3. Айыпталушы мен қорғаушының iстiң барлық материалымен танысу үшiн қажет болатын уақытына шек қойылмайды. Алайда, егер айыпталушы мен қорғаушы iс материалдарымен танысуды қасақана созса, онда тергеушi өзiнiң прокурор бекiтетiн дәлелдi қаулысымен iс материалдарымен танысуға жеткiлiктi белгiлi бiр мерзiмді белгiлеуге құқылы.
4. Айыпталушы мен қорғаушының iс материалдарымен танысуы аяқталғаннан кейiн тергеушi олардың өтiнiм мәлiмдейтiнiн және нақты не туралы мәлiмдейтiнiн, өзге қандай мәлiмдемелер жасауға тiлек бiлдiретiнiн анықтауға мiндеттi. Бұл ретте айыпталушы мен оның қорғаушысының жауап алынған куәлардың, сондай-ақ iске қатысушы сарапшылардың, мамандардың және куәгерлердiң арасынан нақты кiмдi жауап алуға және қорғаушының көзқарасын растауға сот отырысына шақыруға тiлек бiлдiретiнi анықталуға тиiс.
276-бап. Өтiнiштердi мәлiмдеу және шешу
1. Айыпталушының және оның қорғаушысының, сондай-ақ жәбiрленушiнiң, азаматтық талапкердiң, азаматтық жауапкердiң және олардың өкiлдерiнiң iс материалдарымен танысқаннан кейiн ауызша мәлiмдеген ұсыныстары қылмыстық iс материалдарымен таныстыру туралы хаттамаға енгiзiледi.
2. Процеске қатысушы өтiнiшiн жазбаша түрде баяндау ниетi туралы мәлiмдеген жағдайда оның дайындалуы үшiн қажеттi уақыт берiлуi мүмкiн, бұл туралы хаттамада белгi жасалады, ал жазбаша өтiнiш кейiн iске қоса тiгiледi.
3. Осы Кодекстiң 102-бабына сәйкес тергеушiнiң iс үшiн маңызы бар жағдайларды анықтау туралы ұсынысты қанағаттандырудан бас тартуға құқығы жоқ. Мұндай жағдайларда тергеушi алдын ала тергеудi толықтыруға мiндеттi, бұл ретте қылмыстық iс материалдарымен процестiң басқа қатысушыларының танысуды жалғастыруы өтiнiмдердi шешуге және олар қанағаттандырылған жағдайда, тергеу iс-әрекетiн жүргiзуге бөгет болмайды.
4. Қосымша тергеу iс-әрекеттерiн жүргiзгеннен кейiн тергеушi iс жүргiзуге қатысушыларға алдын ала тергеудiң аяқталғаны туралы қайталап хабарлауға, оларға iстiң қосымша материалдарымен, ал олардың өтiнiшi бойынша iстiң барлық материалымен танысуға мүмкiндiк беруге мiндеттi.
5. Мәлiмделген өтiнiштердi қанағаттандырудан толық немесе iшiнара бас тартылған жағдайда тергеушi бұл жөнiнде қаулы шығарады, оның көшiрмесiн мәлiмдеушiге тапсырады немесе жiбередi.
6. Тергеушiнiң қылмыстық iс бойынша өтiнiштi қанағаттандырудан бас тартуына ұсыныс берушi ұсынысты қанағаттандырудан бас тарту туралы қаулының көшiрмесiн алған кезден бастап үш тәулiктiң iшiнде прокурорға шағым жасай алады.
7. Арызды прокурор шешкенге дейiн қылмыстық iс сотқа жiберiлмеуге тиiс. Прокурордың сотқа жiберiлген қылмыстық iс бойынша өтiнiштi қанағаттандырудан бас тартуға берiлген арызды қабылдамауы дәл сол өтiнiштi соттың алдында қайталауға бөгет болмайды.
277-бап. Қылмыстық iс материалдарымен таныстыру туралы хаттама
1. Айыпталушының және оның қорғаушысының, сондай-ақ жәбiрленушi мен оның өкiлiнiң, азаматтық талапкердiң және азаматтық жауапкердiң немесе олардың өкiлдерiнiң қылмыстық iс материалдарымен таныстырылғаны туралы осы Кодекстiң 203-бабының талаптарын сақтай отырып, хаттамалар жасалады. Хаттамаларда танысуға қандай материалдар ұсынылғаны, қандай өтiнiмдердiң мәлiмделгенi және өзге қандай мәлiмдемелер жасалғаны, сондай-ақ iс бойынша жауап алынған қандай куәларды, iске қатысқан қандай сарапшыларды, мамандар мен куәгерлердi айыпталушы мен қорғаушы сот отырысына шақырылуы қажет деп мәлiмдегенi немесе олардың тiзiмi қоса тiркелгенi көрсетiледi.
