бап. Бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлердiң құқықтары мен мiндеттерi
1. Қазақстан Республикасы азаматтарының, шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдардың бiлiм беру ұйымын және қабылдау шарттарына сәйкес бiлiм алу нысандарын таңдауға құқығы бар.
Бiлiм алушылар тiлек бiлдiрген жағдайда бiлiм беру ұйымы олармен тараптардың құқықтары мен мiндеттерi көрсетiлетiн оқу шартын (келiсiм-шартын) жасасуға мiндеттi.
Азаматтар ақылы оқуға түскен кезде бiлiм беру ұйымы олармен бiлiм беру қызметiн ақылы көрсету шартын жасасуға мiндеттi.
2. Бiлiм алатын азаматтар бiлiм алушылар немесе тәрбиеленушiлер болып табылады.
Бiлiм алушыларға оқушылар, студенттер, магистранттар, курсанттар, тыңдаушылар, тағлымдамадан өтушiлер, аспиранттар, адъюнктер және докторанттар жатады.
Тәрбиеленушiлерге мектепке дейiнгi, интернаттық ұйымдарда оқитын және тәрбиеленетiн адамдар жатады.
3. Бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлердiң:
1) мемлекеттiк жалпы мiндетті бiлiм беру стандарттарына сәйкес бiлiм алуға;
2) Бiлiм беру ұйымы кеңесiнiң шешiмiмен жалпы мiндеттi мемлекеттiк бiлiм беру стандарттары шеңберiнде жеке оқу жоспарлары, жеделдетiлген бiлiм беру бағдарламалары бойынша оқуға;
3) өзiнiң бейiмдiлiгi мен қажеттерiне қарай қосымша бiлiм беру қызметiн пайдалануға, бiлiм алуға, оқу жоспарларына сәйкес баламалы курстар таңдауға;
4) бiлiм беру ұйымдарын басқаруға қатысуға;
5) Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органы белгiлеген тәртiппен оқу орнына қайта қабылдануға және бiреуiнен екiншiсiне, бiр мамандықтан екiншiсiне немесе оқудың бiр нысанынан екiншiсiне, мемлекеттiк емес оқу орнынан мемлекеттiк оқу орнына ауысуға;
6) Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiппен бiлiм беру ұйымдары кiтапханаларының ақпараттық ресурстарын тегiн пайдалануға, оқулықтармен, оқу-әдістемелік кешендермен және оқу-әдістемелік құралдармен тегiн қамтамасыз етiлуге;
7) Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiппен халықты жұмыспен қамту саласының жағдайы туралы ақпарат алуға және кәсiби-диагностикалық зерттеуден өтуге;
8) өз пiкiрi мен сенiмiн еркiн бiлдiруге;
9) өзiнiң адамдық қадiр-қасиетiнiң құрметтелуiне;
10) оқудағы, ғылыми және шығармашылық қызметтегi табыстары үшiн көтермеленуге және сыйақы алуға құқығы бар.
4. Меншiк нысаны мен ведомстволық бағыныстылығына қарамастан, барлық бiлiм беру ұйымдарының күндiзгi оқу нысаны бойынша бiлiм алушылары мен тәрбиеленушiлерiнiң:
1) жергiліктi өкiлдi органдардың шешiмi бойынша қоғамдық көлiкте (таксиден басқа) жеңiлдiкпен жүруге;
2) оқудан бос уақытта оқуды жұмыспен ұштастыруға;
3) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес мерзiмдi әскери қызметке шақырылудан кейiнге қалдырылуға құқығы бар.
4-1. Медициналық айғақтар бойынша және өзге де ерекше жағдайларда бiлiм алушыға Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органы белгiлеген мерзiмге және тәртiппен академиялық демалыс берiлуi мүмкiн.
5. Бiлiм беру ұйымдарында негiзгi жұмысынан қол үзбей (сырттай, кешкi және дистанциялық оқу нысандары бойынша) оқитын азаматтарға, Қазақстан Республикасының еңбек заңдарында көзделген реттердi қоспағанда, жұмыс берушiлер жалақысын сақтап және сақтамай ақы төленетiн және ақы төленбейтiн қосымша демалыстар, жұмыстан бос күндер беруi де мүмкiн.
