Үш сағаттан артық ұшу ұзақтығы кезінде кабинаның әуе кеңістігіндегі озонның орташа өлшемді шоғырлану ұшудың барлық уақытында 0,1 мг/м3-дан аспауы тиіс.
Кабинаның ауасында екі немесе бірнеше бір бағытты биологиялық әсер ету заттарының болуы кезінде олардың рұқсат етілген шекті шоғырлануы бойынша олардан нақты шоғырланулар қарым-қатынастар сомасы бірліктен жоғары болмауы тиіс. Экипаж бен жолаушылардың жұмыс қабілеті мен денсаулығына әсер ететін басқа да зиянды заттардың болуына жол берілмейді.
414. Кабинаны үрлеу сығымдалған ауаның екі көзінен кем еместе жүзеге асырылуы тиіс. Бұл ретте, ауаны суыту жүйесі кем дегенде екі тәуелсіз кіші жүйелерден тұруы тиіс. Олардың біреуінің қатардан шығуы кезінде және сығымдалған ауа көздерінің 50%-нан ауаны беруді тоқтату кезінде кабинадағы температура +50С төмендемеуі тиіс және (21-суреті) кестеде келтірілген бас тартулар туындағаннан кейін жүйе жұмысының уақытына байланысты мәндерден аспауы тиіс. Сығымдалған ауа көздерінің 50% бас тартқан кезде барлық тұтынушыларға оның қалған көздерінен беру қамтамасыз етілуі тиіс.
415. Экипаждың кабинасындағы және жолаушылар кабинасындағы ауаның температурасы бірқалыпты болуы тиіс. Олардың біреуіне берілетін ауа өлшемдерінің өзгеруі басқасындағы ауа өлшемдерінің өзгеруіне алып келмеуі тиіс. Аталған талап мынадай жағдайларды бірмезгілде орындау кезінде міндетті болып табылады:
1) экипаждың кабинасы мен жолаушылар кабинасының жалпы көлемі 23 м3 аспайды;
2) кабинаға ауаны беру және олардың арасындағы ауа алмасу жүйесі 30С аспайтын айырмамен экипаж бен жолаушылардың кабинасында температураны қамтамасыз етеді;
3) экипажға кабинадағы температураны реттеу мүмкіндігі қамтамасыз етілген.
416. Кондиционерлеу жүйесі сығымдалған газ көздерінен оны үзу және қосудың бекіту құрылғылары болуы тиіс. Сығымдалған ауа көздерінен кондиционерлеу жүйесін авариялық үзу уақыты 10 секундтан аспауы тиіс.
417. Температуралық режим мен кабинаға ауаны беруді реттейтін қысым мен таратушыларды реттеу жүйесінің агрегаттары, ауаны суыту жүйесін бекіту құрылғыларының электрлік жетектерін қоректендіру.
418. Ауаны суыту жүйесі құбыр өткізгіштері мен агрегаттарын орналастыру ӘК конструкциясының элементтері мен басқа да жүйелеріне 2000С астам температурадағы ыстық ауаның әсер етуінің олардың мүмкін болатын бұзуы кезінде күрделіден нашар жағдайға алып келмейтіндей болуы тиіс.
419. ӘК кабинасының жылу оқшаулау конструкциясы онда ылғалды барынша қысқартатындай жолмен орындалуы тиіс. Фюзеляждағы ылғалдың жиналуының алдын алу үшін шаралар қабылдануы тиіс.
420. Қысымды кондиционерлеу және реттеу жүйесінің барлық агрегаттары мынадай жағдайларда:
1) оларды орнату жерлеріндегі барынша мүмкін болатын дірілдер жағдайында (осы Норманың 1025-1026-тармақтары);
2) оларды орнату жерлеріндегі жұмыс ортасындағы температураның шеткі мәндері кезінде (осы Норманың 1025-1026-тармақтары);
3) пайдаланудың күтілетін жағдайларында және осы Норманың 1025-1026-тармақтарында көрсетілген қоршаған ауаның температурасы мен ылғалдылығы кезінде жұмысқа қабілетті болуы тиіс.
421. Соңғысының бас тартуы жағдайында сығымдалған (үрленген) ауа көздерінің жартысынан ауаны беруді тоқтату кезінде немесе кондиционерлеу жүйесі кіші жүйесінің жартысы қатардан шыққан кезде әрбір жолаушыға берілетін ауаның саны 12 кг/сағ кем болмауы, ал экипаждың әрбір мүшесі үшін 24 кг/сағ кем болмауы тиіс.
