11-бап. Республика Бас Прокурорының өкiлеттiгi
Республиканың Бас Прокуроры:
1) Республика аумағында заңдар мен Президент Жарлықтарының және өзге де нормативтiк құқықтық актiлердiң қолданылуына қадағалауды жүзеге асырады, төменгi прокуратуралардың қызметiне басшылық етедi;
2) Республиканың Конституциясы мен заңдарына қайшы келетiн заңдар мен өзге де құқықтық актiлерге наразылық жасайды;
3) Қазақстан Республикасының Заңдылықты, құқықтық тәртіпті және қылмысқа қарсы күресті қамтамасыз ету жөніндегі үйлестіру кеңесінің төрағасы болып табылады;
2015.29.10. № 374-V ҚР Заңымен 4) тармақша жаңа редакцияда (бұр.ред.қара)
4) Қазақстан Республикасы прокуратурасы органдарының, ведомстволарының, мекемелерiнiң және білім беру ұйымының барлық қызметкерлерi және жұмыскерлері орындауға мiндеттi, Қазақстан Республикасының прокуратурасын ұйымдастыру және оның қызметiнiң мәселелерi мен материалдық және әлеуметтiк қамсыздандыру шараларын іске асыру тәртiбiн реттейтiн бұйрықтар, нұсқаулар, өкiмдер, ережелер мен нұсқаулықтар шығарады;
2015.24.11. № 419-V ҚР Заңымен 4-1) тармақша өзгертілді (2016 ж. 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiлдi) (бұр.ред.қара)
4-1) өз құзыретi шегiнде:
Қазақстан Республикасы Қылмыстық-iс жүргiзу кодексi мен жедел-iздестiру қызметi туралы заңдарының анықтау мен тергеу органдарының, сондай-ақ жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асыратын органдардың орындауы үшiн мiндеттi нормаларын қолдану мәселелерi бойынша;
құқықтық статистиканың барлық субъектiлерi үшiн мiндеттi құқықтық статистика мен арнаулы есепке алу мәселелерi бойынша;
құқық қорғау, арнаулы мемлекеттік және өзге де органдардың ақпарат алмасу жүйесінен алынған мәліметтерді қалыптастыру, оларға қол жеткізу, оларды пайдалану, сақтау, қорғау және жою мәселелері бойынша;
құқық қорғау, арнаулы мемлекеттік және өзге де органдардың ақпарат алмасу жүйесінің деректерін пайдалана отырып жүргізілетін ақпараттық-талдамалық қызметтің негіздерін, тәртібін және оны жүргізген кезде прокуратура органдары қызметкерлерінің жауаптылығын белгілейтін нормативтiк құқықтық актiлер;
осы Заңға және Қазақстан Республикасының өзге де заң актілеріне сәйкес басқа да нормативтiк құқықтық актiлер қабылдайды;
4-2) жедел-iздестiру қызметiн және жасырын тергеу әрекеттерін, сотқа дейінгі тергеп-тексеруді жүзеге асыратын органдар шығаратын нормативтiк құқықтық актiлер бойынша келiсу туралы шешiм қабылдайды;
5) прокуратураларды, прокуратура органдарының мекемелерiн құрады, қайта құрады және таратады, олардың құрылымын, құрылымдық бөлiмшелердiң құқықтары мен мiндеттерiн, Қазақстан Республикасының Президентi бекiткен штат санының лимитi шегiнде прокуратура органдарындағы штат санын және еңбекақы төлеу қорын белгiлейдi;
2015.29.10. № 374-V ҚР Заңымен 5-1) тармақша жаңа редакцияда (бұр.ред.қара)
