7.2.2 7.2.3-7.2.13 тармақтарында көрсетілген есеп берудің жаңа тәртібіне көшу жағдайында, бастапқы қолдану күні болып ұйым бұл ХҚЕС-тың (IFRS) талаптарын алғашқы қолданған күн болып табылады.Алғашқы қолданған күн болып:
(a) бұл ХҚЕС-ты (IFRS) 2011 жылдың 1 қаңтарына дейін бірінші рет қолданып отырған ұйымдар осы ХҚЕС (IFRS) шығу күні мен 2010 жылдың 31 желтоқсан арасындағы қандай болсын күн; немесе
(b) ұйым осы Cтандартты ХҚЕС (IFRS) алғашқы есептілік кезеңінде қолдануды басындағы күн, ал ұл стадартты бірінші рет қолданып отырған ұйым үшін 2011 жылдың 1 қаңтарынан немесе одан кейінгі күндер.
7.2.3 Егер бастапқы қолданыстың күні есепберу кезеңінің басы болып табылмаса, ұйым бұл деректі ашып көрсетуі тиіс және бастапқы қолданыстың көрсеткен күнін қолдану себептерін ашып көрсетуі тиіс.
7.2.4 Бастапқы қолданыстың күнінде, ұйым бастапқы қолданыстың күнінде болған фактілер мен жағдайлар негізінде 4.1.2 (а)- тармағындағы шартты қаржы активінің қабылдайтынын не қабылдамайтынын бағалауы тиіс. Қорытынды сыныптау бұрынғы есептесу кезеңдеріндегі ұйымның бизнес нұсқасына байланыссыз ретроспективті қолданылуы тиіс.
7.2.5 Егер ұйым гибрид келісімшартты 4.1.4 немесе 4.1.5- тармақтарына сәйкес әділ құнмен бағалайтын болса, бірақ гибрид келісімшарттың әділ құны салыстырмалы кезеңдерде анықталмаған, онда салыстырмалы есептесу кезеңдеріндегі гибрид келісімшарттың әділ құны әрбір салыстырмалы есептесу кезеңдерінің соңында компоненттердің (яғни, туынды құрал емес тасушы және енгізілген туынды құрал) әділ құнының есептелуі тиіс.
7.2.6 Бастапқы қолданыстың күнінде, ұйым сол күндегі бүкіл гибрид келісімшарттың әділ құны мен бастапқы қолданыстың күніндегі гибрид келісімшарт компоненттерінің әділ құнының сомасы арасындағы айырмашылықты тануы тиіс:
(a) егер ұйым бұл ХҚЕС-ты (IFRS) есептесу кезеңінің басында қолданатын болса, бастапқы қолданыстың есептілік кезеңінің бөлінбеген табысының ашқанда; немесе
(b) егер ұйым бұл ХҚЕС-ты (IFRS) есептесу кезеңінің ағымында қолданатын болса пайда немесе залал құрамында.
7.2.7 Бастапқы қолданыстың күнінде ұйым төмендегідей сыныптай алады:
(a) 4.1.5 -тармағына сәйкес пайда немесе залал құрамында көрсетілетін әділ құнмен бағаланған қаржы активі деп; немесе
(b) 5.7.5 -тармағына сәйкес басқа жиынтық кіріс құрамында әділ құнмен бағаланған ретінде үлестік құралға құйылатын инвестиция деп.
Мұндай сыныптау бастапқы қолданыстың күніндегі нақты фактілер мен жағдайлардың негізінде жұзеге асырылады. Бұл сыныптау ретроспективті түрде қолданылуы тиіс.
7.2.8 Бастапқы қолданыстың күнінде, ұйым:
(a) егер қаржы активі 4.1.5 -тармағындағы талапты қанағаттандырмайтын болса, онда ұйым пайда немесе залал құрамында өзгерісі көрсетілген, әділ құнмен бағаланған қаржы активінің бұған дейінгі сыныптауын жоюы тиіс.
(b) егер қаржы активі 4.1.5 -тармағындағы талапты қанағаттандырмайтын болса, онда ұйым пайда немесе залал құрамында өзгерісі көрсетілген, әділ құнмен бағаланған қаржы активінің бұған дейінгі сыныптауын жоя алады.