2. Егер iс материалдарымен айыпталушы және оның қорғаушысы немесе жәбiрленушi мен оның өкiлi бiрге таныстырылса, онда тиiсiнше бiр хаттама жасалады.
278-бап. Айыптау қорытындысы
1. Тергеушiнiң айыптау қорытындысы кiрiспе, сипаттама-дәлелдеу және қарар бөлiмдерiнен тұрады.
2. Кiрiспе бөлiмде тергеушi айыптау қорытындысы жасалып отырған айыпталушының (айыпталушылардың) тегiн, атын, әкесiнiң атын, оның әрекеттерiне баға берiлiп отырған қылмыстық заңды (бабын, бөлiгiн, тармағын) көрсетедi.
3. Сипаттама-дәлелдеу бөлiмiнде, айыптаудың мәнiсi, қылмыс жасалған орын мен уақыт, оның әдiстерi, себептерi, салдары мен басқа да елеулi мән-жайлары, жәбiрленушi туралы мәлiметтер, айыпталушының кiнәсiн растайтын дәлелдер; оның жауапкершiлiгiн жеңiлдететiн және ауырлататын мән-жайлар; айыпталушы өзiн қорғау үшiн келтiрген дәлелдер және осы дәлелдердi тексеру нәтижелерi баяндалады. Айыптау қорытындысы iстiң томына және бетiне жасалған сiлтеменi қамтуға тиiс.
4. Қарар бөлiмiнде айыпталушының жеке басы туралы мәлiметтер келтiрiледi және осы қылмыс үшiн жауаптылықты көздейтiн қылмыстық заңды (бабын, бөлiгiн, тармағын) көрсете отырып, тағылған айыптың сипаты баяндалады.
5. Айыптау қорытындысына оның жасалған орны мен күнiн көрсетiп, тергеушi қол қояды.
279-бап. Айыптау қорытындысына қосымшалар
1. Айыптау қорытындысына сот отырысына шақыртылуға тиiстi жәбiрленушiлердiң, куәлардың, сарапшылардың тiзiмi қоса тiркеледi. Тiзiм екi бөлiктен - айыпталушы мен қорғаушы аталған адамдардың тiзiмiнен (қорғаушы тiзiмi) және тергеушi жасаған тiзiмнен (айыптаушы тiзiмi) тұруға тиiс.
2. Сот отырысына шақыртылуға тиiстi адамдардың тiзiмiне олардың мекен-жайы немесе тұрғылықты жерi және iстiң олардың айғақтары немесе қорытындылары баяндалған беттерi көрсетiледi. Осы Кодекстiң 100-бабында көзделген жағдайларда бұл тiзiмде сот отырысына шақыртылуға тиiстi адамдардың бүркеншiк аттары ғана қамтылуға тиiс, олардың мекен-жайы көрсетiлмейдi.
3. Айыптау қорытындысына, сондай-ақ iстiң тиiстi беттерi көрсетiле отырып, тергеу мерзiмдерi туралы, тұтқынға алу және үйде қамауда болған уақыты көрсетiле отырып, қолданылған бұлтартпау шаралары туралы, заттай дәлелдемелер туралы, азаматтық талап қою туралы, азаматтық талапты қамтамасыз ету жөніндегі қабылданған шаралар туралы және мүлiктi ықтимал тәркiлеу туралы, iс жүргiзу шығыстары туралы анықтамалар қоса тiркеледi.
ҚР 16.03.01 ж. № 163-II Заңымен 280-бап өзгертілді; 2007.08.01. № 210-III ҚР Заңымен 280-бап жаңа редакцияда (бұр. ред. қара)
280-бап. Қылмыстық істі прокурорға жіберу
1. Тергеуші айыптау қорытындысына қол қойғаннан кейін іс осы іс бойынша қадағалауды жүзеге асырып отырған прокурорға дереу жіберіледі.
2. Айыпталушы Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде болған және алдын ала тергеу органдарына келуден жалтарған жағдайларды қоспағанда, қылмыстық іске айыпталушының жеке басын куәландыратын құжаттар қоса тіркелуге тиіс.
