43-тарау. ЖЫЛЖЫМАЛЫ ЗАТТЫ ИЕСІЗ ДЕП ТАНУ ЖӘНЕ ЖЫЛЖЫМАЙТЫН МҮЛІККЕ КОММУНАЛДЫҚ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫН ТАНУ ТУРАЛЫ ІСТЕР БОЙЫНША ІС ЖҮРГІЗУ
356-бап. Арыз беру
357-бап. Арыздың мазмұны
358-бап. Істі сот талқылауына дайындау
359-бап. Арызды қарау
360-бап. Арыз бойынша сот шешімі
44-тарау. АЗАМАТТЫҚ ХАЛ АКТІЛЕРІ ЖАЗБАЛАРЫНЫҢ ДҰРЫС ЕМЕСТІГІН АНЫҚТАУ ТУРАЛЫ ІСТЕР БОЙЫНША ІС ЖҮРГІЗУ
361-бап. Арыз беру
362-бап. Арыздың мазмұны
363-бап. Арыз бойынша сот шешімі
45-тарау. НОТАРИАТТЫҚ ӘРЕКЕТТЕРГЕ НЕМЕСЕ ОЛАРДЫ ЖАСАУДАН БАС ТАРТУҒА БЕРІЛЕТІН ШАҒЫМДАР БОЙЫНША ІС ЖҮРГІЗУ
364-бап. Шағым беру
365-бап. Істі сот талқылауына дайындау
366-бап. Шағымды қарау
367-бап. Шағым бойынша сот шешімі
46-тарау. КӨРСЕТУШІГЕ БЕРІЛЕТІН ЖОҒАЛҒАН БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР ЖӘНЕ ОРДЕРЛІК БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР БОЙЫНША ҚҰҚЫҚТАРДЫ ҚАЛПЫНА КЕЛТІРУ (ШАҚЫРТУ ІСІН ЖҮРГІЗУ)
368-бап. Арыз беру
369-бап. Арыздың мазмұны
370-бап. Істі сот талқылауына дайындау
371-бап. Құжатты ұстаушының арызы
372-бап. Құжатты ұстаушыдан арыз келіп түскеннен кейінгі судьяның әрекеттері
373-бап. Жоғалған құжатты жарамсыз деп тану туралы арызды қарау
374-бап. Арыз бойынша сот шешімі
375-бап. Құжат ұстаушының мүліктің негізсіз сатып алынғандығы туралы талап қою құқығы
47-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЖӘНЕ (НЕМЕСЕ) БАСҚА МЕМЛЕКЕТТIҢ АУМАҒЫНДА ЭКСТРЕМИЗМДI НЕМЕСЕ ТЕРРОРИСТIК ӘРЕКЕТТI ЖҮЗЕГЕ АСЫРАТЫН ҰЙЫМДЫ ЭКСТРЕМИСТIК НЕМЕСЕ ТЕРРОРИСТІК ҰЙЫМ ДЕП ТАНУ ТУРАЛЫ, ОНЫҢ ІШІНДЕ ОНЫҢ ӨЗ АТАУЫН ӨЗГЕРТКЕНІН АНЫҚТАУ ТУРАЛЫ, СОНДАЙ-АҚ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУМАҒЫНА ӘКЕЛІНЕТІН, ОНДА БАСЫП ШЫҒАРЫЛАТЫН, ӘЗІРЛЕНЕТІН ЖӘНЕ (НЕМЕСЕ) ТАРАТЫЛАТЫН АҚПАРАТТЫҚ МАТЕРИАЛДАРДЫ ЭКСТРЕМИСТIК НЕМЕСЕ ТЕРРОРИСТІК ДЕП ТАНУ ТУРАЛЫ АРЫЗ БОЙЫНША IС ЖҮРГIЗУ
376-бап. Арыз беру
377-бап. Арыздың мазмұны
378-бап. Арыз бойынша сот шешімі
48-тарау. ИНТЕРНЕТ-КАЗИНОНЫ, ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУМАҒЫНДА ТАРАТЫЛАТЫН, ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЗАҢДАРЫНА ҚАЙШЫ КЕЛЕТІН АҚПАРАТТЫ ҚАМТИТЫН ШЕТЕЛДІК БҰҚАРАЛЫҚ АҚПАРАТ ҚҰРАЛЫНЫҢ ӨНІМІН ЗАҢСЫЗ ДЕП ТАНУ ТУРАЛЫ АРЫЗДАР БОЙЫНША ІС ЖҮРГІЗУ
379-бап. Арыз беру
380-бап. Арыздың мазмұны
381-бап. Арыз бойынша соттың шешімі
49-тарау. ШЕТЕЛДІКТІ НЕМЕСЕ АЗАМАТТЫҒЫ ЖОҚ АДАМДЫ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЗАҢНАМАСЫН БҰЗҒАНЫ ҮШІН ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ШЕГІНЕН ТЫС ШЫҒАРЫП ЖІБЕРУ ТУРАЛЫ АРЫЗ БОЙЫНША ІС ЖҮРГІЗУ
382-бап. Арыз беру
383-бап. Арыздың мазмұны
384-бап. Арызды қарау
385-бап. Арыз бойынша сот шешімі
386-бап. Шығарып жіберу туралы сот актісін орындауды тоқтата тұру
5-КІШІ БӨЛІМ. ЖОҒАЛҒАН СОТ ІСІН ЖҮРГІЗУДІ НЕМЕСЕ АТҚАРУШЫЛЫҚ ІС ЖҮРГІЗУДІ ҚАЛПЫНА КЕЛТІРУ БОЙЫНША ІС ЖҮРГІЗУ
50-тарау. ЖОҒАЛҒАН СОТ ІСІН ЖҮРГІЗУДІ НЕМЕСЕ АТҚАРУШЫЛЫҚ ІС ЖҮРГІЗУДІ ҚАЛПЫНА КЕЛТІРУ БОЙЫНША ІС ЖҮРГІЗУ
387-бап. Арыз беру
388-бап. Арызды қарау
389-бап. Арыз бойынша сот шешімі
390-бап. Жоғалған іс жүргізуді қалпына келтіру туралы іс бойынша іс жүргізуді тоқтату