Мұндай жою бастапқы қолданыстың күнінде болған фактілер мен жағдайлардыңнегізінде орындалуы тиіс. Бұл сыныптау ретроспективті қолданылуы тиіс.
7.2.9 Бастапқы қолданыстың күнінде ұйым:
(a) қаржы жауапкершілігін пайда немесе залал құрамында өзгерісі көрсетілген, әділ құнмен бағаланған ретінде 4.2.2 (а) -тармағына сай сыныптай алады.
(b) қаржы жауапкершілігін пайда немесе залал құрамында өзгерісі көрсетілген, әділ құнмен бағаланған ретінде сынаптауды жоюы тиіс, егер 4.2.2 (а) -тармағындағы шарттарға сай алғашқы тануда осы сынаптау жасалған болса және бастапқы қолданыс күнінде аталған шарттарды қанағаттандырмайтын болса.
(с) қаржы жауапкершілігін пайда немесе залал құрамында өзгерісі көрсетілген, әділ құнмен бағаланған ретінде сынаптауды жоя алады, егер 4.2.2 (а) -тармағындағы шарттарға сай алғашқы тануда осы сынаптау жасалған болса және бастапқы қолданыс күнінде аталған шарттарды қанағаттандыратын болса.
Мұндай жою бастапқы қолданыстың күнінде болған фактілер мен жағдайлардың негізінде орындалуы тиіс. Бұл сыныптау ретроспективті қолданылуы тиіс.
7.2.10 Егер ұйым үшін 39 ХҚЕС-тың (IAS) AG84-AG93 және 58-65 тармақтарындағы құнсыздану бойынша талаптарды немесе нәтижелі пайыз әдісін ретроспективті қолдану мүмкін емес болса (8 ХҚЕС-да (IAS) анықталғандай), онда ұйым әрбір салыстырмалы кезеңнің соңындағы қаржы активінің әділ құнын амортизацияланған құны ретінде бағалауы тиіс. Мұндай жағдайларда, бастапқы қолданыс күніндегі қаржы активінің әділ құны бұл ХҚЕС-тың (IFRS) бастапқы қолданысының күнінде сол қаржы акитивінің жаңа амортизацияланған құны ретінде бағалауы тиіс.
7.2.11 Егер ұйым 39 ХҚЕС (IAS) тармағына сәйкес бағасымен бағаланбаған үлестік құралындағы ақша салымдарын (немесе қосылған және мұндай бағаланбаған туынды құралының жеткізілуі арқылы төленуі міндет туынды құрал) бұрында есептеген болса, ол бұл құралды әділ құнмен бастапқы қолданыстың күнінде бағалауы тиіс. Бұрында болған сома мен әділ құн арасындағы қандай болсын айырмашылық бастапқы қолданыстың күнінен тұратын есептесу кезеңінің бөлінбеген табысында танылуы тиіс.
7.2.12 Егер ұйым бұған дейін 39 ХҚЕС (IAS) стандартына сай бағамы белгіленбеген биржалық құралды өзіндік құнға беру арқылы есеп айырысатын осындай бағамы белгіленбеген биржалық құралға байланысты туынды жауапкершіліктерді көрсеткен болса, онда ол көрсетілген туынды жауапкершілікті бастапқы қолданыс күніндегі әділ құн бойынша бағалауы тиіс. Бұрынғы теңгерімдегі сома мен әділ құн арасыдағы айырмашылық бастапқы қолдану күнін қоса ескеретін есептілік кезеңіндегі бөлінбеген кірісте танылады.
7.2.13 Бастапқы қолдану күнінде ұйым 5.7.7 -тармағындағы шарттар бастапқы қолданыс күніндегі болған фактілер мен жағдайлар негізінде пайда мен залалдағы есептілік сәйкестігін туындатты ма , әлде сәйкессіздіктің арасын алшақтатты ма, соны анықтауы тиіс. Осыны анықтау мақсатында бұл ХҚЕС (IFRS) ретроспективті түрде қолданылады.