Айыпталушыда - Қазақстан Республикасының азаматында жеке басын куәландыратын құжат болмаған жағдайда, қылмыстық процесті жүргізетін органның өтініші бойынша уәкілетті орган іс бойынша тергеу аяқталғанға дейін оны құжаттауға тиіс.
Айыпталушыда - шетелдікте жеке басын куәландыратын құжат болмаған жағдайда, қылмыстық іске айрықша жағдайларда өзге құжат қоса тіркелуі мүмкін.
Ескерту. Осы бапта:
1) азаматтың паспорты;
2) жеке басының куәлігі;
3) шетелдіктің Қазақстан Республикасында тұруына берілетін ықтиярхат;
4) азаматтығы жоқ адамның куәлігі;
5) жүргізушінің куәлігі;
6) әскери билет;
7) тууы туралы куәлік (он алты жасқа толмаған адам үшін);
8) азаматтың тууы туралы акт жазбасы жеке басты куәландыратын құжаттар болып танылады.
281-бап. Айыптау қорытындысымен келiп түскен iс
бойынша прокурор шешетiн мәселелер
Прокурор айыптау қорытындысымен келiп түскен қылмыстық iстi зерделеуге және мыналарды:
1) айыпталушыға таңылып отырған әрекеттiң жасалғанын және бұл әрекетте қылмыс құрамының бар-жоғын;
2) iсте оны тоқтатуға әкелетiн мән-жайлардың бар-жоғын;
3) тағылған айыптың негiздi-негiзсiз екенiн, оның iсте бар дәлелдемелермен расталатынын;
4) айыпталушыға iс бойынша барлық анықталған және дәлелденген қылмыстық әрекеттерi бойынша айып тағылғанын-тағылмағанын;
5) қылмыс жасалғаны туралы iс бойынша дәлелдер табылған барлық адамның айыпталушылар ретiнде жауапқа тартылғанын тартылмағанын;
6) айыпталушының әрекетi дұрыс сараланғанын-сараланбағанын;
7) бұлтартпау шарасының дұрыс таңдалғанын-таңдалмағанын және iсте оны өзгертуге не алып тастауға негiздердiң бар-жоғын;
8) азаматтық талапты қамтамасыз ету және мүлiктi ықтимал тәркiлеу шараларының қабылданған-қабылданбағанын;
9) айыптау қорытындысының осы Кодекстiң талаптарына сәйкес жасалғанын-жасалмағанын;
10) алдын ала тергеу жүргiзуде қылмыстық iс жүргiзу заңын елеулi бұзушылыққа жол берiлгенi-берiлмегенiн тексеруге мiндеттi.
282-бап. Прокурордың айыптау қорытындысымен келiп
түскен iс бойынша iс-әрекетi
Прокурор айыптау қорытындысымен тергеушiден келiп түскен iстi қарайды және он тәулiктен аспайтын мерзiмде ол бойынша мынадай iс-әрекеттердiң бiрiн жүргiзедi:
1) өзiнiң қарарымен айыптау қорытындысымен келiсетiнiн бiлдiредi және айыпталушыны сотқа бередi;
2) өзiнiң қаулысымен айыптаудың жекелеген тармақтарын жоққа шығарады не айыпталушының әрекетiн жеңiлiрек қылмыс туралы заңды қолдана отырып, қайта саралайды;
3) қылмыстық iстi толық көлемiнде немесе жекелеген айыпталушыларға қатысты тоқтатады;
4) қосымша тергеу жүргiзу немесе айыптау қорытындысын қайта жасау үшiн өзiнiң жазбаша нұсқауларымен бiрге iстi тергеушiге қайтарады;
5) жаңа айыптау қорытындысын жасайды;
6) қорғау куәларының тiзiмiн қоспағанда, сотқа шақырылуға тиiстi адамдардың тiзiмiн толықтырады немесе қысқартады.
283-бап. Прокурордың iс бойынша бұлтартпау шарасы
туралы шешiмi
Айыптау қорытындысымен келiп түскен iс бойынша прокурор дәлелдi қаулысымен айыпталушыға таңдап алынған бұлтартпау шарасының күшiн жоюға немесе өзгертуге не, егер ондай бұлтартпау шарасы қолданылмаған болса, оны таңдауға құқылы.