6. Меншiк нысандарына қарамастан, бiлiм беру ұйымдарын бiтiрушiлердiң келесi деңгейдегi бiлiм беру ұйымына түсу кезiнде және жұмысқа орналасу кезiнде құқықтары тең болады.
7. Бiлiм бepу ұйымдарында бiлiм алушылардың жекелеген санаттарына Қазақстан Республикасының Yкiметi белгiлеген тәртiппен мемлекеттiк стипендиялар төленедi.
Мемлекеттiк атаулы стипендия жоғары оқу орындары мен ғылыми-зерттеу мекемелерiнiң мейлiнше дарынды аспиранттарына, сондай-ақ Қазақстан Республикасы жоғары оқу орындарының күндiзгi оқу нысаны бойынша бiлiм алушы студенттерiне жоғары оқу орындары мен ғылыми-зерттеу институттарының ғылыми кеңестерiнiң шешiмдерi негiзiнде төленедi.
Жеке және заңды тұлғалар белгiлейтiн атаулы стипендиялар кәсiптiк бастауыш, кәсiптiк орта және кәсiптiк жоғары бiлiм беру ұйымдарында оқытудың күндiзгi нысанында бiлiм алушыларға тағайындалады.
Атаулы стипендиялардың мөлшерiн және оларды төлеу тәртiбiн оларды тағайындаған органдар мен тұлғалар айқындайды.
8. Мемлекеттiк бiлiм беру тапсырысына сәйкес оқуға қабылданған бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлердi бiлiм беру ұйымдары өздерi белгiлеген тәртiппен жатақханалардағы орындармен қамтамасыз етедi.
9. Бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлердi оқу процесiнен алаңдатуға жол берiлмейдi.
10. Мемлекет жетiм балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар үшiн балалар үйлерiн, интернаттық ұйымдар, сондай-ақ отбасылық үлгiсiндегi балалар үйлерiн және жергiлiктi атқарушы органдардың шешiмi бойынша құрылатын отбасы үлгiсiндегi балалар ауылдарын, Жасөспiрiмдер үйлерiн құруды және олардың жұмыс iстеуiн қамтамасыз етедi.
Жетiм балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар балалар үйлерi мен интернаттық ұйымдарда тәрбиеленедi, оларды мемлекет толық қамтамасыз етiп отырады.
11. Бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлердiң жекелеген санаттарына Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес басқа да жеңiлдiктер берiледi.
12. Бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлер мемлекеттiк жалпы мiндетті бiлiм беру стандарттары көлемiнде бiлiмдi, шеберлiк пен практикалық дағдыларды меңгеруге, iшкi тәртiп ережелерiн сақтауға, бiлiм беру ұйымының жарғысында көзделген басқа да талаптарды орындауға мiндеттi.
13. Бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлер өздерiнiң денсаулығы үшін қам жеуге, рухани және дене бiтiмiн өздiгiнен жетiлдiруге ұмтылуға мiндеттi.
14. Бiлiм алушылардың, тәрбиеленушiлердiң мiндеттерiн бұзғаны үшiн оларға бiлiм беру ұйымының жарғысында, не шартта (келiсiм-шартта) көзделген тәртiптiк ықпал ету шаралары қолданылуы мүмкiн.
37-бап. Бiлiм алушылардың, тәрбиеленушiлердiң денсаулығын сақтау
1. Бiлiм беру ұйымдарында оқу-тәрбие процесi бiлiм алушылардың, тәрбиеленушiлердiң денсаулық жағдайын ескере отырып жүзеге асырылады. Бiлiм беру ұйымдарында бiлiм алушылардың, тәрбиеленушiлердiң ауыруына жол бермеу, денсаулығын нығайту, дене бiтiмiн жетілдiру, салауатты өмiр салтын ынталандыру жөнiндегi қажеттi шаралардың орындалуы қамтамасыз етiледi.