391-бап. Жоғалған іс жүргізуді қалпына келтіруге байланысты сот актілерін даулау тәртібі
6-КІШІ БӨЛІМ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ШАРТЫ НЕГІЗІНДЕ БАЛАНЫ ҚАЙТАРУ ТУРАЛЫ НЕМЕСЕ БАЛАҒА ҚАТЫСТЫ ҚОЛ ЖЕТКІЗУ ҚҰҚЫҚТАРЫН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ ТУРАЛЫ АРЫЗДАРДЫ ҚАРАУ БОЙЫНША ІС ЖҮРГІЗУ
51-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ШАРТЫ НЕГІЗІНДЕ БАЛАНЫ ҚАЙТАРУ ТУРАЛЫ НЕМЕСЕ БАЛАҒА ҚАТЫСТЫ ҚОЛ ЖЕТКІЗУ ҚҰҚЫҚТАРЫН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ ТУРАЛЫ АРЫЗДАРДЫ ҚАРАУ БОЙЫНША ІС ЖҮРГІЗУ
392-бап. Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарт негізінде баланы қайтару туралы немесе балаға қатысты қол жеткізу құқықтарын жүзеге асыру туралы арыз беру
393-бап. Баланы қайтару немесе қол жеткізу құқықтарын жүзеге асыру туралы арыздарды қарау тәртібі
394-бап. Талап қоюды қамтамасыз ету
395-бап. Талап қою талаптарын біріктіруге және қарсы талап қою беруге жол берілмеушілік
396-бап. Баланы қайтару немесе қол жеткізу құқықтарын жүзеге асыру туралы арызды қарау
397-бап. Баланы қайтару немесе қол жеткізу құқықтарын жүзеге асыру туралы іс бойынша сот шешімі
398-бап. Баланы қайтару туралы немесе қол жеткізу құқықтарын жүзеге асыру туралы іс бойынша соттың шешіміне апелляциялық шағымды, прокурордың өтінішхатын беру мерзімі және істі апелляциялық сатыдағы сотта қарау мерзімі
399-бап. Баланы қайтару туралы немесе қол жеткізу құқықтарын жүзеге асыру туралы арыз бойынша соттың ұйғарымына жеке шағымды, прокурордың өтінішхатын беру және қарау мерзімі
400-бап. Сот қаулыларының көшірмелерін жіберу
3-БӨЛІМ. СОТ АКТІЛЕРІН ҚАЙТА ҚАРАУ БОЙЫНША ІС ЖҮРГІЗУ
52-тарау. Сот актілеріне апелляциялық шағым жасау, прокурордың апелляциялық өтінішхаттар келтіруі
401-бап. Сот шешімдеріне апелляциялық шағым жасау, прокурорлардың апелляциялық өтінішхаттар келтіру құқығы
402-бап. Апелляциялық шағымды, прокурордың өтінішхатын қарайтын соттар
403-бап. Апелляциялық шағымды, прокурордың өтінішхатын беру тәртібі мен мерзімдері
404-бап. Апелляциялық шағымның, прокурордың өтінішхатының мазмұны
405-бап. Бірінші сатыдағы сот судьясының апелляциялық шағымды, прокурордың өтінішхатын алғаннан кейінгі әрекеттері
406-бап. Апелляциялық шағымды, прокурордың өтінішхатын қозғаусыз қалдыру
407-бап. Апелляциялық шағымды, прокурордың өтінішхатын қайтару
408-бап. Апелляциялық шағымға, прокурордың өтінішхатына пікір
409-бап. Апелляциялық шағымнан, прокурордың өтінішхатынан бас тарту және оларды кері қайтарып алу
410-бап. Тараптардың дауды апелляциялық сатыдағы сотта ерікті түрде реттеуі
411-бап. Шешімнің орындалуын тоқтата тұру
53-тарау. АПЕЛЛЯЦИЯЛЫҚ ШАҒЫМ, ПОКУРОРДЫҢ ӨТІНІШХАТЫ БОЙЫНША ІСТЕРДІ ҚАРАУ
412-бап. Апелляциялық қараудың нысанасы
413-бап. Апелляциялық қараудың шектерi
414-бап. Істі апелляциялық сатыдағы сотта қарауға дайындау
415-бап. Апелляциялық сатыдағы соттың істі қарау мерзімі
416-бап. Апелляциялық сатыдағы сотта іс жүргізу
417-бап. Істі талқылаудың басталуы