ҚР 16.03.01 ж. № 163-II Заңымен 284-бап өзгертілді
284-бап. Айыпталушыны сотқа беру
1. Айыпталушыны сотқа беру туралы прокурор қаулы шығарады, бұдан соң ол қылмыстық iстi айыптау қорытындысымен бiрге дереу оны қарайтын сотқа жiбередi.
2. Iстiң сотқа жiберiлгенi туралы айыпталушы, қорғаушы, жәбiрленушi және оның өкiлдерi, азаматтық талапкер, азаматтық жауапкер немесе олардың өкiлдерi хабарландырылады. Прокурор айыпталушыға айыптау қорытындысының көшірмесі және оған қосымшалардың табыс етiлуiн қамтамасыз етедi, бұл ретте қорғау куәларының тiзiмiн қоспағанда, сотқа шақырылуға жататын адамдардың тiзiмiнде бұл адамдардың мекен-жайы көрсетiлмейдi. Айыпталушы Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде болған және прокуратура органдарына келуден жалтарған жағдайларда, прокурор айыпталушыға айыптау қорытындысының көшірмесін тапсырмай-ақ, қылмыстық істі сотқа жібереді. Егер айыпталушының тұрып жатқан жері белгілі болса, айыптау қорытындысының көшірмесі оған почта арқылы жіберіледі. Қажет болған жағдайда прокурор республикалық бұқаралық ақпарат құралдарында, айыпталушының тұрып жатқан жері бойынша бұқаралық ақпарат құралдарында, сондай-ақ жалпы жұрттың қолы жететін телекоммуникация желілерінде айыпталушыны сотқа беру және қылмыстық істі сотқа жіберу туралы хабарлама жариялауды ұйымдастыруға құқылы. Айыптау қорытындысының көшiрмесi, сондай-ақ олар бұл туралы өтiнiм жасайтын болса, қорғаушы мен жәбiрленушiге де табыс етiледi. Айыптау қорытындысы жасалған тiлдi бiлмейтiн айыпталушы мен жәбiрленушiге көшiрме олардың бiлетiн тілінде аударылып табыс етiлуге тиiс.
3. Iс сотқа жiберiлген соң iс бойынша өтiнiш пен шағымдар тiкелей сотқа жолданады.
37-тарау. Алдын ала тергеу ісін жүргізу міндетті
емес істер бойынша анықтау
09.12.98 ж. № 307-1; 05.05.00 ж. № 47-II; 16.03.01 ж. № 163-II; 16.07.01 ж. № 244-II; 22.02.02 ж. № 296-II; 21.12.02 ж. № 363-II (бұр. ред. қара); 09.12.04 ж. № 10-III (бұр. ред. қара); 2004.31.12 № 27-III (бұр. ред. қара); 2006.02.03. № 131-III (бұр. ред. қара) ҚР Заңдарымен 285-бап өзгертілді
285-бап. Алдын ала тергеу iсiн жүргiзу мiндеттi емес iстер
бойынша анықтаудың тәртібі мен мерзiмдерi
1. Осы баптың екiншi, үшiншi, төртiншi, бесiншi, алтыншы, жетiншi, сегiзiншi және тоғызыншы бөлiктерiнде көрсетiлген қылмыстар туралы iстер бойынша алдын ала тергеу жүргiзу мiндеттi емес және анықтау материалдары iстi сотқа қарауға негiз болып табылады.