7.2.14 7.2.1 -тармағындағы талапқа қарамастан, 2012 жылдың 1 қаңтарына дейін басталатын есептілік кезеңі үшін бұл ХҚЕС-ты (IFRS) қабылдайтын ұйым бұрынғы кезеңдерді бекітуі қажетті емес. Егер ұйым бұрынғы кезеңдерді бекітпесе, ол бастапқы қолданыстың күнінен тұратын есептесу кезеңінің бөлінбеген табыстарында (немесе сәйкес келетін жай акциялар құралының басқа компоненті) бастапқы қолданыстың күнін қамтитын жыл сайынғы есептесу кезеңінің басындағы қазіргі сома мен бұрынғы сома арасындағы қандай болсын айырмашылықты тануы тиіс. Дегенмен, егер ұйым бұған дейінгі кезеңдер бойынша қайта есеп жасайтын болса, онда қайта есептелген қаржылық есептілігі осы стандарттың барлық талаптарына сәйкес орындалуы керек.
7.2.15 Егер ұйым 34 ХҚЕС (IAS) Аралық қаржы есептілігі стандартына сәйкес аралық қаржылық есептесуді дайындайтын болса, ол бұл ХҚЕС-тағы (IFRS) талаптарды бастапқы қолданыстың күніне дейінгі аралық кезеңде, егер мүмкін болмаса (8 ХҚЕС-та (IAS) анықталғандай), қолдануы қажет емес.
2009 жылы шыққан 9 ХҚЕС-ты (IFRS) мерзімінен бұрын қолданған ұйымдар
7.2.16 Тиісті бастапқы қолданыс күнінен кейін ұйым 7.2.1-7.2.15- тармақтарында көрсетілген есеп берудің жаңа тәртібінің талаптарын орындауы тиіс. Басқа сөзбен айтқанда, ұйым 2009 жылы шыққан 9 ХҚЕС-ты(IFRS) қолданатын болса, онда ол 7.2.4 - 7.2.11 -тармақтарын басшылыққа алуы тиіс немесе аталып отырған жылы шыққан стантартты қолданбаса, онда 2010 жылы шыққан 9 ХҚЕС-ын (IFRS) толықтай басшылыққа алуы тиіс. Ұйым көрсетілген тармақтарды тек бір-ақ рет қолдана алады.
7.3 9 ХҚЕСТК (IFRIC) Түсіндірмесі және 9 ХҚЕС -тың (IFRS) (2009 жылғы) қолданысының тоқтатылуы
7.3.1 Бұл стандарт 9 ХҚЕСТК (IFRIC) Түсіндірмесі «Кірістірілген туынды құралдарды қайта бағалау»стандартының орнын алмастырады. 2010 жылы шыққан 9 ХҚЕС (IFRS) ендірілген талаптар 9 ХҚЕСТК (IFRIC) Түсіндірмесіндегі 5- және 7- тармақтарында берілген талаптарды қамтиды. Логикалық түрде бұған дейінгі 9 ХҚЕСТК (IFRIC) Түсіндірмесінің 8 -тармағында берілген талаптар 1 «ХҚЕС-ын алғашқы қолдану» ХҚЕС-дағы (IFRS) өзгерістерде қамтылды.
7.3.2 Осы стандарт 2009 жылы шыққан 9 ХҚЕС-ты(IFRS) алмастырады. Бірақ, 2015жылдың 1 қаңтарынан басталатын жылдық есептілік кезеңдеріне қатысты ұйым осы стандартты емес, 2009 жылы шыққан 9 ХҚЕС-ты(IFRS) қолдануға шешім қабылдай алады.