5-1) Қазақстан Республикасының Президентіне Қазақстан Республикасының прокуратурасы жанынан ведомстволарды, мекемелерді және білім беру ұйымын құру, қайта ұйымдастыру және тарату, олардың басшыларын лауазымға тағайындау және лауазымынан босату туралы ұсыну енгізеді;
Қазақстан Республикасының республикалық бюджет есебінен қамтылған жекелеген мемлекеттік органдарының штат санын қараңыз
6) Республика Президентiне жоғары сыныпты шендер мен әскери атақтар беру үшiн кандидатуралар ұсынады;
7) Қазақстан Республикасы Президентінің келісімімен облыстардың прокурорлары мен оларға теңестiрiлген прокурорларды қызметке тағайындайды және қызметтен босатады;
2015.29.10. № 374-V ҚР Заңымен 7-1) тармақша жаңа редакцияда (бұр.ред.қара)
7-1) ведомстволар, мекемелер және білім беру ұйымы басшыларының орынбасарларын, облыстар прокурорларының және оларға теңестiрiлген прокурорлардың орынбасарларын, сондай-ақ, аудандар, қалалар прокурорларын және оларға теңестірілген прокурорларды лауазымға тағайындайды және лауазымынан босатады;
8) елдегі заңдылықтың жай-күйі және прокуратура органдарының қызметi туралы Республика Президентi алдында есеп бередi;
9) белгiленген тәртiппен прокуратура органдарының қызметкерлерiне сыныптық шендер мен әскери атақтар бередi;
10) прокуратура органдарының қызметкерлерiн және жұмыскерлерін Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградаларымен наградтауға және құрметтi атақтар беруге ұсынады, ведомстволық наградалармен наградтайды;
10-1) «Прокуратураның құрметтi қызметкерi» атағын бередi, осы атақты беру тәртібі туралы Ереженi бекiтедi;
11) прокуратура органдары қызметкерлерiнiң қару мен оқ-дәрi алу, сақтау, алып жүру және тасымалдау тәртібін айқындайды;
11-1) Жоғарғы Соттың жалпы отырысының қарауына сот практикасының мәселелерi бойынша түсiндiрмелер беру туралы ұсыныстар енгiзедi;
2015.29.10. № 374-V ҚР Заңымен 11-2) тармақшамен толықтырылды
11-2) прокуратураның білім беру ұйымына оқуға қабылдаудың тәртібін айқындайды;
12) өзiне Қазақстан Республикасының заңдарында берiлген өзге де өкiлеттiктердi жүзеге асырады.
ҚР 02.07.98 ж. № 266-1; 09.08.02 ж. № 346-II Заңдарымен; 2010.29.12. № 374-IV ҚР Заңымен (бұр.ред.қара); 2011.06.01. № 379-IV ҚР Заңымен (бұр.ред.қара); 2014.04.07. № 233-V ҚР Заңымен (бұр.ред.қара) 12-бап өзгертiлдi
12-бап. Бас прокуратура
1. Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасына Республиканың Бас Прокуроры басшылық етедi.
2. Республиканың Бас Прокурорының бiрiншi орынбасары және орынбасарлары болады.
3. Бас прокуратураның құрылымын және оның қызметкерлері мен жұмыскерлерінің өкiлеттiктерiн Бас Прокурор белгілейдi.
4. Департаменттердің, басқармалар мен бөлiмдердiң бастықтарын және олардың орынбасарларын, сондай-ақ аға көмекшiлердi, көмекшiлердi, ерекше тапсырмалар жөніндегі көмекшiлердi, департаменттердің, басқармалар мен бөлiмдердiң аға прокурорлары мен прокурорларын Республиканың Бас Прокуроры қызметке тағайындайды және қызметтен босатады.
