С4А Еегер инвестиция объектінің бақыланбаған бөлігі мен міндеттері, белсенді бағалары С4 тармағының (a) немесе (b) тармағына сәйкес келмесе немесе тәжірибелі орындалмаса (ХҚЕС (IAS) 8 анықталғандай), онда инвестор міндетті:
(а) егер инвестиция объектісі бизнес болса, ХҚЕС (IAS) 3 талаптарын сатып алу күнінен бастап қолдану. C4(a) қолданғанда іс жүзінде орындалу қатынасында иемденудің шартты мерзімі ерте мерзімнен алда болады, сондықтан осындай кезеңнен ағымдағы кезең пайда болуы мүмкін.
(b) егер иемденудің шартты мерзімі жағдайы бойынша инвестиция нысаны қатынасына гудвилді мойындамаса, бірақ, ХҚЕС (IAS) 3 жазылғандай иемдену әдісін қолданса, егер инвестиция объектісі бизнес болса. Берілген C4(b) тармақты қолданғанда іс жүзінде орындалу қатынасында иемденудің шартты мерзімі ерте мерзімнен алда болады, сондықтан осындай кезеңнен ағымдағы кезең пайда болуы мүмкін.
Инвестор иемденудің шартты мерзімі жағдайы бойынша бақыланбаған бөлігі мен міндеттері, белсенді деп танылған көлемі арасындағы кез-келген келіспеушіліктерді және кезеңге сәйкес капиталды түзеу ретінде инвестиция объектісінде инвесторлардың қатысуымен бұрын белгіленген кез-келген соммасын тануы тиіс. Одан басқа инвестор салыстырмалы ақпаратты ұсынуы тиіс және ХҚЕС (IAS) 8 сәйкес ашып көрсетуді жасауы тиіс:
(с) активтердің, міндеттемелердің және танылған бақыланбайтын пайыздардың сомасы;
(d) инвестордың бұрынғы инвестициялық үлесінің баланстық құны.
Осы тармқатың қолданылу тиімділігі ағымдағы кезеңде байқалса, меншікті капитал келістірімі ағымдағы кезеңнің басында танылуы тиіс.
C4B Егер инвестор C4-C4A тармақтарын қолданғанда, осы ХҚЕС-на сәйкес бақылау құқығына ие болу күні 2008 жылы қарастыралған (3-ші ХҚЕС (IFRS)) 3-ші ХҚЕС-ң (IFRS) күшіне ену күнінен кеш болса, C4 және C4A тармақтарындағы 3-ші ХҚЕС-на сілтеме 3-ші ХҚЕС-на (2004) болуы тиіс.
C4C Егер инвестор C4-C4A тармақтарын қолданғанда, осы ХҚЕС-на сәйкес бақылау құқығына ие болу күні 2008 жылы қарастырылған(27-ші ХҚЕС(IAS) 2008) 27-ші ХҚЕС-ң күшіне ену күнінен кеш болса, инвестор осы ХҚЕС талаптарын 27-ші ХҚЕС-ң C4-C4A тармақтарына сәйкес ретроспективті түрде инвестициялау объектілері шоғырландырылған барлық кезеңдер үшін қолдануы тиіс. Егер бақылау 27-ші ХҚЕС-ң(IAS)(2008) күшіне ену күнінен бұрын берілсе, инвестор келесілерді қолдануы тиіс:
(a) осы ХҚЕС талаптарын C4-C4A тармақтарына сәйкес ретроспективті түрде инвестициялау объектілері шоғырландырылған барлық кезеңдер үшін; немесе
(b) 2003 жылы шыққан 27-ші ХҚЕС-ң талаптарын 2008жылы шыққан 27-ші ХҚЕС-ң күшіне ену күніне дейінгі кезеңдерге және осы ХҚЕС-ң талаптарынан кейін алдыңғы кезеңдер үшін.
C5 Егер осы стандартты бірінші қолдану кезінде, инвестор қатысу бөлігін иемденген немесе инвестиция объектісіне бақылауын жоғалтқан сәтте осы стандарттың талаптары тиімді болғанда, ХҚЕС (IAS) 27 (2008 жылғы түзетуге сәйкес) және ТТК (SIC) 12 түсініктемеге сәйкес ерте шоғырланған инвестиция нысанын инвестор енді шоғырландырылмаған жағдайда, инвестор бөлігі осындай соммаға бағаланатын бірінші қолдану мерзіміне инвестиция нысанында қалған өз бөлігін бағалауы тиіс. Егер қалған қатысу бөлігінің бағасы іс жүзінде орындалмаса (ХҚЕС (IAS) 8 жазылған анықтамаға сәйкес), онда инвестор ерте кезеңнің бастапқысына бақылау шығынын тіркеу үшін осы стандарт талаптарын қолдануы тиіс, осы стандартты қолданғанда іс жүзінде орындалу қатынасында иемденудің шартты мерзімі ерте мерзімнен алда болады, сондықтан осындай кезеңнен ағымдағы кезең пайда болуы мүмкін. Инвестор иемденудің шартты мерзімі жағдайы бойынша бақыланбаған бөлігі мен міндеттері, белсенді деп танылған көлемі арасындағы кез-келген айырмашылықтарды және кезеңге сәйкес капиталды түзеу ретінде инвестиция объектісінде инвесторлардың қатысуымен ерте белгіленген кез-келген соммасын тануы тиіс. Одан басқа инвестор салыстырмалы ақпаратты ұсынуы тиіс және ХҚЕС (IAS) 8 сәйкес ақпараттарды ашып көрсетуі тиіс.