А Қосымшасы
Терминдер анықтамасы
Келесі қосымша осы стандарттың ажырамас бөлігі болып табылады.
| тануды тоқтату | Ертеректе танылған қаржы активін немесе қаржы міндеттемесін ұйымның қаржы жағдайы туралы есептен алып тастау. |
| туынды құрал | Осы стандартты қолдану аясына кіретін және келесі үш сипаттамаға жауап беретін қаржы құралы немесе кез-келген өзге келісімшарт (2.1-тармағын қараңыз): (а) оның құны бекітілген пайыздық мөлшерлеменің, қаржы құралы бағасының, тауар бағасының, валюта айырбас бағамының, бағалар мен мөлшерлемелер индексінің, несие рейтингі немесе несие индексі, немесе басқа да өзгермелінің өзгеруі нәтижесінде және қаржылық емес өзгермелі жағдайында (кейде «базисті» деп аталатын) келісімшарт бойынша тараптардың ешбіріне тән болмауы шартында өзгеріп отырады. (b) ол үшін бастапқы таза инвестиция қажет емес немесе болжамдарға сай нарық факторлары өзгерісіне баламалы түрде әсерін тигізетін келісімшарттардың басқа да түрлеріне қажет болатын бастапқы инвестициядан аз инвестиция қажет, немесе (c) ол бойынша есеп айырысу болашақта жүзеге асырылады. |
| әділ құн | жақсы хабардар, осындай операция жасауды қалаушы тәуелсіз тараптар арасындағы операция жасау кезінде актив айырбасталуы мүмкін немесе міндеттеме орындалуы мүмкін сома.[1] |
| қаржылық кепілдеме келісімшарты | белгілі бір борышкердің борыштық құралдың бастапқы және қайта қаралған шарттарына сәйкес белгіленген уақытта төлем жасай алмауына байланысты эмитенттің шығындарын өтеу мақсатында құралды иемденушіге нақты төлемдер жасауы бойынша келісімшарт. |
| өзгеруі кіріс пен шығыста көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланған қаржы міндеттемесі | Төмендегі шарттардың кез-келгенін қанағаттандыратын қаржы міндеттемесі. (a) Сатуға арналған қаржы міндеттемесінің анықтамасына сәйкес келеді. (b) Бастапқы танудан кейін ұйым міндеттемені 4.2.2 немесе 4.3.5. -тармағына сәйкес, «өзгеруі кіріс пен шығыста көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын» ретінде сыныптайды. |
| сатуға арналған | (a) ең алдымен, жақын уақыт аралығында сату немесе сатып алу мақсатымен алынған; (b) бастапқы тану кезінде басқарылуы бірге жүргізілетін идентификацияланған қаржы құралдары портфелінің бөлігі болып табылады, ал жақын арадағы операциялары қысқа мерзімді түсім алу тенденциясын көрсететін, немесе (c) туынды құрал болып табылатын (қаржы кепілдемесі немесе хеджирлеудің сыныпталған және тиімді құралдары болып табылатын туынды құралдарды есепке алмағанда) Қаржы активі немесе қаржы міндеттемесі. |
| қайта сыныптау күні | Ұйымның қаржы активтерін қайта сыныпталуғы әкеп соққан, бизнес-үлгіні өзгертуден кейінгі бірінші есептік кезеңнің бірінші күні. |
| стандартты шарттар бойынша сату немесе сатып алу | Қаржы активін сәйкес нарықта қабылданған ережелер мен келісімдермен бекітілген уақыт аралығында өткізуді талап ететін шарттары. |
Төменде келтірілген терминдердің анықтамалары 32 ХҚЕС (IAS) стандартының 11- тармағында, 39ХҚЕС (IAS) 9- тармағында немесе 7 ХҚЕС (IFRS)A Қосымшасында жазылған және осы стандартта 32 ХҚЕС (IAS), 39 ХҚЕС (IAS)немесе 7 ХҚЕС (IFRS) көрсетілген мағыналармен қолданылады:
(b) қаржы активінің немесе қаржы міндеттемесінің амортизацияланған құны
(b) несиелік тәуекел
(c) тиімді пайыздық мөлшерлеме әдісі
(d) қарыз құралы
(e) қаржы активі
(f) қаржы құралы
(g) қаржылық міндеттеме
(i) хеджирленетін бап
(i) хеджирлеу құралы
(j) мәміле бойынша шығындар
В Қосымшасы
Қолдану аясы
Осы қосымша аталмыш стандарттың ажырамас бөлігі болып табылады
| Тану және тануды тоқтату (3 тарау) |
Алғашқы тану (3.1 бөлімі)
B3.1.1 3.1.1. бөліміне сәйкес, кәсіпорын өзінің туынды құралдарындағы келісімшарттары мен міндеттерін өзінің қаржылық жағдайы туралы есебінде активтер мен міндеттері ретінде танып, туынды құралдарын қоспағанда, қаржылық активтердің берілуі есепте сату болып көрінбейтіндей (В3.2.14 -тармағын қараңыз) нәтиже беруі тиіс. Егер қаржылық активті беру тануды тоқтату өлшемі бойынша қанағаттанғысыз деп танылса, онда қабылдаушы жақ берілген активті өзіне тән деп есептемеуі тиіс. (В3.2.15 -тармағын қараңыз).