418-бап. Іске қатысатын адамдардың сот отырысына келмеуінің салдарлары
419-бап. Соттың іске қатысатын адамдардың арыздары мен өтінішхаттарын шешуі
420-бап. Дәлелдемелерді зерттеу
421-бап. Сот жарыссөздері
422-бап. Сот отырысының хаттамасы
423-бап. Сот актісін шығару және оны жариялау
424-бап. Апелляциялық сатыдағы соттың өкілеттіктері
425-бап. Апелляциялық сатыдағы соттың актілері
426-бап. Апелляциялық қаулының мазмұны
427-бап. Апелляциялық тәртіппен сот шешімінің күшін жою не оны өзгерту негіздері
428-бап. Іс бойынша іс жүргізуді тоқтата отырып немесе талап қоюды қараусыз қалдыра отырып, сот шешімінің күшін жою
429-бап. Бірінші сатыдағы соттың ұйғарымдарына (қаулыларына) шағым жасау, прокурордың өтінішхат келтіру тәртібі мен мерзімдері
430-бап. Апелляциялық сатыдағы соттың жеке ұйғарымы
431-бап. Апелляциялық сатыдағы соттың сот актілерінің заңды күші
432-бап. Сот актісін жіберу және істі бірінші сатыдағы сотқа қайтару
433-бап. Іс апелляциялық тәртіппен қаралғаннан кейін келіп түскен апелляциялық (жеке) шағымды, прокурордың өтінішхатын қарау тәртібі»
54-тарау. КАССАЦИЯЛЫҚ САТЫДАҒЫ СОТТА ІС ЖҮРГІЗУ
434-бап. Кассациялық тәртiппен қайта қарауға жататын сот актiлерi
435-бап. Заңды күшiне енген сот актiлерiне өтiнiшхат беруге, ұсыным енгізуге, наразылық келтіруге құқығы бар тұлғалар
436-бап. Заңды күшiне енген сот актiлерiне дау айту, наразылық келтіру мерзiмдерi
437-бап. Iстердi кассациялық тәртiппен қарайтын соттар
438-бап. Iстердi талап етіп алдырудың және заңды күшiне енген сот актiлерiн қайта қараудың себептерi мен негiздерi
439-бап. Наразылық келтіру
440-бап. Наразылықтың мазмұны
441-бап. Сот актісін кассациялық тәртіппен қайта қарау туралы және кассациялық наразылық келтіру туралы өтінішхаттың мазмұны
442-бап. Өтiнiшхатты немесе прокурордың наразылығын қайтару
443-бап. Өтінішхатты алдын ала қарау
444-бап. Өтінішхатты алдын ала қарау нәтижелерi бойынша қабылданатын шешімдер
445-бап. Кассациялық сатыдағы соттың сот отырысын тағайындау
446-бап. Сот актiсiн қайта қарау туралы өтінішхатқа, ұсынымға немесе наразылыққа пікір
447-бап. Татуласу келісімі, дауды (жанжалды) медиация тәртібімен реттеу туралы келісім және дауды партисипативтік рәсім тәртібімен реттеу туралы келісім
448-бап. Сот актiсiнiң орындалуын тоқтата тұру
449-бап. Істi кассациялық тәртіппен қарау нысанасы және шектерi
450-бап. Істi кассациялық сатыдағы соттың қарау тәртібі
451-бап. Кассациялық сатыдағы соттың өкілеттіктері
452-бап. Кассациялық сатыдағы сот қаулысының мазмұны
453-бап. Кассациялық сатыдағы сот қаулысының заңды күшiне енуi
454-бап. Сот шешiмiнiң, ұйғарымының, қаулысының күшi жойылғаннан кейiн iстi қарау
55-тарау. СОТ АКТІЛЕРІН ЖАҢАДАН АШЫЛҒАН НЕМЕСЕ ЖАҢА МӘН-ЖАЙЛАР БОЙЫНША ҚАЙТА ҚАРАУ ЖӨНІНДЕ ІС ЖҮРГІЗУ
455-бап. Қайта қарау негіздері
456-бап. Сот актілерін жаңадан ашылған немесе жаңа мән-жайлар бойынша қайта қарайтын соттар
457-бап. Арыз беру
458-бап. Арыздың нысаны мен мазмұны
459-бап. Арыз беруге арналған мерзімнің есептелуі
460-бап. Арызды соттың іс жүргізуіне қабылдау
461-бап. Алып тасталды
462-бап. Арызды қарау