2. Iшкi iстер органдары анықтауды Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексiнiң 104, 107 (бiрiншi бөлiгiнде), 108, 109, 110, 115, 116 (бiрiншi және екiншi бөлiктерiнде), 117 (бiрiншi және екiншi бөлiктерiнде), 118, 119, 123, 124, 126 (бiрiншi бөлiгiнде), 128 (бiрiншi бөлiгiнде), 132 (бiрiншi бөлiгiнде), 134-137, 139, 140, 141 (бiрiншi бөлiгiнде), 142 (бiрiншi бөлiгiнде), 144, 145 (бiрiншi және екiншi бөлiктерiнде), 175 (бiрiншi бөлiгiнде), 178 (бiрiншi бөлiгiнде), 181 (бiрiншi бөлiгiнде), 183 (бiрiншi бөлiгiнде), 185 (бiрiншi бөлiгiнде), 186 (бiрiншi бөлiгiнде), 187 (бiрiншi бөлiгiнде), 188 (екiншi бөлiгiнде), 230 (бiрiншi бөлiгiнде), 251 (бiрiншi және төртiншi бөлiктерiнде), 252 (бiрiншi және төртiншi бөлiктерiнде), 253, 254 (бiрiншi бөлiгiнде), 257 (бiрiншi бөлiгiнде), 258, 259 (бiрiншi бөлiгiнде), 261 (бiрiншi бөлiгiнде), 262, 263 (бірінші және екінші бөліктерінде), 264 (бiрiншi бөлiгiнде), 265, 266, 270, 271 (бiрiншi бөлiгiнде), 272-274, 275 (бiрiншi бөлiгiнде), 275-1 (бірінші бөлігінде), 276, 287 (бiрiншi бөлiгiнде), 288 (бiрiншi бөлiгiнде), 290, 291, 292 (бiрiншi бөлiгiнде), 293, 296, 297, 298 (бiрiншi және екiншi бөлiктерiнде), 299 (бiрiншi бөлiгiнде), 300 (бiрiншi бөлiгiнде), 302 (бiрiншi бөлiгiнде), 317, 320 (бiрiншi бөлiгiнде), 323, 324, 326, 327 (бiрiншi және екiншi бөлiктерiнде), 328, 329, 330-1, 330-2, 330-3, 332-334, 339 (бірінші бөлігінде), 342, 362 баптарында көзделген қылмыстар туралы iстер бойынша жүргiзедi. Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 176-бабында (бірінші бөлігінде), 214-бабында (бірінші бөлігінде) көзделген қылмыстар туралы қылмыстық істер бойынша анықтауды, егер ішкі істер органдарының тергеу жүргізуіне жатқызылған қылмыстар туралы істер бойынша анықтау жүргізумен тікелей байланысты болса және қылмыстық істі жеке іс жүргізуге бөліп шығаруға болмайтын болса, ішкі істер органдары жүргізе алады.
3. Қаржы полициясының органдары анықтауды 190 (бірінші бөлігінде), 198, 208, 221 (бірінші бөлігінде), 222 (бірінші бөлігінде), 223 (бiрiншi бөлiгiнде), 226 (бiрiншi бөлігінде) баптарында көзделген қылмыстар туралы істер бойынша жүргізеді. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 183-бабында (бірінші бөлігінде) көзделген қылмыстар туралы қылмыстық істер бойынша анықтауды, егер қаржы полициясының органдары тергейтін істер бойынша анықтау жүргізуге тікелей байланысты болса және қылмыстық істі жеке іс жүргізуге бөлу мүмкін болмаса, қаржы полициясының органдары жүргізуі мүмкін.
4. Кеден органдары анықтауды Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексiнiң 214-бабының бiрiншi бөлiгiнде көзделген қылмыстар туралы iстер бойынша жүргiзедi.
5. Әскери полиция органдары анықтауды Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексiнiң 367 (бірінші және екінші бөліктерінде), 368 (бірінші бөлігінде), 369 (бірінші бөлігінде), 370 (бірінші және екінші бөліктерінде), 371, 372 (бірінші, екінші, үшінші және төртінші бөліктерінде), 373 (бiрiншi бөлiгiнде), 374 (бірінші бөлігінде), 377 (бiрiншi бөлiгiнде), 378 (бірінші және екінші бөліктерінде), 379 (бірінші және екінші бөліктерінде), 381 (бірінші бөлігінде), 387 (бірінші және екінші бөліктерінде), 388, 389, 390 (бiрiншi бөлiгiнде), 391 (бiрiншi бөлiгiнде) баптарында көзделген қылмыстар туралы iстер бойынша, сондай-ақ осы бапта көрсетiлген, әскери қызметтi шақыру немесе келісім-шарт бойынша Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерiнде, Қазақстан Республикасының басқа да әскерлерi мен әскери құралымдарында өткерушi әскери қызметшiлердiң; запастағы азаматтардың олардың әскери жиындардан өту уақытында; әскери бөлiмдердiң, құрамалардың, мекемелердiң азаматтық қызметкер адамдарының өздерiнiң қызметтiк мiндеттерiн атқаруына байланысты немесе осы бөлiмдердiң, құрамалар мен мекемелердiң орналасқан жерiне жасаған қылмыстары туралы iстер бойынша жүргiзедi.
6. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 358 (бірінші бөлігінде), 359, 360-баптарында көзделген қылмыстар туралы істер бойынша анықтауды қылмыстық істі қозғаған ішкі істер органы немесе әділет органы жүргізеді.