B3.1.2 Төменде 3.1.1-тармағында көрсетілгендей принциптерді қолдану мысалдары берілген:
(а) Шартсыз дебиторлық және несиелік қарыздар кәсіпорын келісімшартқа енген сәттен бастап актив немесе міндеттеме ретінде танылады, осылардың нәтижесінде оның қаржылық қаражаттар алуға заңнамалық құқық немесе қаржы қаражатын төлеуге заңнамалық міндеттемелері пайда болады.
(b) Тауарлар мен қызметтерді тұрақты сатып алу не сату нәтижесінде туындайтын келісім активтері мен міндеттемелері, әдетте екі жақтың ең болмағанда бір жағы келісімшарттағы осындай іс-әрекетке бармайынша танылмайды. Мысалы, тұрақты тапсырыс алған кәсіпорын, әдетте келісімшарт жасаған уақытта активті мойындамайды (ал, тапсырыс берген кәсіпорын, міндеттемені мойындамайды); қайта оның орнына оны тануды тапсырыс берген тауар жөнелтім жасалмайынша, жеткізілмегенше немесе қызмет көрсетілмейінше тануды кейінге қалдырады. Егер тұрақты келісімшарт қаржылық емес сала бойынша сатып алу немесе сату 39 ХҚЕС (IAS) 5-7 бабына сәйкес осы стандарты қолдану аясына кіретін болса, онда оның таза әділетті құны актив немесе міндеттеме ретінде келісімшартты жасаған күннен бастап танылады (төмендегі (с) -тармағына қараңыз). Сонымен бірге, бұған дейін танылмаған тұрақты келісімшарт, хеджірлік тәуекелге тән хеджірленген сала ретінде әділетті хеджірленген бағамен белгіленеді, әрі хеджерлеу басталған мерзімнен бастап актив немесе міндеттеме ретінде танылады (39 ХҚЕС (IAS) 93-және 94-тармақтарына қараңыз).
(c) Аталмыш стандарт саласына (2.1-тармағына қараңыз) кіретін форвардтық келісімшарт, есеп айырысу мерзімінен бастап емес, келісімшарт жасаған күннен актив немесе міндеттеме ретінде танылады. Форвардтық келісімшартты жасау кезінде құқықтар мен міндеттемелердің әділетті бағамы сәйкес келеді, сондықтан форвардтық келісімшарттың таза әділ бағамы нөлге тең. Ал егер құқықтар мен міндеттемелердің таза әділ бағамы нөлге тең болмаса, онда келісімшарт актив немесе міндеттеме ретінде танылады.
(d) Аталмыш стандарты пайдалану саласына кіретін опциондар (2.1 -тармағына қараңыз), егер опцион иесі немесе оны шығарушы тұлға келісімшартты қолдайтын жағдайда ол актив немесе міндеме ретінде танылады.
(e) Жоспарланған болашақ операциялар, атқарылу мүмкіндігіне қарамастан, кәсіпорын келісімшартты қолдамаған жағдайда актив немесе міндеттеме болып таныла алмайды.
