Ұлттық қордан берілетін кепілдік берілген трансферт мөлшері Қазақстан Республикасының заңнамалық кесімімен үш жылдық кезеңге бекітіледі және осы кезең ішінде өзгерістерге ұшырамайды.
2006 жылдан бастап республикалық бюджетке мұнай секторы кәсіпорындарынан белгілі бір кірістер көлемі түсетінін ескере отырып, 2006 жылы Ұлттық қордан берілетін кепілдік берілген трансферттің жарты жылдық көлемді құрайтын көлемі 2006 жылғы республикалық бюджетті нақтылау туралы заңда бекітілетін болады, ал 2007-2009 жылдарға арналған кепілдік берілген трансферт көлемі Ұлттық қордың тұжырымдамасына сәйкес тиісті заңнамалық кесіммен бекітілетін болады.
Бюджет заңнамасын жетілдіру және бюджетті Ұлттық қордың тұжырымдамасына сәйкес қалыптастыруға көшу мақсатында Бюджет кодексі мен басқа да нормативтік құқықтық кесімдерге өзгерістер мен толықтырулар енгізіледі.
Мемлекеттік сатып алу рәсiмдерiн жетiлдiру шеңберінде жүргiзiлiп жатқан iс-шаралар бюджет қаражатын оңтайлы және тиiмдi жұмсауға бағытталған.
Мемлекеттік органдардың, мемлекеттік мекемелердiң, сондай-ақ мемлекеттік кәсiпорындардың иелiгiндегі ақшаны тиiмдi пайдалану мақсатында олардың тауарларды, жұмыстар мен қызметтердi сатып алуды жүзеге асыруы процесiнде туындаған қатынастарды реттеу "Мемлекеттік сатып алу туралы" Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 16 мамырдағы Заңымен (бұдан әрi - Заң) жүзеге асырылады.
Бюджет қаражатын уақтылы және сапалы игеру, мемлекеттік сатып алу рәсiмдерiн жақсарту мақсатында 2004 жылы Заңға өзгерістер енгізiлдi, бұл өзгерістерге сәйкес мемлекеттік органдар мен мекемелер, сондай-ақ мемлекеттік кәсiпорындар конкурстық рәсiмдердi бюджет (бизнес-жоспар) бекiтілгеннен кейiн бірден бастауға құқылы.
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жөніндегі шараларды жетiлдiру, сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылыққа қарсы әрекет етуге бағытталған іс-шараларды орындау, сондай-ақ мемлекеттік органдардың лауазымды тұлғаларының сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы заңнаманың сақталуы үшiн жауапкершілігін арттыру мақсатында Қазақстан Республикасы Президентінің "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті күшейту, мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдар қызметіндегi тәртiп пен реттілiкті нығайту жөнiңдегi шаралар туралы" 2005 жылғы 14 сәуiрдегі № 1550 Жарлығы бекітілдi. Бұған сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі мемлекеттік сатып алудың тендерлік жүйесінен басымды биржалық саудаға, сондай-ақ бюджет қаражатын жұмсаудың ашық және тиiмдi қағидаттарындағы электрондық мемлекеттік сатып алуға көшу үшiн жағдайлар жасау жөнiнде iс-шаралар жүргізетiн болады.
Қазiргi уақытта Қазақстан Республикасы Президентінің 2004 жылғы 11 қарашадағы № 1471 Жарлығымен бекiтілген Қазақстан Республикасында "электрондық үкімет" қалыптастырудың 2005-2007 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы шеңберiнде "Электрондық мемлекеттік сатып алу" ақпараттық жүйесiн енгізу жөніндегі жұмыс жүргiзiлуде.
ҚР Үкіметінің 2006.15.05. № 396 қаулысымен 2-тарау өзгертілді (бұр.ред.қара)
2. Фискалдық саясаттың мақсаттары мен мiндеттерi
Орта мерзiмдi кезеңде фискалдық саясаттың негiзгi мақсаты әлеуметтiк-экономикалық дамудың басым мiндеттерiн шешу үшiн салық-бюджет құралдарын тиiмдi қолдану, атап айтқанда, Қазақстанды әлеуметтiк және экономикалық жедел жаңғыртуға бағытталған ел экономикасының бәсекеге қабілеттілігiн арттыру болып табылады.