2. Бiлiм алушылардың, тәрбиеленушiлердiң оқу жүктемесi, сабақ режимi мемлекеттiк жалпы мiндеттi стандарттар, оқу жоспарлары мен денсаулық сақтау және бiлiм беру органдарының ұсыныстары негiзiнде әзiрленген бiлiм беру ұйымдары бекiтетiн ережелермен айқындалады.
3. Денсаулық сақтау жүйесiнiң ұйымдары бiлiм алушылардың, тәрбиеленушiлердiң денсаулығына үнемi бақылау жасауды, оларға медициналық қызмет көрсетудi жүзеге асырады. Бiлiм беру ұйымдары медициналық пункттерге орындар бередi.
4. Мектепке дейiнгi және орта бiлiм беру ұйымдарының педагог қызметкерлерi Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен жыл сайын тегiн медициналық тексеруден өтiп тұруға мiндетті.
5. Бiлiм беру ұйымдарындағы сабақ кестесi бiлiм алушылар мен тәрбиеленушiлердiң тамақтануы мен белсендi демалысы үшiн ұзақтығы жеткiлiктi үзiлiс жасалуын көздеуге тиiс.
Жергiлiктi атқарушы органдар және бiлiм беру ұйымдарының басшылары бiлiм беру ұйымдарында ақылы тамақтандыруды ұйымдастыру үшiн жағдай жасайды. Тамақ сапасын бақылау денсаулық сақтау органдарына жүктеледi.
6. Бiлiм беру ұйымдарында оқудың, тәрбиелеудiң, еңбек ету мен демалудың салауатты және қауiпсiз жағдайларын жасау үшiн жауапкершiлiк олардың басшылары мен құрылтайшыларына, ал бақылау жасау - тиiстi мемлекеттiк органдарға жүктеледi.
38-бап. Ата-аналардың және өзге де заңды өкiлдердiң құқықтары мен мiндеттерi
1. Кәмелетке толмаған балалардың ата-аналары мен өзге де заңды өкiлдерiнiң:
1) бiлiм беру ұйымын баланың қалауын, жеке басының бейiмдiлiгi мен ерекшелiктерiн ескере отырып таңдауға;
2) ата-аналар комитеттерi арқылы бiлiм беру ұйымдарын басқару органдарының жұмысына қатысуға;
3) бiлiм беру ұйымдарынан өз балаларының үлгерiмi, тәртiбi және оқу жағдайлары жөнiнде ақпарат алуға;
4) психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялардан өз балаларын оқыту мен тәрбиелеу проблемалары жөнiнде консультациялық көмек алуға құқығы бар.
2. Ата-аналар мен өзге де заңды өкiлдер:
1) балаларға өмiр сүруi мен оқуы үшiн салауатты және қауiпсiз жағдайлар жасауға, олардың интеллектуалдық және дене күшiн дамытуын, адамгершiлiк жағынан қалыптасуын қамтамасыз етуге;
2) бес (алты) жасында балалардың мектепке барар алдындағы дайындығын қамтамасыз етуге, ал алты (жетi) жастан бастап жалпы бiлiм беретiн мектепке беруге;
3) бiлiм беру ұйымдарымен ынтымақтастық жасауға;
4) балалардың оқу орнына баруын қамтамасыз етуге мiндеттi.
09.07.04 ж. N 597-II ҚР Заңымен 39-бап толықтырылды (бұр. ред. қара)
39-бап. Педагогикалық қызметпен айналысу құқығы
1. Бiлiм беру ұйымдарында тиiстi кәсiптiк бiлiмi бар азаматтардың педагогтiк қызметпен айналысу (оқыту және тәрбиелеу) құқығы бар.
2. Тиiстi кәсiптiк бiлiмi жоқ азаматтарға педагогтiк қызметпен (жоғары оқу орындарын қоспағанда) айналысу құқығы қажеттi мамандар болмағанда ғана бiлiм беру ұйымы кеңесiнiң шешiмi бойынша берiледi.