Стандарт талаптарына сәйкес қаржылық активтерді сатып алу мен сату
B3.1.3 Стандарт талаптарына сәйкес қаржылық активтерді сатып алу мен сату В3.1.5- және В3.1.6-тармақтарында келтірілгендей келісім жасалған мерзімін есептеу тәсілін қолдану немесе есеп айырысу мерзімін есепке алу негізінде дұрыс деп бағаланады. Қолданыстағы тәсіл қаржылық активтерді сатып алу мен сатудың аталмыш стандартына сәйкес бір категорияға жататын барлық операцияларында жүйелі түрде қолданылуы тиіс. Осы мақсатта міндетті түрде әділетті құны бойынша бағалануы тиіс, өзгерісі табыс пен шығысқа әсер ететін активтер өзге категорияларды топтастырады және кәсіпорын әділетті құны бойынша бағалайтын активтер ретінде өзгерісі табыс пен шығысқа әсер ететін сараланған активтермен бірікпейді.
B3.1.4 Нетто-есепті талап ететін немесе рұқсат ететін келісімшарт келісімшарттың бағамы өзгеруіне байланысты стандарт келісімшартына жатпайды. Оның орнына мұндай келісімшарт келісімшарт жасаған күн мен есептесу мерзімі аралығындағы туынды құрал ретінде көрінеді.
B3.1.5 Келісімшарт жасаған күн - бұл кәсіпорынның активті сатып алуға немесе сатуға міндеттеме алған мерзімі. Келісімшарт жасалған күнді есепке алуда алынатын активті (а) тануды ескереді, әрі келісімшартқа отырған күні есеп айырысуға міндеттеме алады, және (b) сатылған активті оның істен шығуына қатысты келісімшарт жасамас бір күн бұрын кірісі мен шығысын бағалау және сатып алушының дебиторлық қарызын бағалау арқылы тануды тоқтату. Ережеге сәйкес, актив пен міндеттемеге сәйкес пайыздық үстеме меншік құқығының иелік етуде, есептесу күнінен ерте жүргізілмейді.
B3.1.6 Есептесу күні - бұл кәсіпорынның не кәсіпорынға активті жеткізу мерзімі. Есептесу күні (а) активті кәсіпорынның қабылдап тануы және (b) активті тануды тоқтату мен кәсіпорынның оны жеткізгенге дейінгі кірісі пен шығысын тануды есепке алумен ескеріледі. Есептесу күнін ескеруде кәсіпорын активтің әділетті құнындағы келісімшарт жасалатын мерзім мен есептесу кезеңіндегі қабылданған актив ретіндегі есепке алынатын өзгерісті көрсетеді. Басқаша айтқанда, активке қатысты амортизацияланған құны бойынша оның құнындағы өзгеріс танылмайды, ол әділетті құны бойынша сараланған кіріс пен шығысқа әсер ететін қаржылық кіріс немесе шығыс активі ретінде танылады; мұндай өзгеріс егер үлескерлік құралдармен, 5.7.5 тармағына сәйкес ескерілгендей инвестицияға қатысты болса, өзге де жиынтық пайда негізінде танылады.
Қаржылық активтерді тануды тоқтату (3.2 - бөлім)
B3.2.1 Төменде көрсетілген диаграмма қаржылық активті тану керек пе және оны қандай дәрежеде тануды тоқтатудың қажет екендігі бағамын суреттейді
Кәсіпорынның қаржы активінен ақша қаражат айналымын алуда келісімшарт құқығын сақтай отырып, бірақ ақша қаражатын бір немесе бірнеше алушыға төлеуді келісімшарт міндеті ретінде өз мойнына алуға сәйкестіретін келісім (3.2.4(b) тармағы).
B3.2.2 3.2.4(b)-тармағында көрсетілгендей (кәсіпорынның қаржы активінен ақша қаражат айналымын алуда келісімшарт құқын сақтай отырып, бірақ ақша қаражатын бір немесе бірнеше алушыға төлеуді келісімшарт міндеті ретінде өз мойнына алу жағдайы) мысалы, мынадай жағдайда, егер кәсіпорын арнайы белгіленген немесе сенімгер компания болса, әрі инвесторларға өзіне тиесілі қаржылық активтерден табыс көруге немесе өзге де басымдылықтарға құқық беруге және осы қаржы активтеріне қызмет көрсетуді қамтамасыз етуден туындайды. Мұндай жағдайда, егер 3.2.5- және 3.2.6-тармақтарындағы шарттар орындалса, қаржы активтері тануды тоқтатуды мойындау өлшемдерін қанағаттандырады.