5. Бас прокуратура:
1) Республика прокуратура органдарының iс-қимылдарын олардың қызметiнiң негiзгi бағыттары бойынша үйлестiрiлуi мен орайластырылуын қамтамасыз етедi;
2015.24.11. № 419-V ҚР Заңымен 2) тармақша өзгертілді (2016 ж. 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiлдi) (бұр.ред.қара)
2) Республикада заңдардың қолданылуын, заңдылықтың жай-күйiн қадағалау практикасына, оның ішінде құқық қорғау, арнаулы мемлекеттік және өзге де органдардың ақпарат алмасу жүйесімен интеграцияланған ақпараттық жүйелерде қамтылған мәліметтерді пайдалана отырып талдау жасайды;
3) прокурорлық қадағалауды жетiлдiру жөнiнде ұсыныстар әзiрлейдi;
4) Республика прокуратура органдарының заңдардың орындалуын қадағалау жөніндегі жұмысын бақылайды;
5) жедел-iздестiру қызметiн, жасырын тергеу әрекеттерін, сотқа дейінгі тергеп-тексеруді жүзеге асыратын басқа да республикалық құқық қорғау органдарымен өзара iс-қимыл жасайды және олардың қызметiн үйлестiрiп отырады;
2011.06.01. № 379-IV ҚР Заңымен 5-1) тармақшамен толықтырылды
5-1) қылмыстар профилактикасы, азаматтардың конституциялық құқықтары мен бостандықтарын, қоғамның және мемлекеттің мүдделерін қорғау, халық тарапынан сенім мәселелеріне басымдық беріп, өкілді органдар мен жұртшылық беретін сыртқы бағалау тетіктерін айқындай отырып, сыбайлас жемқорлық деңгейінің рейтингтік бағасын енгізіп, есептілік және қызметті бағалау жүйесін жетілдіреді, сондай-ақ азаматтық қоғам институттарымен ынтымақтастықтың әртүрлі нысандарын белгілейді;
6) кадрлардың біліктiлiгiн арттыруды ұйымдастырады және жүргiзедi;
7) норма шығарушылық қызметiне қатысады;
8) халықаралық ынтымақтастық саласында прокуратура органдарының атынан өкiлдiк етедi.
2009.17.07. № 188-IV ҚР Заңымен мазмұн 6-тармақпен толықтырылды; 2012.10.07. № 36-V ҚР Заңымен (бұр.ред.қара); 2015.29.10. № 374-V ҚР Заңымен (бұр.ред.қара) 6-тармақ жаңа редакцияда
6. Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы реттеуші мемлекеттік органдар мен жергілікті атқарушы органдарға тексерулер жүргізудің жартыжылдық жиынтық кестесін Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының ресми интернет-ресурсында ағымдағы күнтізбелік жылдың 25 желтоқсанына дейінгі және ағымдағы күнтізбелік жылдың 25 мамырына дейінгі мерзімде орналастырады.
13-бап. Облыстардың прокурорлары
Облыстардың прокурорлары және оларға теңестiрiлген прокурорлар:
1) облыстық, қалалық, аудандық және оларға теңестiрiлген прокуратуралардың прокурорлық қадағалауды қамтамасыз ету жөніндегі қызметiне басшылық жасайды;
2010.29.12. № 374-IV ҚР Заңымен 2) тармақша өзгертілді (бұр.ред.қара)
2) бағынысындағы барлық қызметкерлерi мен жұмыскерлері үшiн мiндеттi бұйрықтар, өкiмдер, нұсқаулар шығарады.
ҚР 09.08.02 ж. № 346-II Заңымен 14-бап өзгертілді
14-бап. Облыстардың прокуратуралары
1. Облыстардың прокуратураларына және оларға теңестiрiлген прокуратураларға Республика Президентінің келісімiмен Республиканың Бас Прокуроры бес жыл мерзiмге тағайындайтын тиiстi прокурорлар басшылық етедi.
2. Облыстардың прокурорлары мен оларға теңестiрiлген прокурорлардың бiрiншi орынбасарлары мен орынбасарлары, аға көмекшiлерi мен көмекшiлерi болады. Облыстардың прокурорларының орынбасарлары облыстық прокуратуралардың тиiстi басқармаларының бастықтары болып тағайындалуы мүмкiн.