Орта мерзiмдi кезеңде бұл мақсатқа қол жеткiзуге мынадай негiзгі мiндеттердi шешу:
бюджеттік заңнаманы жүйелендiру;
бюджеттік жоспарлауды жетiлдiру;
мемлекеттік шығыстардың тиiмділігi мен нәтижелілiгiн арттыру;
жүргiзілiп жатқан әлеуметтiк реформаларды қаржылық қамтамасыз ету, білім берудi, денсаулық сақтауды, ауыл шаруашылығын және қоғамдық инфрақұрылымды дамыту;
перспективалы бюджеттік жоспарлаудың рөлiн жоғарылату;
көлеңкелі экономиканың үлесiн азайту;
бюджетаралық қатынастардың ашықтығы мен тұрақтылығын қамтамасыз ету;
Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын қалыптастыру және пайдалану тетiгiн жетілдiру;
жүргiзілiп жатқан жинақтар саясатын ескере отырып, республикалық бюджет тапшылығының және үкiметтiк борыштың оңтайлы өлшемдерiн айқындау;
үкiметтік борыш құрылымындағы сыртқы борыш үлесін біртiндеп азайту ықпал ететiн болады.
Бұдан басқа, мемлекеттің жалпы экономикалық саясатының аса маңызды құрамы бола отырып, фискалдық саясат жоспарланып отырған кезеңде инфляцияның орташа жылдық деңгейi бойынша белгiленген дәлізді ұстап тұруға, төлем балансының тұрақтылығына, тауарлар мен қызметтердi түпкi тұтынуды және капитал жинақтауды өсiруге жәрдемдесетiн болады.
6-кесте
2006-2008 жылдарға арналған мемлекеттік бюджет болжамы
ЖІӨ-ге пайызбен
| Атауы | Болжам |
| 2006 жыл | 2007 жыл | 2008 жыл |
| Кірістер | 21,7 | 23,3 | 22,0 |
| Шығындар | 21,7 | 23,2 | 21,6 |
| Операциялық сальдо | -0,1 | 0,1 | 0,4 |
| Таза бюджеттік кредит беру | 0,3 | 0,1 | 0,0 |
| Бюджеттік кредиттер | 0,5 | 0,2 | 0,1 |
| Бюджеттік кредиттерді өтеу | 0,1 | 0,1 | 0,1 |
| Қаржы активтерімен жасалатын операциялар бойынша сальдо | 1,1 | 1,0 | 0,9 |
| Қаржы активтерін сатып алу | 1,1 | 1,0 | 0,9 |
| Мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер | 0,03 | 0,02 | 0,01 |
| Бюджет тапшылығы (профициті) | -1,4 | -1,0 | -0,5 |
| Бюджет тапшылығын қаржыландыру (профицитті пайдалану) | 1,4 | 1,0 | 0,5 |
ҚР Үкіметінің 2006.15.05. № 396 қаулысымен 3-тарау өзгертілді (бұр.ред.қара)
3. Кірiстер саясаты
2003-2005 жылдардағы салық заңнамасындағы өзгерістер экономикаға салықтық жүктеменi азайтуға, елдiң инвестициялық тартымдылығын күшейтуге, жаңа техника мен алдыңғы қатарлы технологиялар ағынын және оларды енгізудi көтермелеуге, мемлекет пен салық төлеушілердiң өзара қарым-қатынастарын жақсартуға бағытталды.
Қазақстан Республикасы Президентiнің Қазақстан халқына жыл сайынғы жолдауларына, Индустриялық-инновациялық даму стратегиясына сәйкес салықтық жүктеменi азайту және елдiң экономикалық өсуiн ынталандыру, сондай-ақ белгілi бір санаттағы азаматтардың кiрiстерiн заңдастыруын ынталандыру және жалақыны ұлғайту мақсатында 2004 жылдан бастап жеке табыс салығының ставкалары азайтылды, әлеуметтiк салық бойынша ставкалардың кемiмелi шәкілi енгiзiлдi, қосылған құн салығының ставкасы азайтылды, арнайы экономикалық аймақтар аумағында салық салудың ерекше режимi белгiлендi, арнайы салық режимдерiн қолдану аясы кеңейтілдi.