422. Кабинадағы ауаның салыстырмалы ылғалдылығының төмендеуі экипажға зиянды әсер көрсетуі тиіс емес.
423. Ұшудың барлық кезеңдерінде 17 - 250С шегінде ӘК кабинасында қалыптасқан ауаның температурасын қолдау қамтамасыз етілуі тиіс.
Ауа температурасының аталған мәндері жер үсті дайындығы шартымен ұшудан кейін 20 минуттан кейін қол жеткізілуі тиіс.
424. Ауаны кондиционерлеу жүйесінің сыртқы ауасының төмендеген температурасы кезінде пайдаланудың күтілетін жағдайларындағы жерде кабиналарда ауаның температурасы +100С қамтамасыз етілуі тиіс; сыртқы ауаның (330С астам) жоғары температурасы кезінде жүйе сыртқымен салыстырғанда 80С-қа кабинадағы температураның төмендеуін қамтамасыз етуі тиіс. Кабинаға ауаны орташа өлшемді беруге жол берілмейді.
425. Оған дейін экипаждың жолаушылары мен мүшелері қол жеткізуі мүмкін интерьердің жекелеген үстерінің температурасы +500С аспауы немесе +50 төмен болмауы тиіс.
426. Кабинаны жылытуға берілетін ыстық ауаның температурасы тарату құрылғыларынан шығуы кезінде 1000С (ұсынылатын мән 800С) аспауы тиіс. Осы мақсатпен жүйеде неғұрлым ыстық ауаны беруге жол бермейтін құрылғылар көзделуі тиіс.
427. Ауаны кондиционерлеу жүйесінің пайдалану шектеулерінің жақындауы немесе жетуі туралы экипажды ескертетін дабыл құралдары болуы тиіс.
428. Герметикалық кабина үшін барынша артық қысым (оң және теріс), құрылғы кез келген шектеушіге жол берген қысым, барынша артық пайдалану (жұмыс) қысымы және ұшудың барынша биіктігі мәлімделуі тиіс. Бұл шектеулер пайдалану құжаттамасында көрсетілуі тиіс.
Ескертпе: Герметикалық кабина деп онда артық, яғни, сыртқы атмосфераға қатысты жоғары және белгілі бір бағдарлама бойынша реттелетін ауа қысымы ұсталатын ӘК фюзеляжының үрмелі көлемі түсіндіріледі.
429. Пайдаланудың күтілетін жағдайларында гермокабинадағы барометрлік биіктік ұшу биіктігінің барлық диапазонында 2400 м астам болуы тиіс емес.
430. Герметикалық кабина, ауаны беру құрылғысы және қысымды реттеу жүйесі олардың бас тартуы немесе ақаулығы жағдайында жолаушылар қауіп-қатерге ұшырамайтындай құрастырылуы тиіс, бұл ретте:
1) кабинадағы биіктік кез келген орынды бас тартудан кейін 3000 м аспауы тиіс;
2) кабинадағы биіктік кез келген болмауы мүмкін бас тартудан кейін 4500 м аспауы тиіс.
Бұл ретте, ұшуды пайдалану жөніндегі нұсқаулықпен көзделген рәсімдерді қолдана отырып, мыналар көрсетілуі тиіс, ұшудың қалған бөлігіне 2400 м дейін кабинадағы биіктікті азайту немесе борттағы адамдар үшін оттегімен тыныстандыруды қамтамасыз ету және ұшуды аяқтау.
431. Ауаны кондиционерлеу жүйесі мен ауа қысымын реттеу жүйесі кез келген орынды мүмкін болатын бас тартулары кезінде гермокабинадағы ауа қысымы өзгеруінің жылдамдығы қысымның жоғарылауына 5 мм сынап бағанасынан аспауы және қысымның төмендеуіне 10 мм сынап бағанасынан аспауы тиіс.
432. Ұшуды пайдалану жөніндегі нұсқаулықтың көзделген ұшудың барлық режимдерінде гермокабинадағы ауа қысымын реттеу жүйесі (кабинаға ауаны барынша көп беру және берудің қысымның ең көп кері ауытқушылықтар кезінде ең көп оң артық қысымды автоматты шектеуі тиіс.
433. Ауа қысымын реттеу жүйесі ерекше жағдайларда кіру есіктерін, авариялық люктерді және желдеткіштерді қауіпсіз ашуды қамтамасыз ететін шамаға дейін герметикалық кабинадағы артық қысымды төмендетуге мүмкіндікті экипажға қамтамасыз етуі тиіс. Кері герметизацияны қасақана қосудан қорғау көзделуі тиіс.