C5A Егер инвестициялау объектісіндегі пайызды бағалауды жүргізу C5 тармағына сәйкес тиімді болмаса(8-ші ХҚЕС (IAS) анықтағандай), инвестор осы ХҚЕС талаптарын C5 тармағын қолдану тиімді болатын ең ерте кезеңнің басында қолдануы тиіс және бұл кезең ағымдағы кезең болуы мүмкін. Егер осы тармақты қолданудың ең ерте кезеңі ағымдағы кезең болмаса, инвестор алғаш қолданудың мерзіміне бірден жалғасушы жылдық кезеңді ретроспективті түрде келістіру қажет. Инвестор инвестициялау объектісін бақылауды бірден жалғасушы кезең басталмастан бұрын иемденсе немесе жоғалтса(бірақ бақылауды осы ХҚЕС сәйкес иемденбесе), инвестор бңрден жалғасушы кезеңдегі меншікті капиталды келістірудегі айырмашылықты тануы тиіс:
(а) активтердің, міндеттемелердің және бақыланбайтын үлестердің бұрынғы баланстық құны; және
(b) инвестордың инвестициялау объектісіндегі пайызының танылғған сомасы.
Осы тармқатың қолданылу тиімділігі ағымдағы кезеңде байқалса, меншікті капитал келістірімі ағымдағы кезеңнің басында танылуы тиіс.
C6 23, 25 тармақтары B94 және B96-B99 2008 жылы жасалған ХҚЕС (IAS) 27 түзетулер енгізіледі, содан ХҚЕС (IAS) 10 көшеді. Жоғарыдағы жағдайлардан басқа, кәсіпорын С3 тармағын қолданарда, келесі жағдай бойынша берілген тармақтарда көрсетілген талаптарды қолдануы тиіс:
(a) В94 тармақта ұсынылған алғашқы түзетуді қолдану алдындағы есептілік мерзіміне кәсіпорын шығын мен табысты есептемеуі тиіс
(b) 23 және В6 тармақтарындағы талаптар қадағалауды алғаннан кейін тиесілі емес бөлігінде еншілес кәсіпорынға қатысуда өзгеру есебіне таратылмайды.
(c) 25 және В97-В99 тармағында алғаш рет жазылған түзетулерді қолдануға дейін бақылауын жоғалтқан болса, кәсіпорын бұрынғы еншілес кәсіпорынымен баланстық бағасын қайта есептемеуі тиіс. Сонымен қатар кәсіпорын еншілес кәсіпорынына басқаруын 25 және В97-В99 тармағында алғаш рет жазылған түзетулерді қолдануға дейін жоғалтқан кезінде тағы да шығыны мен пайдасын қайта есептемеуі тиіс.
«Бірден жалғасушы кезеңге» сілтеме
C6A C3B-C5A тармағындағы бастапқы қолданудың мерзіміне бірден жалғасушы жылдық кезеңге(«бірден жалғасушы кезең») көрсетілген сілтемеге қарамастан, кәсіпорын, сонымен қатар, кез келген алдыңғы кезеңдерге сәйкес салыстырмалы ақпаратты ұсынуы мүмкін, бірақ талап етілмейді. Егер кәсіпорын C3B-C5A тармағындағы бастапқы қолданудың мерзіміне бірден жалғасушы жылдық кезеңге «бірден жалғасушы кезең» көрсетілген сілтемемен бірге кез келген алдыңғы кезеңдерге сәйкес салыстырмалы ақпаратты ұсынса, бұл «ұсынылған ең ерте мерзімдегі келістірілген салыстырмалы кезең» деп оқылуы тиіс.
C6В Егер кәсіпорын кез келген алдыңғы кезеңдер үшін келістірілмеген салыстырмалы ақпарат ұсынса, ол келістірілмеген ақпаратты анықтап, оның басқа негізде дайындалғанын дәлелдеп, негізді түсіндіруі тиіс.
9 ХҚЕС-на (IAS) сілтемелер
C7 Егер кәсіпорын осы стандартты қолданса, бірақ ХҚЕС (IAS) 9 әлі қолданбайтын болса, осы стандарт ХҚЕС (IAS) 9 да кез-келген сілтеме ХҚЕС (IAS) 39 «Қаржы құралдары: тану және бағалау» сілтеме ретінде түсіндірілуі тиіс.
Басқа ХҚЕС-ң тоқтататылуы
C8 Осы стандарт ХҚЕС (IAS) 27 (2008 жылғы түзетуімен) шоғырландырылған қаржылық есептілікке қойылатын талаптарды алмастырады.
C9 Осы стандарт сонымен қатар ТТК(SIC) 12 «Арнаулы мақсаттағы ұйымдарды шоғырландыру» түсініктемесін алмастырады.
[1] 10-шы ХҚЕС-ң C7 тармағы Шоғырландырылған қаржы есептіліктері: »Егер кәсіпорын осы стандартты қолданса, бірақ ХҚЕС (IAS) 9 әлі қолданбайтын болса, осы стандарт ХҚЕС (IAS) 9 да кез-келген сілтеме ХҚЕС (IAS) 39 «Қаржы құралдары: тану және бағалау» сілтеме ретінде түсіндірілуі тиіс.»