3. Облыстардың прокуратураларында және оларға теңестiрiлген прокуратураларда басқармалар мен бөлiмдер болады. Басқармалар мен бөлiмдердiң бастықтары тиiсiнше облыстар прокурорларының аға көмекшiлерi және көмекшiлерi болып табылады. Басқармалар мен бөлiмдерде аға прокурорлар мен прокурорлардың лауазымдары белгiленедi.
ҚР 09.08.02 ж. № 346-II Заңымен 15-бап өзгертілді; 2010.29.12. № 374-IV ҚР Заңымен 15-бап жаңа редакцияда (бұр.ред.қара); 2014.04.07. № 233-V ҚР Заңымен 15-бап өзгертiлдi (бұр.ред.қара)
15-бап. Қалалық, аудандық және оларға теңестiрiлген өзге де прокурорлар мен прокуратуралар
1. Қалалық, аудандық және оларға теңестiрiлген прокуратураларға Республиканың Бас Прокуроры бес жыл мерзiмге тағайындайтын тиiстi прокурорлар басшылық етедi.
2. Қалалық, аудандық және оларға теңестiрiлген прокурорлар:
1) қалалық, аудандық және оларға теңестiрiлген өзге де прокуратуралардың прокурорлық қадағалауды қамтамасыз ету жөніндегі қызметіне басшылық жасайды;
2) бағынысындағы барлық қызметкерлер мен жұмыскерлер үшiн мiндеттi бұйрықтар, өкiмдер, нұсқаулар шығарады.
3. Қалалық, аудандық және оларға теңестiрiлген прокурорлардың қарамағында қадағалау салалары бойынша орынбасарлар, аға прокурорлар және прокурорлар болады.
4. Қалалық, аудандық және оларға теңестiрiлген прокуратураларда бөлiмдер құрылуы мүмкiн.
16-бап. Төменгi прокурорлардың жоғары тұрған прокурорларға бағыныстылығы
1. Прокурорлардың бағыныстылығы:
1) жоғары тұрған прокурорлардың ұйымдастыру және қызмет мәселелерi жөніндегі нұсқауларының төменгi прокуратуралар үшiн мiндеттiлiгiн;
2) төменгi прокурорлардың жоғары тұрған прокурорлар алдында қызмет мiндеттерiн орындауы үшiн жауапкершiлiгiн;
3) жоғары тұрған прокурорлардың қажет болған жағдайларда төменгi прокурорлардың өкiлеттiгiн жүзеге асыруын;
4) жоғары тұрған прокурорлардың төменгi прокурорлар актілерінiң күшiн жоюын, қайтарып алуын, өзгертуiн;
5) жоғары тұрған прокурорлардың төменгi прокурорлардың iс-әрекеттерi мен актілеріне жасалған шағымдарды шешуiн қамтиды.
2. Республиканың Бас Прокуроры төменгi прокурорлардың бағыныстылығының өзге де нысандарын белгiлеуi мүмкiн.
17-бап. Прокуратура органдарындағы алқалар
2010.29.12. № 374-IV ҚР Заңымен 1-тармақ өзгертілді (бұр.ред.қара)
1. Бас прокуратурада, ведомстволарда, облыстардың прокуратураларында және оларға теңестiрiлген прокуратураларда алқалар құрылады.
2010.29.12. № 374-IV ҚР Заңымен 2-тармақ өзгертілді (бұр.ред.қара)
2. Алқа отырыстарында прокуратура органдары қызметiнiң мәселелерi, сондай-ақ заңдардың бұзылуының анықталуына байланысты Бас Прокурордың, ведомство басшысының, облыс прокурорының немесе оған теңестiрiлген прокурордың ұйғарымы бойынша заңды бұзған лауазымды адамдардың қатысуымен алқалы түрде қарауды қажет ететiн өзге де мәселелер қаралады.
3. Алқа шешiмдерi оның мүшелерiнiң жалпы санының көпшiлiк даусымен қабылданады.