Экономиканы одан әрi тұрақты дамыту, жүргізілiп жатқан реформаларды тереңдету, мұнай операцияларына, қаржы лизингiне, резидент еместерге, қаржы құралдарына салық салуды, сондай-ақ салықтық әкiмшілендiру нормаларын жетiлдiру және кәсiпкерлердiң инвестициялық тартымдылығын күшейту мақсатында инвестициялық салық преференцияларын беру нысаны кеңейтiлдi, мұнай-химия өндiрiстерi, қосылған құны жоғары тауарлар өндiрiсi үшiн жеңiлдiктер енгiзiлдi.
Орта және шағын бизнесті дамытуға инвестициялар көлемін ұлғайту есебінен ел экономикасының теңгерімді дамуын, бәсекеге қабілетті экспортқа бағдарланған өндірістерді дамытуды одан әрі ынталандыруды, жеке тұлғалар мен шағын бизнес субъектілерінің мүлкін заңдастыру процесін жандандыруды қамтамасыз ету мақсатында оңайлатылған декларация негізінде арнаулы салық режимін қолдану саласы кеңейтілді, өткізу жөніндегі ең төменгі айналым мөлшері ұлғайтылды, бұдан асып түскен жағдайда салық төлеуші қосылған құн салығы бойынша есепке тұруға міндетті, жеке тұлғалардың жеке мүлкіне салық салу деңгейі төмендетілді.
Негізгi құралдарды жаңарту және жаңғырту процестерiн жеделдету үшiн салық салу мақсатында елде амортизациялық саясат жетiлдiрiлдi.
Индустриялық-инновациялық даму стратегиясын iске асыру, сондай-ақ инвестициялар көлемiн өсiру және салықтық әкiмшілендiрудi одан әрi жетілдiру есебiнен ел экономикасын теңгерiмдi дамытуды қамтамасыз ету мақсатында орта мерзiмдi кезеңде салық саясатының негізгi бағыттары:
қосылған құн салығы ставкасын кезең-кезеңімен төмендету және әлеуметтік салықты 2008 жылдан бастап орта есеппен 30%-ға төмендету арқылы салықтық жүктеме деңгейін азайту;
салық салынатын кірістен айлық есептік көрсеткіштің орнына жалақының ең төменгі мөлшерін алып тастап, барлық жеке тұлғалар үшін жеке табыс салығы бойынша 10% деңгейінде тіркелген ставканы енгізу;
шағын кәсiпкерлiк субъектілеріне салық салу деңгейін төмендету және оларды ең алдымен, экономиканың шикiзат емес секторына инвестициялар салуға тарту үшiн шаралар қабылдау;
дивидендтерге салық салуды жетілдіру;
салық төлеушілер үшiн қашықтық және ақпараттық сервис әдiстерiнiң көмегiмен салықтық әкiмшілендiру процестерiн одан әрi жетiлдiру және дамыту;
талдау тәсiлдерi мен әдiстерiн және салықтық есептілiктiң камералдылығын дамыту;
ақпараттық қызметтердi бірiктiру, мемлекеттік органдармен ақпараттық өзара iс-қимылды жетілдiру және оның тиiмділігін арттыру;
халықтың әл-ауқатының өсуi шартымен, қазақстандық экономиканың бәсекеге қабілеттілiгiн күшейту мақсатында 2008 жылдан бастап салықтық ауыртпалықты заңды тұлғалардың кiрiстерiнен жеке тұлғалардың кiрiстерiне біртiндеп ауыстыру мүмкiндiгiн қарау болады деп ұйғарылып отыр.
Мемлекеттік бюджет кірістері Ұлттық қордың тұжырымдамасын қолданысқа енгізуді және өткен кезеңдегі кірістер түсімдерінің серпінін талдауды ескере отырып, Әлеуметтік-экономикалық дамудың орта мерзімді жоспарының маңызды макроэкономикалық көрсеткіштері, салық саясатының ел экономикасын одан әрі дамытуға және инвестициялар тартуға бағдарланған бағыттары негізінде айқындалды.