7. Шекара қызметiнiң органдары анықтауды Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексiнiң 331-бабының (бiрiншi бөлiгiнде) көзделген қылмыстар туралы iстер бойынша жүргiзедi.
7-1. Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексi 330-бабының бiрiншi бөлiгiнде көзделген қылмыстар туралы iстер бойынша анықтауды іс қозғаған шекара қызметі органы немесе ішкі істер органы жүргізеді.
8. Мемлекеттік өртке қарсы қызмет органдары анықтауды Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексiнiң 256-бабының бiрiншi бөлiгiнде көзделген қылмыстар туралы iстер бойынша жүргiзедi.
8-1. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 176 (бiрiншi бөлiгінде), 177 (бірінші бөлігінде), 182 (бірінші бөлігінде), 325-баптарында көзделген қылмыстар туралы істер бойынша анықтауды қылмыстық іс қозғаған ішкі істер немесе қаржы полициясы органы жүргізеді.
9. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексiнiң 209-бабының бiрiншi бөлiгiнде, 250-бабының бiрiншi бөлiгiнде көзделген қылмыстар туралы iстер бойынша анықтауды қылмыстық iстi қозғаған iшкi iстер, қаржы полициясының органы немесе кеден органы жүргiзедi.
10. Осы бапта көрсетiлген қылмыстар туралы iстер бойынша анықтау қылмысты жасады деген сезiктi адам белгiлi болған кезде жүргiзiледi.
11. Анықтау осы тараудың баптарында көзделген алуларға орай осы Кодексте алдын ала тергеу үшiн белгiленген ережелер бойынша жүргiзiледi.
12. Қылмыс жасады деп анықтау нысанында сотқа дейiнгi iс жүргiзу жүзеге асырылатын сезiктi адамды осы Кодекстiң 132-138-баптарында белгiленген ережелер бойынша анықтау органы ұстауы мүмкiн. Аталған адамға осы Кодекстiң 139-бабына сәйкес бұлтартпау шарасы қолданылуы мүмкiн.
13. Анықтау қылмыстық iс қозғау туралы қаулы шығарылған сәттен бастап он күн мерзiм iшiнде қылмыстық iстi сотқа жiберу үшiн прокурорға бергенге дейiн жүргiзiледi. Бұл мерзiмді анықтау органының бастығы отыз тәулiкке дейiн ұзартуы мүмкiн. Анықтау мерзiмiн ұзарту туралы қаулының көшiрмесi жиырма төрт сағат iшiнде прокурорға жiберiледi.
ҚР 21.12.02 ж. № 363-II Заңымен (бұрынғы ред. қара) 286-бап өзгертілді
286-бап. Анықтау барысында дәлелденуге жататын мән-жайлар
1. Анықтау барысында осы Кодекстiң 117-бабына сәйкес қылмыстың оқиғасы, қылмыстық заңмен тыйым салынған әрекеттi жасаған адам, адамның кiнәлiлiгi, залалдың сипаты мен мөлшерi және iс бойынша мәнi бар өзге де мән-жайлар дәлелденуге жатады.
2. Осы баптың бiрiншi бөлiгiнде аталған мән-жайларды анықтау үшiн осы баптың алтыншы бөлiгiнде көзделгендердi қоспағанда, тергеу iс-әрекеттерi жүргiзiлуi; қылмыс жасады деп сезiк келтiрiлген адамның сотталғандығы бар немесе жоқ екендiгi туралы анықтамалар, оның жұмыс немесе оқу орнынан мiнездемелер, iс үшiн мәнi бар өзге де материалдар талап етiлуi; жәбiрленушiден, куәгерден сұрау салу жүргiзiлуi мүмкiн.
3. Жәбiрленушi (куәгер) ауызша нысанда сұралынуы мүмкiн. Сұраудың нәтижелерi анықтамамен ресiмделедi, онда жәбiрленушiнiң (куәгердiң) тегi, аты, әкесiнiң аты, тұратын жерi немесе жұмыс орны, оның хабардар болу дәрежесi мен сипаты көрсетiледi. Сұрау салу барысында осы Кодекстiң 219-бабында көзделген тәртiппен дыбыс, бейне жазу және кинотүсiру қолданылуы мүмкiн. Сұрау салу кезiнде жәбiрленушiнiң (куәгердiң) осы Кодекстiң 100-бабында көзделген қауiпсiздiк шараларын қылмыстық iс жүргiзу барысында оған қолданудың орындылығы туралы пiкiрi анықталады.