463-бап. Соттың істі қайта қарау туралы арыз бойынша ұйғарымы
56-тарау. ТӨРЕЛІК ШЕШІМДЕРДІҢ КҮШІН ЖОЮ ТУРАЛЫ ӨТІНІШХАТ БОЙЫНША ІС ЖҮРГІЗУ
464-бап. Төрелік шешімнің күшін жою туралы өтінішхат беру
465-бап. Өтінішхатты қарау
4-БӨЛІМ. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ПРОЦЕСС
57-тарау. ШЕТЕЛДІК ТҰЛҒАЛАР ҚАТЫСАТЫН ІСТЕР БОЙЫНША ІС ЖҮРГІЗУ
466-бап. Шетелдік тұлғалар қатысатын істер бойынша Қазақстан Республикасы соттарының құзыреті
467-бап. Шетелдік тұлғалар қатысатын Қазақстан Республикасы соттарының айрықша құзыреті
468-бап. Шарттық соттылық
469-бап. Құзыреттің өзгермейтіндігі
470-бап. Шетелдік сотта іс жүргізудің мәні
471-бап. Соттылық
472-бап. Шетелдік тұлғалардың процестік құқықтары мен міндеттері
473-бап. Шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың азаматтық процестік әрекетке қабілеттілігі
474-бап. Шетелдік және халықаралық ұйымның процестік құқыққа қабілеттілігі
475-бап. Шет мемлекеттердің органдары берген құжаттарды тану
476-бап. Құқықтық көмек туралы тапсырмалар
477-бап. Шет мемлекеттiң иммунитетi
478-бап. Соттық иммунитет
479-бап. Шет мемлекеттің қарсы талап қоюға қатысты иммунитеттен бас тартуы
480-бап. Шет мемлекеттiң Қазақстан Республикасы сотының юрисдикциясына келiсуi және соттық иммунитеттен бас тартуы
481-бап. Шет мемлекеттiң сот талқылауына қатысуы
482-бап. Шет мемлекеттің төрелiк талқылауға қатысты иммунитеттен бас тартуы
483-бап. Иммунитеттен бас тартуға келiсiмді керi қайтарып алу
484-бап. Қазақстан Республикасының юрисдикциялық иммунитетi бұзылған жағдайда шет мемлекеттің иммунитетін қолданбау
485-бап. Кәсiпкерлiк қызметке байланысты даулар бойынша шет мемлекеттің соттық иммунитетін қолданбау
486-бап. Заңды тұлғаларға қатысуға байланысты даулар бойынша шет мемлекеттің соттық иммунитетін қолданбау
487-бап. Мүлiкке құқықтарға қатысты даулар бойынша шет мемлекеттің соттық иммунитетін қолданбау
488-бап. Нұқсанды (зиянды) өтеу туралы даулар бойынша шет мемлекеттің соттық иммунитетін қолданбау
489-бап. Зияткерлiк меншiк құқықтары объектілерiне қатысты даулар бойынша шет мемлекеттің соттық иммунитетін қолданбау
490-бап. Еңбек даулары бойынша шет мемлекеттің соттық иммунитетін қолданбау
491-бап. Теңiз кемелерiн және iшкi суда жүзетiн кемелердi пайдалануға байланысты даулар бойынша шет мемлекеттің иммунитеті
492-бап. Шет мемлекеттің талап қоюды қамтамасыз етуге және сот актiсiн мәжбүрлеп орындатуға қарсы иммунитеті
493-бап. Егемен билiктi жүзеге асыру мақсатында пайдаланылатын мүлiк
494-бап. Шет мемлекет қатысатын істер бойынша сот ісін жүргізу
495-бап. Шет мемлекеттiң соттық иммунитетi туралы мәселені шешу тәртiбi
496-бап. Қазақстан Республикасы сотының шет мемлекет қатысатын даулар бойынша талап қоюды қамтамасыз ету туралы және сот актiсiн мәжбүрлеп орындату туралы мәселелердi шешуi
497-бап. Өзара түсiнiстiк қағидатын қолдану
498-бап. Осы Кодекстi қолдану мәселелерi бойынша Қазақстан Республикасының сотына жәрдемдесу
499-бап. Процестік құжаттарды шет мемлекетке жiберу және табыс ету
500-бап. Сырттай шешiм