Мемлекеттік бюджет кiрiстерiнiң 2006-2008 жылдарға арналған болжамы 7-кестеде келтiрiлген.
7-кесте
Мемлекеттік бюджет кірістерінің 2006-2008
жылдарға арналған болжамы
ЖІӨ-ге пайызбен
| Атауы | 2006 жыл | 2007 жыл | 2008 жыл |
| Кірістер | 21,7 | 23,3 | 22,0 |
| Салықтық түсімдер | 19,8 | 18,0 | 17,7 |
| Салықтық емес түсімдер | 0,5 | 0,5 | 0,4 |
| Негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер | 0,5 | 0,6 | 0,6 |
| Трансферттер түсімдері | 0,9 | 4,1 | 3,2 |
2006 жылғы екінші жарты жылдықтан бастап мұнай секторы кәсіпорындарынан түсетін түсімдердің Ұлттық қорға есепке алынатынына және 2008 жылдан бастап әлеуметтік салық орта есеппен 30%-ға төмендетілетініне байланысты салықтық түсімдер 2008 жылы ЖІӨ-ге 19,8%-дан ЖІӨ-ге 17,7 %-ға дейін төмендетіледі.
Әлемдiк тауар рыноктарындағы қолайлы жағдай, халықтың өмiр сүру деңгейiнiң жақсаруы нәтижесiнде iшкi сұраныстың артуы, инвестициялық климаттың жақсаруы, Индустриялық-инновациялық стратегияны iске асыру экономиканы дамытудың жоғары қарқынына және тиiсiнше бюджет кiрiстерi түсiмдерiнiң ұлғаюына негiз болды.
Салықтық түсiмдер болжамында:
Қазақстан Республикасы Салық кодексiнiң ережелерiне енгізiлген, тiркелген активтер бойынша амортизациялар аударымдарды есептеу тәртібін реттейтiн, 2006 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енген өзгерістер; Қазақстан Республикасы Президентінің 2004 жылғы 11 маусымдағы № 1388 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасында тұрғын үй құрылысын дамытудың 2005-2007 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын (бұдан әрi - Тұрғын үй құрылысын дамытудың мемлекеттік бағдарламасы) iске асырудан түсетiн қосымша салықтық түсiмдер;
2007 жылдан бастап мемлекеттік басқару және мемлекеттік мекемелер қызметкерлерiнің жалақысын 30%-ға жоғарылатуға байланысты төлем көзiнен ұсталатын жеке табыс салығы мен әлеуметтiк салық бойынша қосымша түсiмдер;
Залалды қызметіне байланысты салықтық емес түсiмдердiң 2006-2008 жылдарға арналған болжамында Ұлттық Банкінің кiрiсiнен түсетiн түсімдер болжанбайды.
Негізгi капиталды сатудан түсетiн 2006-2008 жылдарға арналған түсiмдер Тұрғын үй құрылысын дамытудың мемлекеттік бағдарламасын iске асыру мақсатында тұрғын үй салуды қамтамасыз ету үшін бұрын республикалық бюджеттен қайтарымды негiзде бөлiнген қаражатты қамтиды.
Мемлекеттік бюджет кiрiстерiнiң құрамындағы мұнай және мұнай емес секторлар кәсiпорындарынан түсетiн түсiмдердiң арақатынасы 8-кестеде көрсетiлген.
8-кесте
Мемлекеттік бюджет кірістерінің құрылымы
мемлекеттік бюджет кірістеріне пайызбен
| Кәсіпорындардан түсетін түсімдер | 2006 жыл | 2007 жыл | 2008 жыл |
| - мұнай секторынан | 12,8 | 0,0 | 0,0 |
| - мұнай емес сектордан | 87,2 | 100,0 | 100,0 |
Мұнай кiрiстерiне тәуелсіз салықтық базаны дамыту экономиканы әртараптандыру жөніндегі мақсаттарға қол жеткiзуге ықпал етедi және жүргiзілiп жатқан фискалдық саясаттың тұрақтылығын қамтамасыз етедi.
Өткен жылға қарағанда 2006 жылы мұнай емес сектордан түсетiн түсімдер 19,3 %-ға, 2007 және 2008 жылдары тиiсiнше 21,1 %-ға және 12,3 %-ға өседi.