B3.2.3 3.2.5-тармағын қолдану арқылы кәсіпорын, мысалға қаржы активін немесе өз атынан арнайы белгіленген шоғырмалы кәсіпорынды қосатын топты құрып, ол өз есебінде қаржы активіне иелік етіп және ақша қаражат айналымын бұларға қатысы жоқ үшінші жақ-инвесторларға беруші болуы мүмкін.
Активті иемденгенуге қатысты тәуекел мен сыйақыларға берілетін баға (3.2.6- тармақ)
В3.2.4 Кәсіпорын активке иелік етуге қатысты, барлық тәуекел мен сыйақыларды бергендегі жағдайлар мысалдары, мынадай болуы мүмкін:
(а) қаржы активін шартсыз сату;
(b) қаржы активін опционмен бірге қайта сатып алу күніне сәйкес әділетті құнымен қайта сатып алу үшін сату; және
(c) қаржы активін қайтарымды сыйақылы мәміле және кол опционымен бірге өте тиімсіз бағаланған бағаға сату (яғни, опцион өте тиімсіз бағаға бағаланған жағдайда, оның опцион уақыты біткенше тиімді бағалануы екіталай).
В3.2.5 Кәсіпорын активке иелік етуге байланысты, барлық тәуекел мен сыйақы мүмкіндігін сақтаған жағдайға жататын мысалдар, мыналар:
(а) қайта сатып алу үшін жүргізілетін сату операциясы, қайта сатып алу бағасы белгіленген немесе сату бағасына әрі несиегердің кірісін қосқандағы бағаға тең болса;
(b) бағалы қағаз жүзіндегі қарыз беру туралы келісімшарт:
(c) қаржылық активті, нарықтық тәуекел кәсіпорынға қайта беретін, жиынтықты (своп) кірісімен бірге сату жағдайы;
(d) қаржылық активті пут немесе кол опционымен өте тиімді бағаға сату (яғни опционның бағасы өте тиімді жағдайға көтерілгені сонша, опцион мерзімі біткенге дейін оның тиімсіз бағаға түсуі екіталай); және
(e) кәсіпорынның қабылдаушы жаққа туындауы мүмкін, несиелік шығындарды толтыруға кепіл болған жағдайда, қысқа мерзімді дебиторлық қарызды сатуы.
В3.2.6 Егер кәсіпорын оны тапсыру нәтижесінде берілген активке қатысты барлық
мүмкін тәуекелдер мен сыйақыларды тапсырғанын анықтаса, онда бұл активті алдағы кезеңде мойындамайды, тек ол берілген активті жаңа операциялар шеңберінде қайта алмайтын жағдайда ғана.
Тексеруді өткізу бағамы
В3.2.7 Кәсіпорын берілген активке қатысты, егер оны қабылдаған жақтың берілген активті сатып жіберуге мүмкіндігі болған жағдайда бақылау жүргізбейді. Кәсіпорын берілген активке қатысты, егер оны қабылдаған жақтың берілген активті сатып жіберуге мүмкіндігі болмаған жағдайда бақылау жүргізе алады. Қабылдаушы жақтың берілген активті, егер ол актив нарығында сатылатын болса, қабылдаушы жақ оны кәсіпорынға қайтарып беру үшін, берілген активті нарықта қайта сатып алуы мүмкін болатындай жағдайда ғана сатуға мүмкіндігі бар. Мысалы, қабылдап алушы жақтың өзіне берілген активке опцион жағдайы туындап, берілген активті кәсіпорынның қайта сатып алуына мүмкіндік болса, ал қабылдап алушы жақ берілетін активті, егер кәсіпорын өз опционын орындаған жағдайда нарықта еркін қолжеткізе алатындай болса, толығымен сатып жіберуге мүмкіндігі бар. Қабылдаушы жақтың, егер кәсіпорын мұндай опционды сақтайтын болса, бірақ қабылдаушы жақ, кәсіпорын өз опционын орындай алмай, берілген активті нарықта еркін қолжеткізе алмаса, берілген активті сатуға ешқандай мүмкіндігі болмайды.