501-бап. Шетелдік соттардың шешімдерін, шетелдік төреліктердің төрелік шешімдерін тану және орындау
502-бап. Шетелдік соттардың орындауды талап етпейтін шешімдерін тану
503-бап. Шетелдік соттардың шешімдерін, шетелдік төреліктердің төрелік шешімдерін мәжбүрлеп орындату
504-бап. Атқару парағын беруден бас тарту және беру
58-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР
505-бап. Қазақстан Республикасының Азаматтық процестік кодексін қолданысқа енгізу
2019.01.04. № 240-VІ ҚР Заңымен бүкіл мәтін бойынша:
«толмағандарды девиантты мінез-құлықты балаларға арналған», «толмағанды девиантты мінез-құлықты балаларға арналған», «және девиантты мінез-құлықты балаларға арналған», «толмағанның девиантты мінез-құлықты балаларға арналған» деген сөздер тиісінше «толмағандарды», «толмаған адамды», «және», «толмаған адамның» деген сөздермен ауыстырылсын;
«ерекше режимде ұстайтын ұйымдарға», «ерекше режимде ұстайтын ұйымға», «ерекше режимде ұстайтын арнаулы ұйымға», «ерекше режимде ұстайтын ұйымда» деген сөздер тиісінше «ерекше режимде ұстайтын білім беру ұйымдарына», «ерекше режимде ұстайтын білім беру ұйымына», «ерекше режимде ұстайтын білім беру ұйымына», «ерекше режимде ұстайтын білім беру ұйымында» деген сөздермен ауыстырылды (бұр.ред.қара);
2021.20.12. № 84-VII ҚР Заңымен бүкіл мәтін бойынша «талап қоюды (арыз)», «Талап қою (арыз)», «талап қою арызы (арыз)», «талап қою арызын», «талап арызды», «талап қоюды (арызды)», «талап қоюдан (арыздан)», «талап қою арызына», «талап арыз», «талап қою арызы», «Талап қою арызының», «Талап қою арызы», «талап арызда», «Талап арызға», «Талап қою арызына», «талап қою арызының», «талап арызға», «Талап қою арызын», «Талап арызды», «талап қою арызында», «талап арыздың», «талап қою арызымен», «анықталса, арызды қараусыз қалдырады», «Талап қою арызын қарау үшін», «Талап қою арыздарын», «талап қою арыздарын» деген сөздер тиісінше «талап қоюды», «Талап қою», «талап қою», «талап қоюды», «талап қоюды», «талап қоюды», «талап қоюдан», «талап қоюға», «талап қою», «талап қою», «Талап қоюдың», «Талап қою», «талап қоюда», «Талап қоюға», «Талап қоюға», «талап қоюдың», «талап қоюға», «Талап қоюды», «Талап қоюды», «талап қоюда», «талап қоюдың», «талап қоюмен», «анықталса, талап қоюды қараусыз қалдырады», «Өтінішті қараусыз», «Талап қоюларды», «талап қоюларды» деген сөздермен ауыстырылды (бұр.ред.қара)
1-БӨЛІМ. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
1-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АЗАМАТТЫҚ ПРОЦЕСТІК ЗАҢНАМАСЫ
1-бап. Қазақстан Республикасының азаматтық сот ісін жүргізу туралы заңнамасы
1. Қазақстан Республикасының аумағында азаматтық істер бойынша сот ісін жүргізу тәртібі Қазақстан Республикасының конституциялық заңдарында, Қазақстан Республикасының Конституциясына және халықаралық құқықтың жалпыға бірдей танылған қағидаттары мен нормаларына негізделген Қазақстан Республикасының Азаматтық процестік кодексінде айқындалады. Азаматтық сот ісін жүргізу тәртібін реттейтін өзге де заңдардың ережелері осы Кодекске енгізілуге жатады.