3. Бiлiм беру ұйымдарындағы педагогтiк қызметке сот үкiмiмен оған тыйым салынған адамдар жiберiлмейдi.
ҚР 11.06.01 ж. N 207-II; 09.07.04 ж. N 597-II (бұр. ред. қара) Заңдарымен 40-бап өзгертілді
40-бап. Бiлiм беру ұйымдары қызметкерлерiнiң еңбегiне ақы төлеу жүйесi
1. Мемлекеттiк бiлiм беру мекемелерi қызметкерлерiнiң еңбегiне ақы төлеу жүйесi Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртiппен айқындалады.
Бюджеттен алынатын қаражат есебiнен ұсталатын мемлекеттiк бiлiм беру мекемелерi қызметкерлерiнiң еңбегiне ақы төлеу туралы Ереженi еңбек саласындағы орталық атқарушы органымен келiсе отырып, бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органдар бекiтедi.
2. Мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдары қызметкерлерiнiң жалақысы мен қызметтiк айлықақылары мамандығы бойынша жұмыс стажы ескерiле отырып, олардың бiлiктiлiгiне, қызмет мiндеттерiне сәйкес белгiленедi.
3. Мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдары өздерiнде бар қаражатының шегiнде, сондай-ақ кәсiпкерлiк қызмет есебiнен үстеме, қосымша ақылардың, сыйлықтардың және ынталандыру сипатындағы басқа да төлемдердiң мөлшерiн өздерi белгiлеуi мүмкiн.
Бюджет қаражатынан ынталандыру сипатында төленетiн төлемдер жалақының кепiлдi бөлiгi бойынша берешек болмаған жағдайда ғана жасалуы мүмкiн.
4. Бiлiм беру ұйымдарының педагог қызметкерлерiне бiлiктiлiгi жоғары ғылыми кадрларды аттестаттау саласындағы Қазақстан Республикасының уәкiлетті органы берген тиiстi диплом болған жағдайда ғылым кандидаты және ғылым докторы ғылыми атақтары үшiн, ғылым кандидатына бiр айлық ең төменгi жалақы және ғылым докторына екi айлық ең төменгi жалақы мөлшерiнде қосымша ақы белгіленедi.
5. Мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдарының педагог қызметкерлерi үшiн нормативтік оқу жүктемесі аптасына:
1) жалпы бiлiм беретiн оқу орнының бастауыш сатысы үшiн - 20 сағаттан;
2) жалпы бiлiм беретiн оқу орнының негiзгi және жоғары сатылары, кәсiптiк бастауыш және кәсiптiк орта бiлiм беру ұйымдары үшiн - 18 сағаттан;
3) мектепке дейiнгi ұйымдар, жалпы бiлiм беретiн мектептердiң, лицейлердiң және гимназиялардың мектеп алдындағы сыныптары үшiн - 24 сағаттан;
4) мектептен тыс ұйымдар үшiн - 18 сағаттан (балалардың, жасөспiрiмдердiң спорт мектептерiнде - 24 сағаттан) аспайтын етiп белгiленедi;
5) мемлекеттiк жоғары оқу орындарының профессор-оқытушылар құрамының жалпы саны мемлекеттiк тапсырысты және мемлекеттiк бiлiм беру кредитiн анықтау кезiнде студенттер мен оқытушылардың орташа арақатынасы (бiр оқытушыға келетiн студенттердiң орташа саны) тиiсiнше күндiзгi оқу нысаны үшiн - 8:1, ал медициналық жоғары оқу орындары үшiн - 6:1, кешкi оқу нысаны үшiн - 16:1 және сырттай оқу нысаны үшiн 32:1 болуын негiзге ала отырып есептеледi.
Мемлекеттiк бiлiм беру мекемелерiнде педагог қызметкерлерге арналған нормативтiк оқу жүктемесiн бiлiм беру саласындағы орталық атқарушы органдардың ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Yкiметi осы Заңда белгiленген шекте реттеп отырады.