Ұлттық қордың тұжырымдамасына сәйкес 2007-2008 жылдары Ұлттық қорға түсетін түсімдер:
мұнай секторы кәсіпорындарынан түсетін (жергілікті бюджеттерге есепке алынатын салықтарды қоспағанда) тікелей салықтар, оларға корпорациялық табыс салығы, үстеме пайда салығы, роялти, бонустар, өнімді бөлу бойынша үлес, экспортталатын шикі мұнайға, газ конденсатына салынатын рента салығы, жатады. Бұл ретте мұнай секторы кәсіпорындарына шикі мұнай мен газ конденсатын өндірумен және (немесе) өткізумен айналысатын барлық заңды тұлғалар жатады.
республикалық меншiктегi, тау-кен өндiру және өңдеу салаларына жататын мемлекеттік мүлiктi жекешелендiруден, жердi сатудан түсетiн түсiмдер және өзге де түсiмдер есебiнен күтіледi.
Ұлттық қордың тұжырымдамасы 2006 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізілетіндіктен, 2006 жылдың бірінші жарты жылдығында Ұлттық қорға республикалық бюджеттен берілетін, шикізат секторы ұйымдарынан түсетін салықтың және басқа да міндетті төлемдердің жоспарлы түсімдері көлемінің 10%-ы мөлшерінде есептелген ресми трансферттердің жоспарланған сомасының бір бөлігі де түседі.
Ұлттық қорға түсетін түсімдер 2006 жылға 482,7 млрд. теңге сомасында, 2007 жылға 655,1 млрд. теңге сомасында және 2008 жылға 703,2 млрд. теңге сомасында болжанып отыр.
ҚР Үкіметінің 2006.15.05. № 396 қаулысымен 4-тарау өзгертілді (бұр.ред.қара)
4. Шығындар саясаты
2006-2008 жылдары бюджет саясаты жедел әлеуметтік-экономикалық даму мақсаттары мен мiндеттерiн кешендi шешуге және ағымдағы мiндеттемелердi бір мезгiлде орындауға негiзделетін болады.
Тұтастай алғанда, орта мерзiмдi кезеңде жүргізiлiп жатқан бюджет саясатының жалпы бағыты сақталады және мыналарға:
денсаулық сақтауды реформалауға және дамытуға;
білім берудi дамытуға;
әлеуметтiк реформаларды одан әрі тереңдетуге;
индустриялық-инновациялық дамуға;
аграрлық секторды дамытуға;
жаңа тұрғын үй саясатын iске асыруға;
қоршаған орта сапасын тұрақтандыруға;
шағын және орта кәсiпкерлiктi дамытуға;
Астана қаласын дамытуға;
көрсетiлетiн мемлекеттік қызметтердің сапасын арттыруға бағытталатын болады.
Орта мерзiмдi кезеңдегі мемлекеттік бюджет шығыстары 2006 жылы - ЖIӨ-ге 23,3 %, 2007 жылы - 24,4 %, 2008 жылы - 22,5 % болып болжанады (9-кесте).