2022.05.11. № 157-VII ҚР Заңымен 2-бөлік өзгертілді (2023 ж. 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді) (бұр.ред.қара)
2. Қазақстан Республикасының халықаралық шарттық және өзге де міндеттемелері, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының және Жоғарғы Сотының нормативтік қаулылары азаматтық процестік құқықтың құрамдас бөлігі болып табылады.
3. Қазақстан Республикасының азаматтық сот ісін жүргізу туралы заңнамасы азаматтық, отбасылық, еңбек, тұрғын үй, қаржы, шаруашылық, жер және басқа құқықтық қатынастардан туындайтын даулар бойынша істерді, сондай-ақ ерекше жүргізілетін істерді қарау тәртібін белгілейді.
2-бап. Азаматтық сот ісін жүргізуде басым күші бар құқықтық нормаларды қолдану
1. Қазақстан Республикасы Конституциясының жоғары заңдық күші бар және Республиканың бүкіл аумағында тікелей қолданылады. Осы Кодекс пен Қазақстан Республикасы Конституциясының нормалары арасында қайшылықтар болған жағдайда, Конституцияның ережелері қолданылады.
2. Осы Кодекс пен Қазақстан Республикасы конституциялық заңының нормалары арасында қайшылықтар болған жағдайда конституциялық заңның ережелері қолданылады. Осы Кодекс пен өзге де заңдардың нормалары арасында қайшылықтар болған жағдайда, осы Кодекстің ережелері қолданылады.
3. Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттар осы Кодекстен басым болады және халықаралық шартты қолдану үшін заң шығару талап етілетіннен басқа жағдайларда олар тікелей қолданылады.
3-бап. Азаматтық процестік заңның уақыт тұрғысынан қолданылуы
1. Азаматтық сот ісін жүргізу процестік әрекетті орындау немесе процестік шешімді қабылдау кезіне қолданысқа енгізілген азаматтық процестік заңға сәйкес жүзеге асырылады.
2. Жаңа міндеттер жүктейтін, процеске қатысушыларға тиесілі құқықтың күшін жоятын немесе оларды кемітетін, олардың пайдаланылуын қосымша шарттармен шектейтін азаматтық процестік заңның кері күші болмайды.
3. Дәлелдемелердің жарамдылығы оларды алған кезде қолданылған заңға сәйкес айқындалады.
2-тарау. АЗАМАТТЫҚ СОТ ІСІН ЖҮРГІЗУДІҢ МІНДЕТТЕРІ МЕН ҚАҒИДАТТАРЫ
2020.10.06. № 342-VІ ҚР Заңымен 4-бап жаңа редакцияда (бұр.ред.қара); 2020.29.06. № 351-VI ҚР Заңымен 4-бап өзгертілді (2021 ж. 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізілді) (бұр.ред.қара)
4-бап. Азаматтық сот ісін жүргізудің міндеттері
Азаматтардың, мемлекеттің және заңды тұлғалардың бұзылған немесе даулы құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғау және қалпына келтіру, азаматтық айналымда заңдылықты сақтау, істің толық және уақтылы қаралуын қамтамасыз ету, дауды бейбіт жолмен реттеуге жәрдемдесу, құқық бұзушылықтардың алдын алу мен қоғамда заңға және сотқа құрметпен қарауды қалыптастыру азаматтық сот ісін жүргізудің міндеттері болып табылады.