6. Бiлiм беру ұйымдарының қызметкерлерiне ауылдық (селолық) жерлерде жұмыс iстегенi үшiн, экологиялық апат аймақтарында тұрғаны үшiн, сыныпқа басшылық жасағаны үшiн, дәптерлердi, жазба жұмыстарын тексергенi үшiн, оқу кабинеттерiне меңгерушiлiк еткенi, пәндердi тереңдетiп оқытқаны үшiн қосымша ақы және Қазақстан Республикасының Үкiметi көздеген басқа да ақылар төленедi.
7. Өз қаражаты есебiнен Еңбекке ақы төлеу жөнiндегi ереженi тиiстi оқу орындары (құрылтайшылар) айқындайды.
8. Мемлекеттiк емес бiлiм беру ұйымдары қызметкерлерiнiң еңбегiне ақы төлеудi олардың құрылтайшылары немесе соған уәкiлдiк берiлген адам айқындайды.
ҚР 22.11.99 ж. N 484-1; 11.06.01 ж. N 207-II; 09.07.04 ж. N 597-II (бұр. ред. қара) Заңдарымен 41-бап өзгертілді және толықтырылды
41-бап. Білiм беру ұйымдары қызметкерлерiнiң құқықтары мен мiндеттерi, олардың әлеуметтік кепiлдiктерi
1. Бiлiм беру ұйымдары қызметкерлерiнiң құқықтары мен мiндеттерi бiлiм беру ұйымдарының жарғыларымен, iшкi тәртiп ережелерiмен және қызметтiк нұсқаулықтармен айқындалады.
2. Педагогтiк қызмет атқаратын адамдар педагог қызметкерлер болып есептеледi. Педагог қызметкерлер мен оларға теңдестiрiлген адамдар қызметiнiң тiзбесiн, сондай-ақ бiлiм беру ұйымдары қызметкерлерiнiң үлгi штаттарын Қазақстан Республикасының Yкiметi белгілейдi.
3. Бiлiм беру ұйымдары педагог қызметкерлерiнiң:
1) кәсiптiк қызмет үшiн қажеттi жағдайлармен қамтамасыз етiлуге;
2) бiлiм берудiң мемлекеттiк жалпыға бiрдей мiндеттi стандарты сақталған жағдайда педагогтiк қызметтi ұйымдастырудың тәсiлдерi мен нысандарын еркiн таңдауға;
3) ғылыми зерттеулер тақырыбын және олардың нәтижелерiн педагогикалық практикада пайдалану нысандарын еркiн таңдауға;
4) оқу орнын басқару органдарының жұмысына қатысуға;
5) жұмыстан қол үзе отырып, құрылтайшының қаражаты есебiнен бес жылда бiр рет ұзақтығы төрт айдан аспайтын уақытта өздерiнiң бiлiктiлiгiн арттыруға;
6) санатын көтеру, қызметiнде өсу мақсатында мерзiмiнен бұрын аттестатталуға;
7) жалпы орта, кәсiптiк бастауыш, кәсiптiк орта, кәсiптiк жоғары және жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк бiлiм беру мекемелерiнiң педагог қызметкерлерi мен оларға теңдестiрiлгендер үшiн ұзақтығы күнтiзбелiк 56 күнге; әдiстемелiк қызмет орындарының қызметкерлерi, мектепке дейiнгi және мектептен тыс ұйымдардың педагог қызметкерлерi үшiн - күнтiзбелiк 42 күнге ақы төленетiн демалыс алуға;
8) жеке педагогикалық қызметке;
9) өзiнiң кәсiптiк абыройы мен қадiр-қасиетiн қорғауға;
10) бiлiм беру ұйымдары мен олардың қызметкерлерiнiң бiлiм беру және экономикалық қызметiнiң көзi болып табылатын материалдық активтер (ғылыми, әдiстемелiк еңбектер, патенттер, бағдарламалық қамтамасыз ету, бiлiм беру және ақпарат технологиялары және басқалар) нысанындағы интеллектуалдық меншiгiн меншiктiң басқа түрлерiмен бiрдей қорғауға;