9-кесте
2006-2008 жылдарға арналған мемлекеттік бюджет
шығыстарының болжамы
| Атауы | 2006 жыл | 2007 жыл | 2008 жыл |
| ЖІӨ- ге%- бен | үлес, % | ЖІӨ- ге%- бен | үлес, % | ЖІӨ- ге%- бен | үлес, % |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| Шығыстар | 23,3 | 100,0 | 24,4 | 100,0 | 22,5 | 100,0 |
| Жалпы сипаттағы мемлекеттік қызмет- тер | 1,3 | 5,7 | 1,4 | 5,7 | 1,0 | 4,6 |
| Қорғаныс | 1,2 | 5,2 | 1,5 | 6,0 | 1,8 | 7,9 |
| Қоғамдық тәртіп, қауіпсіздік, құқық, сот, қылмыстық атқару қызметі | 2,1 | 9,2 | 2,1 | 8,8 | 1,8 | 7,9 |
| Білім беру | 3,7 | 15,7 | 3,8 | 15,4 | 3,8 | 16,8 |
| Денсаулық сақтау | 2,5 | 10,6 | 2,5 | 10,4 | 2,8 | 12,3 |
| Әлеуметтік көмек және әлеуметтік қамсыздандыру | 5,1 | 21,9 | 5,0 | 20,7 | 4,7 | 20,7 |
| Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық | 1,2 | 5,2 | 1,9 | 7,9 | 1,6 | 6,9 |
| Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістік | 0,9 | 3,7 | 0,6 | 2,4 | 0,7 | 3,0 |
| Отын-энергетика кешені және жер қойнауын пайдалану | 0,2 | 1,0 | 0,2 | 1,0 | 0,2 | 1,1 |
| Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, қоршаған ортаны және жануарлар дүниесін қорғау, жер қатынастары | 1,2 | 5,2 | 1,2 | 4,8 | 1,2 | 5,4 |
| Өнеркәсіп, сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі | 0,1 | 0,5 | 0,1 | 0,2 | 0,1 | 0,3 |
| Көлік және коммуникация | 1,7 | 7,4 | 1,9 | 7,9 | 1,7 | 7,4 |
| Басқалары | 1,5 | 6,6 | 1,7 | 7,1 | 1,1 | 4,7 |
| Борышқа қызмет көрсету | 0,4 | 1,7 | 0,4 | 1,6 | 0,2 | 1,0 |
| Трансферттер | 0,1 | 0,6 | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 0,0 |
Инвестициялық саясатты қалыптастыру, оның iшiнде республикалық бюджеттен инвестицияларды жоспарлау, Қазақстан Республикасының әлеуметтiк-экономикалық дамуының орта мерзiмдi жоспары шеңберiнде жүзеге асырылады.
Алдағы орта мерзiмдi кезеңде даму бағдарламалары шеңберiндегі шығыстар саясаты мемлекеттік инвестицияларды пайдалану тиiмділігiн, бюджет заңнамасының ережелерiн қатаң сақтауды, мемлекеттік бюджеттен бөлiнетiн қаражаттың әлеуметтiк-экономикалық маңыздылығы мен пайдалану тиiмдiлігін арттыруға бағытталған.
"Жалпы сипаттағы мемлекеттік қызметтер" функционалдық тобы бойынша шығыстар 2006 жылы ЖIӨ-нiң 1,3%-ы, 2007 жылы - 1,4%-ы және 2008 жылы - 1,0%-ы деңгейiнде болжанып отыр.
Қазiргi уақытта Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халқына Жолдауын iске асыру мақсатында мемлекеттік басқарудың ұйымдық құрылымын оңтайландыру және бірiздендiру, мемлекеттік органдар мен мемлекеттік басқару деңгейлерi арасындағы өкiлеттіктердiң аражігін нақты әрі оңтайлы қайта бөлу және бекіту, мемлекетке тән емес функцияларды бәсекелi секторға беру арқылы мемлекеттік басқару жүйесiн жетiлдірудi көздейтiн әкімшiлiк реформа бойынша жұмыс жүргізiлуде.
Әкiмшiлік реформаны толыққанды iске асыру функцияларды төмен тұрған мемлекеттік басқару деңгейiне берумен қатар, тиiстi ақпараттық-әдiснамалық, материалдық қамтамасыз етуді және тиiстi штат санын да берудi, сондай-ақ республикалық меншiктi жергiлiктi мемлекеттік басқару деңгейіне берудi көздейдi.
Бұдан басқа, Мемлекет басшысының Қазақстан халқына Жолдауында мемлекеттік органдар қызметiнiң тиiмдiлігі мен сапасын бағалаудың бірыңғай жүйесiн әзiрлеу Қазақстан Республикасы Үкіметінiң негiзгi мiндеттерiнiң бірi болып айқындалды. Соған байланысты мемлекеттік органдар қызметiнiң тиiмдiлігі мен сапасын бағалаудың бірыңғай жүйесiн әзiрлеу жөніндегі жұмыс жүргiзiлiп жатыр, мұнда барлық: жоспарлау, iске асыру, қызмет нәтижелерi кезеңдерiн қамтитын мемлекеттік органның қызметiн толық ұйымдастыру, қойылған мақсаттар мен міндеттерге қол жеткізу үшiн мемлекеттік орган қызметін ұйымдастыру, бюджеттік және адами ресурстарды пайдаланудың тиiмдiлігі қамтылады.