5-бап. Азаматтық сот ісін жүргізу қағидаттары
1. Азаматтық сот ісін жүргізу осы тарауда жазылған қағидаттар негізінде жүзеге асырылады.
2. Азаматтық сот ісін жүргізу қағидаттарын бұзу оның сипаты мен елеулілігіне қарай шығарылған сот актілерінің күшін жоюға әкеледі.
6-бап. Заңдылық
1. Сот азаматтық істерді қарау және шешу кезінде Қазақстан Республикасы Конституциясының, Қазақстан Республикасы конституциялық заңдарының, осы Кодекстің, басқа да нормативтік құқықтық актілердің, қолданылуға жататын Қазақстан Республикасы халықаралық шарттарының талаптарын дәлме-дәл сақтауға міндетті.
2022.05.11. № 157-VII ҚР Заңымен 2-бөлік өзгертілді (2023 ж. 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді) (бұр.ред.қара)
2. Соттар адамның және азаматтың Конституцияда бекітілген құқықтары мен бостандықтарына нұқсан келтіретін заңдарды және өзге де нормативтік құқықтық актілерді қолдануға құқылы емес. Егер сот қолданылуға жататын заң немесе өзге де нормативтік құқықтық акт адамның және азаматтың Конституцияда бекітілген құқықтары мен бостандықтарына нұқсан келтіреді деп тапса, ол іс бойынша іс жүргізуді тоқтата тұруға және бұл актіні конституциялық емес деп тану туралы ұсынумен Қазақстан Республикасының Конституциялық Сотына өтініш жасауға міндетті. Сот Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының қорытынды шешімін алған соң іс бойынша іс жүргізу қайта басталады.
3. Сот істі қарау және шешу кезінде мемлекеттік немесе өзге де органның актісі заңға сәйкес келмейді немесе ол өкілеттіктерді асыра пайдаланып шығарылған деп белгілесе, заңның нормаларын қолданады.
4. Даулы құқықтық қатынастарды реттейтін құқық нормалары болмаған жағдайда, сот ұқсас қатынастарды реттейтін құқық нормаларын қолданады, ал мұндай нормалар болмаған кезде, Қазақстан Республикасы заңнамасының жалпы негіздері мен мағынасын негізге ала отырып, дауды шешеді.
5. Егер заңда немесе дауласушы тараптардың келісімінде тиісті мәселелерді соттың шешуі көзделсе, сот бұл мәселелерді әділдік пен ақылға сыйымдылық өлшемшарттарын негізге ала отырып шешуге міндетті.
7-бап. Сот төрелігін тек соттың жүзеге асыруы
1. Азаматтық істер бойынша сот төрелігін тек сот қана осы Кодексте белгіленген қағидалар бойынша жүзеге асырады.
2. Соттың билік өкілеттіктерін кімнің де болса иеленуі заңда көзделген жауаптылыққа әкеп соғады.
3. Төтенше, сондай-ақ заңсыз құрылған өзге де соттар шешімінің заңды күші болмайды және орындалуға жатпайды.
4. Өз қарауына жатпайтын іс бойынша азаматтық сот ісін жүргізуді жүзеге асырған, өз өкілеттіктерін асыра пайдаланған немесе осы Кодексте көзделген азаматтық сот ісін жүргізу қағидаттарын өзге де елеулі түрде бұзған соттың шешімдері заңсыз болады және олардың күші жойылуға жатады.
5. Соттың азаматтық іс бойынша шешімдерін тиісті соттар ғана осы Кодексте көзделген тәртіппен тексере алады және қайта қарай алады.
8-бап. Тұлғаның құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін сотта қорғау
1. Әркім бұзылған немесе даулы құқықтарын, бостандықтарын немесе заңды мүдделерін қорғау үшін осы Кодексте белгіленген тәртіппен сотқа жүгінуге құқылы.
2. Мемлекеттік органдар өз құзыреті шегінде, азаматтар мен заңды тұлғалар осы Кодексте белгіленген тәртіппен басқа тұлғалардың немесе тұлғалардың белгісіз бір тобының бұзылған немесе даулы заңды мүдделерін қорғау туралы арыз беріп, сотқа жүгінуге құқылы.
Прокурор өзіне жүктелген міндеттерді жүзеге асыру мақсатында және азаматтар мен заңды тұлғалардың құқықтарын, қоғамдық және мемлекеттік мүдделерді қорғау үшін талап қоюды беріп, сотқа жүгінуге құқылы.