2011.06.01. № 379-IV ҚР Заңымен 4-тармақ өзгертілді (бұр.ред.қара)
4. Алқаның шешiмдерi тиiстi прокурорлардың бұйрықтарымен iске асырылады және прокуратура органдарының қызметкерлерi мен жұмыскерлері үшiн мiндеттi. Заңның бұзылуының анықталуына қарай прокурорлық қадағалау актілері қабылданады.
5. Алқа жұмысының регламентiн және алқа мүшелерiнiң мәртебесiн Республиканың Бас Прокуроры айқындайды.
3-тарау Прокуратураның құқықтық актілері
ҚР 09.08.02 ж. № 346-II Заңымен 18-бап толықтырылды
18-бап. Прокуратураның құқықтық актілерінiң жүйесi
1. Прокуратураның құқықтық актілерінiң жүйесiн:
2010.29.12. № 374-IV ҚР Заңымен 1) тармақша өзгертілді (бұр.ред.қара)
1) прокурорлық қадағалау актілері: наразылық, қаулы, ұйғарым, өтiнiш, санкция, нұсқау, ұсыныс, үндеу, алдын ала ескерту, заңға түсiндiрме;
2) Прокуратураны ұйымдастыру және оның қызмет мәселелерiн реттейтiн актiлер: бұйрықтар, нұсқаулар, өкiмдер, ережелер, нұсқаулықтар құрайды.
1-1. Нормативтiк құқықтық актiлердiң қолданылуын тоқтата тұратын прокурорлық қадағалау актілері жариялануға тиiс.
2. Прокуратураның ережелерi мен нұсқаулықтары тиiстi прокурорлардың бұйрықтарымен бекітіледi.
19-бап. Наразылық
1. Прокурор Конституцияға, заңдарға және Республика Президентінің актілеріне қайшы келетiн нормативтiк және өзге де құқықтық актiлерге, мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдардың шешiмдерi мен iс-әрекеттерiне наразылық жасайды.
2010.29.12. № 374-IV ҚР Заңымен 2-тармақ жаңа редакцияда (бұр.ред.қара)
2. Заңсыз актіні, шешімді қабылдаған органға немесе лауазымды адамға немесе жоғары тұрған органға не жоғары тұрған лауазымды адамға наразылық келтіріледі. Органның немесе лауазымды адамның заңсыз iс-әрекеттерiне наразылық нақ осындай тәртiппен жасалады.
2010.29.12. № 374-IV ҚР Заңымен 3-тармақ жаңа редакцияда (бұр.ред.қара)
3. Прокурордың наразылығын тиiстi орган немесе лауазымды адам күнтізбелік он күн ішінде қарауға тиiс.
Наразылық бойынша шешім дайындау және қабылдау қажеттілігіне байланысты прокурор оны қараудың өзге де мерзімін белгілеуге құқылы, бірақ бұл кемінде күнтізбелік он күн болуға тиіс.
Наразылықты сотта қарау мерзiмi Қазақстан Республикасының заңдарында айқындалады.
Орган немесе лауазымды адам наразылықтың қаралатын күнi туралы прокурорға хабарлауға мiндеттi.
4. Наразылықта прокурор заңсыз актiнiң күшiн жоюды не оны Конституцияға және заңдарға сәйкес келтiрудi, сондай-ақ лауазымды адамның заңсыз әрекеттерiн тоқтатуды және бұзылған құқықты қалпына келтiрудi талап етедi.
5. Прокурор наразылық жасалған актiнiң не iс-әрекеттiң орындалуын наразылық бойынша шешiм қабылданғанға дейiн тоқтата тұруға хақылы. Заңдарға жасалған наразылық олардың қолданылуын тоқтатпайды.
ҚР 09.08.02 ж. № 346-II Заңымен ; 2014.04.07. № 233-V ҚР Заңымен (бұр.ред.қара) 20-бап өзгертілді
20-бап. Қаулы
1. Заңның бұзылу сипатына қарай прокурор қылмыстық іс бойынша, тәртіптік іс жүргізуді, әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізуді қозғау туралы қаулылар шығарады.