Бұл шаралар функцияларды төмен тұрған, халыққа неғұрлым жақын мемлекеттік басқару деңгейiне беру жолымен мемлекеттік қызметтер көрсету сапасын арттыруға, мемлекеттік органдардың мемлекеттік қызметтер көрсету жөніндегі жауапкершілігін жоғарылатуға, олардың тиiмдiлiгiн арттыруға, бюрократияны қысқартуға, қол жетiмділіктi жоғарылатуға, халықты мемлекеттік қызметтермен толық қамтуға, әлеуметтiк-экономикалық әл-ауқатты жақсартуға, инвестициялық ахуалды жақсартуға және басқаларға ықпал етеді.
Мемлекеттік қызметтiң қазақстандық жүйесi Орталық және Оңтүстік-Шығыс Еуропа мен ТМД мемлекеттерiнiң кейбір алдыңғы қатарлы елдерi арасында неғұрлым жедел қарқынмен дамуда және мықты институционалдық негізден бастау алған. Соңғы жылдары басым болып отырған тұрақтандыруға және институционалдық дамуға ден қою мемлекеттік қызметтi одан әрi дамыту үшiн негіз болды.
Мемлекеттік қызметшілерге жалақы төлеу жүйесiн жетілдiру мақсатында 2000 жылдан бастап 2004 жылға дейiнгі кезеңде жалақы төлеу жүйесiн реформалаудың екi сатысы жүргiзілдi:
бірiншi сатыда базалық лауазымдық жалақыға қолданылатын коэффициенттерге негізделген жалақы төлеу жүйесi енгізiлдi;
екiншi саты - жалақы төлеу жүйесiне жоғарғы, орта және төменгі басқару деңгейлерiн (буындарын) енгізу болды. Бұл шара мемлекеттік қызметшілердi карьералық жоғарылауға ынталандыруға бағытталған.
Жетілдiрудiң үшінші сатысындағы мақсат мемлекеттік қызметшілердi өнiмділікке және орындалатын жұмыстың сапасына ынталандыруды жоғарылату болып табылады.
Мемлекет басшысының Қазақстан халқына Жолдауына сәйкес 2005 жылғы 1 шiлдеден бастап бюджет саласы қызметкерлерінің және мемлекеттік қызметшілердiң жалақысы орта есеппен 32%-ға көтерілдi. 2006 жылдың аяғына дейiн жалақы төлеу жүйесін жетiлдiру жөнiнде ұсыныстар әзiрлеу және 2007 жылдан бастап жалақыны орта есеппен 30%-ға ұлғайту жоспарланып отыр.
Осыған байланысты мемлекеттің әкімшілік қызметтерiн жетiлдiруге, басқарудың бюрократиялануын азайтуға, құжатты орындау кезіндегі көп сатылылықты жоюға, мемлекеттік қызметтің білiктілiк деңгейiн оңтайландыруға бағытталған шараларды пысықтау талап етіледi.
2006 жылы Қазақстан Республикасы Президентінің 2004 жылғы 10 қарашадағы № 1471 Жарлығымен бекітілген, азаматтар мен ұйымдардың мемлекеттік қызмет көрсетулерге жылдам әрі сапалы қолжетiмділігін қамтамасыз етуге, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды кеңiнен қолдану жолымен мемлекеттік органдардың жұмыс iстеу тиiмділігін арттыруға бағытталған Қазақстан Республикасында "электрондық үкiмет" қалыптастырудың 2005-2007 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын iске асыру жалғасады.
Бұл бағдарлама шеңберiнде "электрондық үкiметтің" базалық құрамдас бөлiктерi құрылады, бұған өкілеттік орталығы, "электрондық үкiметтiң" порталы мен шлюзi, қол жеткiзудiң және халықты "электрондық үкіметпен" өзара iс-әрекет ету негiздерiне оқытудың жалпыға бірдей қол жетiмдi желілерiн құру, ақпараттық ресурстар мен ақпараттық жүйелердің мемлекеттік тiзілiмi, сондай-ақ ұлттық бірiздендiру жүйесі жатады.