3. Өзінің келісімінсіз ешкімге ол үшін заңда көзделген соттылық өзгертілмейді.
4. Егер заңға қайшы келсе немесе кімнің де болсын құқықтарын, бостандықтарын немесе заңды мүдделерін бұзса, сотқа жүгіну құқығынан бас тарту жарамсыз болады.
5. Талап қою осы Кодексте көзделген ерекшеліктер ескеріле отырып, сотқа жазбаша нысанда немесе электрондық құжат нысанында берілуі мүмкін.
6. Егер істердің белгілі бір санаты үшін дауды сотқа дейін реттеу тәртібі заңда белгіленсе немесе шартта көзделсе, сотқа жүгіну осы тәртіп сақталғаннан кейін мүмкін болады.
9-бап. Іске қатысатын адамдардың ар-намысы мен қадір-қасиетін, іскерлік беделін құрметтеу
1. Азаматтық іс бойынша іс жүргізу кезінде азаматтық процеске қатысатын тұлғаның ар-намысын қорлайтын немесе қадір-қасиетін кемсітетін, іскерлік беделін кемітетін әрекеттерге тыйым салынады.
2. Азаматтық сот ісін жүргізу барысында мемлекеттік органдардың және лауазымды адамдардың заңсыз әрекеттерінен, сондай-ақ басқа да тұлғалардың осы баптың бірінші бөлігінде көрсетілген әрекеттерді жасауына байланысты жеке тұлғаға келтірілген моральдық зиян, жеке тұлғаға немесе заңды тұлғаға келтірілген залалдар заңда белгіленген тәртіппен өтелуге тиіс.
10-бап. Жеке өмірге қол сұғылмаушылық. Хат жазысу, телефон арқылы сөйлесу, пошта, телеграф және өзге де хабарлар құпиясы
Жеке өмір, жеке және отбасылық құпия заңның қорғауында болады.
Әркімнің жеке салымдары мен жинақтарының, жазысқан хаттарының, телефон арқылы сөйлескен сөздерінің, пошта, телеграф арқылы және өзге де хабарларының құпиялылығына құқығы бар. Азаматтық процесс барысында осы құқықты шектеуге заңда тікелей белгіленген жағдайларда және тәртіппен ғана жол беріледі.
11-бап. Меншікке қол сұғылмаушылық
1. Меншікке заңмен кепілдік беріледі. Соттың шешімінсіз ешкімді де өз мүлкінен айыруға болмайды.
2. Талап қоюды қамтамасыз ету мақсатында мүлікке тыйым салу осы Кодексте көзделген негіздер бойынша және тәртіппен жүргізілуі мүмкін.
12-бап. Судьялардың тәуелсіздігі
1. Судья сот төрелігін жүргізу кезінде тәуелсіз болады және тек Қазақстан Республикасының Конституциясына және заңға ғана бағынады.
2. Судьялар азаматтық істерді өздеріне сырттан кез келген ықпал ету болмайтын жағдайларда қарайды және шешеді. Судьялардың сот төрелігін жүргізу қызметіне қандай да болсын араласуға тыйым салынады және заңда белгіленген жауаптылыққа әкеп соғады. Судьялар нақты істер бойынша есеп бермейді.
3. Судьялар тәуелсіздігінің кепілдігі Қазақстан Республикасының Конституциясында және заңда белгіленген.
13-бап. Жұрттың бәрінің заң мен сот алдындағы теңдігі
1. Азаматтық істер бойынша сот төрелігі барлық адамдардың заң мен сот алдындағы теңдігі негізінде жүзеге асырылады.
2. Азаматтық сот ісін жүргізу барысында:
азаматтардың ешқайсысына артықшылық берілмейді, олардың ешқайсысын тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жеріне байланысты немесе кез келген өзге де мән-жайлар бойынша кемсітуге болмайды;
заңды тұлғалардың ешқайсысына артықшылық берілмейді және олардың бірде-бірін орналасқан жеріне, ұйымдық-құқықтық нысанына, бағыныстылығына, меншік нысанына байланысты және басқа да мән-жайлар бойынша кемсітуге болмайды.
3. Азаматтық-құқықтық жауапкершілікке қарсы иммунитеті бар тұлғаларға қатысты азаматтық сот ісін жүргізу шарттары Қазақстан Республикасының Конституциясында, осы Кодексте, заңдарда және Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда айқындалады.