2. Прокурор заңның қолданылуына тексерiс жүргiзу туралы, заңсыз құқықтық актiнi алдырып тастау, қарау, тұмшалау салу туралы, тыйым салу-шектеу сипатындағы шараларды жою немесе алып тастау туралы, күшiн тоқтата тұру туралы, прокурордың талабын мәжбүрлеп орындату туралы, жеткізу (күштеп әкелу) туралы, сондай-ақ заңда көзделген басқа да реттерде қаулы шығарады.
3. Прокурордың қаулысын уәкiлеттi орган немесе лауазымды адам заңмен белгiленген мерзiмде, ал мұндай мерзiм болмаған жағдайда, прокурор белгiлеген мерзiмде мiндеттi түрде орындауға тиiс. Қаулының орындалу нәтижелерi туралы прокурорға дереу хабарланады. Прокурордың қаулысын белгiленген мерзiмдерiнде орындамау Қазақстан Республикасы заңдарында көзделген жауаптылыққа әкеп соғады.
ҚР 09.08.02 ж. № 346-II 21-бап өзгертілді; ҚР 10.07.03 ж. № 483-II 21-бап толықтырылды; 2008.10.12. № 101-IV (2009 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді) (бұр.ред.қара) ҚР Заңдарымен 21-бап өзгертілді; 2011.22.07. № 478-ІV ҚР Заңымен (бұр.ред.қара); 2011.09.11. № 490-ІV ҚР Заңымен (бұр.ред.қара); 2012.05.07. № 30-V ҚР Заңымен (бұр.ред.қара); 2014.04.07. № 233-V ҚР Заңымен (бұр.ред.қара) 21-бап өзгертілді
21-бап. Санкция
1. Прокурор:
1) 2008.05.07. № 65-IV ҚР Заңымен алып тасталды (бұр.ред.қара)
2) 2015.31.10. № 378-V ҚР Заңымен алып тасталды (2016 ж. 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiлдi) (бұр.ред.қара)
3) 2014.04.07. № 233-V ҚР Заңымен алып тасталды (бұр.ред.қара)
4) азаматтардың Конституциямен және заңмен қорғалатын құқықтары мен мүдделерін қозғайтын жедел-iздестiру іс-шаралары мен тергеу әрекетiн, оның ішінде жасырын тергеу әрекеттерін жүргiзуге;
5) шетелдiктердi немесе азаматтығы жоқ адамдарды шығарып жіберу үшiн ұстауға;
5-1) 2014.04.07. № 233-V ҚР Заңымен алып тасталды (бұр.ред.қара)
5-2) мемлекеттiк органдар мен олардың лауазымды адамдарының (Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң лауазымды адамдарын қоспағанда) банк құпиясын құрайтын құжаттарға қол жеткiзуіне;
5-3) 2010.02.04. № 262-IV ҚР Заңымен алып тасталы (жарияланғанынан кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізілді) (бұр.ред.қара)
5-4) 2014.04.07. № 233-V ҚР Заңымен алып тасталды (бұр.ред.қара)
6) тiкелей заңмен көзделген өзге жағдайларда санкция (келісім) бередi.
2015.24.11. № 419-V ҚР Заңымен 2-тармақ өзгертілді (2016 ж. 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiлдi) (бұр.ред.қара)
2. Көрсетiлген әрекеттердi жасауға санкцияны (келісімді) не оны беруден бас тартуды прокурор санкцияны сұрауға негiз болған материалдарды зерделегеннен кейiн жиырма төрт сағат iшiнде лауазымды адамның қаулысына бұрыштама және қол қою арқылы ресiмдейдi.
Заңмен қорғалатын құпияны қамтитын мәліметтерді алуға байланысты жасырын тергеу әрекеттерін қоспағанда, көрсетілген әрекеттерге санкция Қазақстан Республикасының электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба туралы заңнамасына сәйкес электрондық цифрлық қолтаңба арқылы да куәландырылуы мүмкін.