"Қорғаныс" функционалдық тобы бойынша шығыстар қорғаныс қажеттілiктерiне, төтенше жағдайлардың алдын алуды және оларды жоюды ұйымдастыруға, қорғалатын тұлғалардың қауiпсіздiгiн қамтамасыз етуге және салтанатты рәсiмдердi орындауға арналған шығыстарды қамтиды және 2006 жылы ЖIӨ-нiң 1,2%-ы, 2007 жылы - 1,5%-ы және 2008 жылы - 1,8%-ы деңгейiнде болжау ұйғарылып отыр.
Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 10 ақпандағы № 334 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының Әскери доктринасы қорғаныс мұқтаждарына арналған шығыстарды жоспарлаудың негізi болып табылады, бұған сәйкес қорғанысқа арналған шығыстардың көлемi кемiнде ЖIӨ-нiң 1%-ы мөлшерiнде көзделеді, мұнда Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерiн (бұдан әрi - Қарулы Күштер) құру, реформалау кезеңдері мен әскери-экономикалық қамсыздандырудың негізгі бағыттары айқындалған.
Қарулы Күштердi жасақтау мен қалыптастырудың келісім-шарттық жүйесiне көшу жолымен армияны кәсiбилендiру болжанып отырған шаралардың негізгі мiндеті ретiнде қойылады, оның мақсаттары бөлiмдер мен бөлiмшелердiң әскери дайындығын жоғарылату, әскери-оқытылған резервтi дайындау, әскери қызметтiң және тұтастай Қарулы Күштердiң беделiн арттыру болып табылады.
Қарулы Күштерді құру мен дамытудың өткен кезеңдегі тәжiрибесi мерзiмдi қызметтегі әскери қызметшiлердi "келісім-шарттағыларға" ауыстыру армия қызметіне оң әсер ететінін көрсеттi. Мысалы, Қарулы Күштерде адам шығыны мен қылмыс саны азаяды, моральдық-психологиялық ахуал жақсарады.
Қарулы Күштерді жасақтаудың келісім-шарттық жүйесiне көшудi 2005 жылы солдаттар мен сержант лауазымындағы келісім-шарт қызметінiң әскери қызметшiлерiнiң сандық құрамын штаттың 65%-ына дейiн ұлғайту жолымен жүзеге асыру және 2007 жылға дейiн осы пайыздық ара қатынасты тұрақтандыру көзделiп отыр.
Жоспарланып отырған кезеңде Қарулы Күштердің материалдық-техникалық базасын жақсарту көзделуде. Бұл үшін қару-жарақ пен әскери техника санын оңтайландыру жөнiнде шаралар қабылдау керек.
Қазақстан Республикасының халқын, экономикалық әлеуеті мен қоршаған ортасын табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайлар әсерiнен тиiмдi қорғауды арттыруға және қамтамасыз етуге, олардың салдарының, оның iшiнде iрi көлемдi жер сiлкiнiстерiнiң, су тасқындарының, селдiң және жер көшкiннiң алдын алу, залалды төмендету мен жою үшін күштер мен құралдарды дамытуға қол жеткiзу мақсаттарында Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 31 желтоқсандағы № 1383 қаулысымен бекітілген Төтенше жағдайлардың алдын алудың және оларды жоюдың мемлекеттік жүйесін дамытудың 2004 - 2010 жылдарға арналған бағдарламасын іске асыру жалғасатын болады.
"Қоғамдық тәртіп, қауiпсіздiк, құқық, сот және қылмыстық атқару қызметi" функционалдық тобы бойынша шығыстарды 2006 жылы ЖIӨ-нiң 2,1%-ы, 2007 жылы - 2,1%-ы және 2008 жылы - 1,8%-ы деңгейiнде болжау ұйғарылып отыр.
Жеке тұлғаның, қоғам мен мемлекеттің өмiрлiк маңызды мүдделерінің сыртқы және iшкi қауiптерден қорғалуын қамтамасыз ету үшін әлемдегi террорлық агрессия жағдайларында мемлекеттің қауiпсіздігін қамтамасыз eту мәселелерiнің зор маңызы бар.