4. Анықтаушы жәбiрленушiге (куәгерге) осы Кодекстiң 75 және 82-баптарында көзделген оның құқықтарын және анықтаушының тергеушiнiң немесе соттың шақыртуы бойынша жауап алу үшiн келуге мiндеттілігiн түсiндiредi және айғақтар беруден бас тартқаны немесе жалтарғаны үшiн жауаптылығы туралы қолхат алып ескертедi.
5. Жәбiрленушiге (куәгерге) сұрау салу туралы анықтама iстiң материалдарына қоса берiледi және анықтау, алдын ала тергеу жүргiзу кезiнде не сот талқылауы барысында одан жауап алу үшiн негiз болып табылады.
6. Жәбiрленушi (куәгер) ретiнде адамнан жауап алу, әдетте, белгiлi бiр жерден жол жүрiп кетуiне, мекен-жайын ауыстыруына байланысты, денсаулық жағдайы бойынша не өзге себептер бойынша ол қылмыстық iстi соттың талқылауына қатыса алмайды деп пайымдауға негiздер болған жағдайларда жүргiзiледi. Жеке айыптаушы болып табылатын жәбiрленушiден барлық жағдайда жауап алынуға тиiс.
7. Өзiне қатысты қылмыстық iс қозғалған адамнан сезiктi ретiнде жауап алынады.
287-бап. Айыптау хаттамасын жасау және iстi сотқа жiберу
үшiн прокурорға беру
1. Анықтаушы анықтау аяқталған соң айыптау хаттамасын жасайды, онда: оның жасалған уақыты мен орны; хаттаманы кiмнiң жасағаны; қылмысты жасаудың мән-жайлары; оны жасады деп айыпталған адам туралы деректер; iс үшiн мәнi бар басқа да мән-жайлар, сондай-ақ қылмыстың Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексi бойынша (бап, бөлiк, тармақ) дәрежеленуi көрсетiледi. Хаттамаға анықтау барысында алынған барлық материалдар, сондай-ақ сотқа шақыртуға жататын адамдардың тiзiмi қоса берiледi.
2. Осы бапта белгiленген тәртiппен өзiне айыптау хаттамасы жасалған адам айыпталушы болып танылады.
3. Анықтау органының бастығы айыптау хаттамасы мен оған қоса берiлген материалдарды зерделеп, мынадай шешiмдердiң бiрiн қабылдайды:
1) хаттаманы бекіту және материалдарды сотқа жiберу үшiн прокурорға беру туралы;
2) хаттаманы бекітуден бас тарту туралы.
4. Айыптау хаттамасы бекітілген соң iстiң барлық материалдары осы Кодекстiң 275-бабында көзделген тәртiппен айыпталушыға және оның қорғаушысына, ал тиiстi өтiнiш болған кезде жәбiрленушi мен оның өкiлiне де танысу үшiн ұсынылады. Аталған адамдардың iстiң материалдарымен танысқаны туралы, сондай-ақ олар берген өтiнiштер мен оларды қараудың нәтижелерi туралы айыптау хаттамасына тиiстi жазбалар жасалады.
5. Анықтау органының бастығы бекiткен айыптау хаттамасы iстiң материалдарымен бiрге сотқа жiберу үшiн прокурорға берiледi. Айыптау хаттамасының көшiрмесiн анықтау органы айыпталушыға табыс етедi.
6. Егер iс азаматтардың, лауазымды адамдардың немесе ұйымдардың өтiнiшi немесе хабарлауы бойынша қозғалған болса, олар анықтаудың аяқталғаны және iстiң сотқа жiберу үшiн прокурорға берiлгенi туралы хабарландырылады.
7. Айыпталушыға қатысты iстi сотқа жiберу кезiнде осы Кодекстiң 18 және 19-тарауларының ережелерi бойынша бұлтартпау шарасы немесе мәжбүрлi iс жүргiзудiң басқа шарасы таңдап алынуы мүмкiн.
ҚР 22.02.02 ж. № 296-II Заңымен 288-бап өзгертілді
288-бап. Алдын ала тергеу жүргiзу
1. Осы Кодекстiң 285-бабының екiншi, үшiншi, төртiншi, бесiншi, алтыншы, жетiншi, жетiншi-бір, сегiзiншi және тоғызыншы бөлiктерiнде көзделген қылмыстар туралы iстер бойынша, егер оларды жасады деп сезiк келтiрiлген адам белгiсiз болса немесе егер оларды кәмелетке толмағандар немесе өздерiнiң дене не психикалық кемшiлiктерiне байланысты өзiн қорғау құқығын өзi жүзеге асыра алмайтын адамдар жасаған болса, алдын ала тергеу жүргiзу мiндеттi болады.