3. Адамның және азаматтың бостандық құқықтарын шектеуi мүмкiн жедел-iздестiру және өзге қызмет мәселелерi жөніндегі ведомстволық нормативтiк құқықтық актiлердiң қолданылуына келісім бередi.
2014.04.07. № 233-V ҚР Заңымен 22-бап жаңа редакцияда (бұр.ред.қара)
22-бап. Нұсқау
1. Прокурор:
1) қылмыстық iстердi тергеп-тексеруге байланысты сотқа дейінгі тергеп-тексеру органдарына;
2) жедел-iздестiру қызметiн және жасырын тергеу әрекеттерін жүзеге асыратын органдарға;
3) заңнамада белгiленген өзге де жағдайларда нұсқау бередi.
2. Республика Бас Прокурорының жедел-iздестiру қызметi, жасырын тергеу әрекеттері және сотқа дейінгі тергеп-тексеру мәселелерi жөнiндегi нормативтiк сипаттағы нұсқауы барлық тергеу және анықтау органдарының, жедел iздестiру қызметiн және жасырын тергеу әрекеттерін жүзеге асыратын органдардың орындауы үшін мiндеттi.
ҚР 09.08.02 ж. № 346-II Заңымен 23-бап өзгертілді
23-бап. Өтiнiш
1. Прокурор заңға сәйкес бұзылған құқықтарды қалпына келтiру және мемлекеттiң, жеке және заңды тұлғалардың мүдделерiн қорғау үшiн сотқа талаптық өтiнiш жасауға хақылы.
2. Прокурорлық қадағалау актілері қабылданбаған немесе олар заңда белгiленген мерзiмде қаралмаған жағдайларда прокурор органдар мен лауазымды адамдардың iс-әрекеттерi мен актілерін жарамсыз деп тану туралы, сондай-ақ заңды бұзушылықты болдырмау туралы сотқа өтiнiш беруге құқылы. Прокурор наразылық келтiрiлген актiнiң күшiн арызды сот қарағанға дейiн өз қаулысымен тоқтата тұруға құқылы.
3. Сотқа берiлген прокурорлық қадағалау актілерінiң қабылданбауына немесе қараусыз қалдырылуына байланысты өтiнiштi сот заңда белгiленген тәртiппен қарайды.
4. Прокурордың өтiнiшiне мемлекеттік баж бен өзге де алымдар салынбайды.
ҚР 09.08.02 ж. № 346-II Заңымен 24-бап өзгертілді
24-бап. Ұйғарым
1. Заңды бұзушылықты жою туралы жазбаша ұйғарымды прокурор енгiзедi және оны заңды бұзуға жол берген органға немесе лауазымды адамға, не жiберiлген заң бұзушылықты жоюға өкiлеттi органға немесе лауазымды адамға жiбередi. Егер заңды бұзу ашық сипатта болып, адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарына, сондай-ақ заңды тұлғалардың, қоғам мен мемлекеттiң заңмен қорғалатын мүдделерiне елеулi зиян келтiруi мүмкiн болған және ол дереу жойылмайтын болған жағдайда, ұйғарым енгiзiледi. Ұйғарымды нормативтiк құқықтық актiлерге енгiзуге болмайды.
2. Ұйғарымда Конституцияның, заңдар мен Республика Президентi актілерінiң бұзылған нормалары көрсетiлiп, құқық бұзушылықтың сипаты мен заң бұзушылықты жою жөніндегі шаралар туралы нақты ұсыныстар болуға тиiс.
3. Ұйғарым прокурор белгiлеген мерзiмде мiндеттi түрде орындалуға тиiс. Ұйғарымның орындалуы туралы прокурорға дереу хабарланады. Прокурордың ұйғарымын орындамау Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жауаптылыққа әкеп соғады.
4. Ұйғарымға жоғары тұрған прокурорға не сотқа шағым берiлуi мүмкiн. Ұйғарымға шағымның берiлуi оның орындалуын тоқтата тұрмайды.