2. Анықтау органының бастығы осы Кодекстiң 285-бабының үшiншi бөлiгiнде белгiленген мерзiмде iстiң мән-жайларының жан-жақты және толық зерттелуiн қамтамасыз ету мүмкiн болмаған жағдайда да алдын ала тергеу жүргiзудi тағайындауға құқылы.
3. Осы баптың бiрiншi және екiншi бөлiктерiнде көзделген жағдайларда алдын ала тергеудi осы Кодекстiң 65-бабы бiрiншi бөлiгiнiң 4-тармағымен белгiленген өз құзыретiне сәйкес анықтау органдары жүргiзедi.
4. Осы Кодекстiң 196-бабында белгiленген алдын ала тергеу мерзiмi осы баптың бiрiншi және екiншi бөлiктерiнде көзделген жағдайларда қылмыстық iс қозғалған кезден бастап есептеледi.
289-бап. Прокурордың анықтауды қадағалау жөніндегі өкiлеттiктерi
Алдын ала тергеу жүргiзу мiндеттi емес iстер бойынша анықтау жүргiзу кезiнде заңдардың атқарылуына қадағалауды жүзеге асыра отырып, прокурор осы Кодекспен белгiленген өкiлеттiктерге ие болады, бұдан басқа ол:
1) айыпталушыны сотқа беруге және қылмыстық iстi сотқа жiберуге;
2) анықтау жүргiзiлетiн қылмыстық iстi алдын ала тергеу жүргiзуге жiберуге;
3) анықтау органының бастығы бекiткен айыптау хаттамасының күшiн жоюға және осы Кодексте көзделген негiздер бойынша анықтауды қысқартуға құқылы.
7-бөлім. Бірінші сатыдағы сотта іс жүргізу
38-тарау. Қылмыстық істердің соттылығы
ҚР 05.05.00 ж. № 47-II Заңымен 290-бап өзгертілді ; 2005.30.12 № 111-III ҚР Заңымен (бұр. ред. қара) 290 - бап өзгертілді
290-бап. Аудандық және оған теңестiрiлген соттың
соттауына жататын қылмыстық iстер
1. Аудандық және оған теңестiрiлген сот бiрiншi сатыдағы соттар ретiнде iс-қимыл жасайды.
2. Облыстық және оған теңестірілген соттың соттауына жатқызылған істерді қоспағанда, барлық қылмыстық істер аудандық және оған теңестірілген соттың соттауына жатады.
3. алып тасталды
11.07.01 ж. № 238-II; 2005.30.12 № 111-III (бұр. ред. қара); 2006.16.01. № 122-III (бұр. ред. қара) (2007.01.01. бастап қолданысқа енгізілді) ҚР Заңдарымен 291-бап өзгертілді
291-бап. Облыстық және оған теңестiрiлген соттың
қарауына жататын қылмыстық iстер
1. Облыстық және оған теңестiрiлген соттар бiрiншi, апелляциялық қадағалау сатысы ретiнде әрекет жасайды.
2. Жасалғаны үшiн қылмыстық заңмен өлiм жазасы көзделген қылмыстар туралы қылмыстық iстер (Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексiнiң 96-бабы (екiншi бөлiгi), 156-бабы (екінші бөлігі), 159-бабы (екiншi бөлiгi), 160-бабы, 162-бабы (төртiншi бөлiгi), 165, 167, 171, 340-баптары, 367-бабы (үшiншi бөлiгi), 368-бабы (үшiншi бөлiгi), 369-бабы (үшiншi бөлiгi), 373-бабы (үшiншi бөлiгi), 374-бабы (үшiншi бөлiгi), 375-бабы (үшiншi бөлiгi), 380-бабы (үшiншi бөлiгi), 383-бабы, сондай-ақ Жоғарыда аталған әрекеттерді есі кіресілі-шығасылы күйінде жасаған не оларды жасағаннан кейiн жүйке ауруымен ауырған адамдарға медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану туралы iстер бiрiншi саты бойынша облыстық және оларға теңестiрiлген соттардың соттауына жатқызылады.