5. Жоғары тұрған прокурор немесе сот шағым бойынша шешiм қабылданғанға дейiн ұйғарымның орындалуын тоқтата тұра алады.
ҚР 09.08.02 ж. № 346-II Заңымен 25-бап өзгертілді; 2010.29.12. № 374-IV ҚР Заңымен 25-бап жаңа редакцияда (бұр.ред.қара)
25-бап. Ұсыныс
1. Прокурор өз құзыретi шегiнде:
1) заңдылықты бұзушылықтарды жою туралы;
2) қылмыс жасауға және басқа да құқық бұзушылықтарға ықпал ететін себептер мен жағдайларды жою туралы;
3) Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес қол сұғылмаушылық құқығы бар адамдарды одан айыру мәселелерi бойынша;
4) заңда белгiленген өзге жағдайларда ұсыныс енгiзедi.
2. Ұсынысты лауазымды адам немесе орган заңдылықтың бұзылуын, сондай-ақ оларға ықпал ететін себептер мен жағдайларды жою бойынша шараларды мiндеттi түрде қабылдай отырып, прокурор белгілеген мерзімдерде, бірақ күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей қарауға тиiс.
Прокурор ұсынысты қарау кезінде қатысуға құқылы. Мемлекеттік орган немесе лауазымды адам ұсыныс қаралатын күнге дейін күнтізбелік үш күннен кешіктірмей, ұсынысты қарау орны мен уақыты туралы прокурорға хабарлауға тиіс.
Ұсынысты қараудың нәтижелерi және қолданылған шаралар туралы ұсыныс қаралған күннен бастап үш жұмыс күні ішінде прокуратураға хабарланады.
2010.29.12. № 374-IV ҚР Заңымен 25-1-баппен толықтырылды
25-1-бап. Алдын ала ескерту
Құқық бұзушылықтардың алдын алу, қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қорғау мақсатында немесе дайындалып жатқан құқыққа қарсы әрекеттер туралы мәліметтер болған кезде прокурор жазбаша нысанда жеке және заңды тұлғаларға заңды бұзуға жол берілмейтіні туралы алдын ала ескерту жасайды және оларға заңда белгіленген жауаптылық туралы ескертеді.
2010.29.12. № 374-IV ҚР Заңымен 25-2-баппен толықтырылды
25-2-бап. Үндеу
Прокуратура органдары заңдылықты қамтамасыз ету, құқық бұзушылықтардың алдын алу, сондай-ақ қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қорғау мақсатында лауазымды адамдарға, мемлекеттік органдарға, заңды және жеке тұлғаларға үндеу жасауға құқылы.
Бұл ретте үндеу бұқаралық ақпарат құралдары пайдаланыла отырып немесе өзге де жария ету тәсілімен таратылады.
2010.29.12. № 374-IV ҚР Заңымен (бұр.ред.қара); 2016.06.04. № 481-V ҚР Заңымен (бұр.ред.қара) 26-бап жаңа редакцияда
26-бап. Заңнамалық актіге түсiндiрме беру
1. Жеке не заңды тұлғалардың заңнамалық актілерді (Қазақстан Республикасы Парламентінің және оның Палаталарының қаулыларын қоспағанда) бiлмеуi немесе дұрыс түсiнбеуi заңнамалық актілерді не азаматтың немесе шектелмеген тұлғалар тобының құқықтары мен бостандықтарын бұзуға алып келуі мүмкін деп пайымдауға жеткiлiктi негiздер болған кезде прокурор заңнамалық актінің мазмұнына түсiндiрме бередi.
2. Құқықтық актiнiң жобасы заңнамалық актіге (Қазақстан Республикасы Парламентінің және оның Палаталарының қаулыларын қоспағанда) сәйкес келмеген жағдайларда, прокурор актiнi қабылдайтын органға немесе лауазымды адамға тиісті заңнамалық актінің талабын түсiндiредi.