434. Ауа қысымын реттеу жүйесі егер, олар ватерлиниядан төмен орналасса, шығу клапандары арқылы ӘК суға авариялық қонуы жағдайында оның гермокабинасының ішіне түсуінің алдын алуы тиіс.
435. Ауа қысымын реттеу жүйесінде кабинадағы артық қысым мен ондағы биіктік бойынша пайдалану шектеулеріне жақындау туралы экипажды ескертетін сигнал беру құралы болуы тиіс.
63. Әуе кемесінің оттегі жүйелері
436. Герметикалық емес кабинамен ӘК үшін оттегінің саны мен оттегі жабдығының сипаттамасы кабинадағы барометрлік биіктік ұшу биіктігіне теңдігіне байланысты белгіленеді.
437. Герметикалық кабинамен ӘК үшін оттегінің саны мен оттегі жабдығының сипаттамасы кабинаны кері герметизацияландыру қауіпсіз биіктікке дейін оның пайдалану шектеулерінен аспаусыз төмендейтін және отын қалдығын ескере отырып, қауіпсіз қонудың жеріне қол жеткізуге мүмкіндік беретін ұшуды пайдалану жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес ұшуды жалғастыратын ӘК кабинасында кері герметизацияландырудан кейін оттегіне қажеттілігі көзқарасынан ең сындарлы болып табылатын ұшудың биіктігі мен пунктінде болады деген болжамның негізінде орнатылады.
Кабинаны герметизациялаудан кейін кабинадағы барометрлік биіктік егер, іс жүзінде мүмкін болмайтынға жатқызылған бас тарту жай-күйіне көз жеткізілсе ғана ұшу биіктігімен кабинадағы биіктікті теңестіруге алып келмейтін ұшудың тең биіктігі қабылданады. Бұл ретте, 12000 м аспауы тиіс кабинадағы ең жоғары биіктік оттегінің қорын айқындау және сертификаттау үшін негіз ретінде қабылданады.
Ұшу биіктігімен кабинадағы биіктікті теңестірудің мүмкін еместігінің дәлелдемелері ретінде дайындаушы ұсынатын есептердің, стенділік және ұшу материалдары қабылданады.
438. Оттегі жабдығы мыналарға арналған:
оттегі жетіспеушілігінен экипажды, бортсеріктерді және жолаушыларды қорғау үшін;
түтіннің, көміртегі тотығының (улағыш газ) және басқа да зиянды газдардың көзге және тыныс алу органдарына әсерінен экипажды қорғау үшін;
экипаждың оттегімен профилактикалық тыныстауы үшін;
жолаушылардың оттегімен терапевтикалық тыныстауы үшін.
64. Әуе кемесіндегі оттегінің саны
439. Герметикалық емес кабинадағы және ұшу биіктігі 3000 м-ден 3600 м қоса алғандағы ӘК оттегімен ұзақтығы 30 минуттан астам уақытқа созылатын аталған биіктіктердегі ұшудың сол бөлігінің ішінде ұшуды пайдалану жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес ұшуды орындауға қатысатын экипаждың барлық мүшелері қамтамасыз етілуі тиіс.
440. Герметикалық емес кабинадағы және ұшу биіктігі 3600 м астам (бірақ 6000 м астам емес) ӘК оттегімен осы биіктіктегі барлық ұшудың ішінде ұшуды пайдалану жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес ұшуды орындауға қатысатын экипаждың барлық мүшелері қамтамасыз етілуі тиіс.
441. Герметикалық кабинадағы және кабинаны кері герметизациялау жағдайы үшін 3000 м астам ұшу биіктігімен ӘК ұшудың 2 сағатынан кем емес уақытқа оттегімен тыныстандыру көзделуі тиіс.
442. Герметикалық және герметикалық емес кабиналардағы ӘК 4 сағаттан астам ұшу ұзақтығы кезінде экипаждың шаршаушылығын азайту үшін профилактикалық оттегімен тыныстандыру көзделуі тиіс.
Оттегінің қоры ұшудың әрбір екі сағатынан кейін және минутына 10 литр орташа ұшу вентиляциясының төмендеуімен таза оттегімен тыныстандыру жүргізілетінін ескере отырып, есеппен айқындалады.
Герметикалық кабинамен ӘК үшін оттегінің қажетті саны барынша қашықтыққа ұшудың ұзақтығының бірінші жартысы үшін ғана есептеледі.
443. Герметикалық емес кабинадағы және ұшу биіктігі 3000 м-ден 4200 м қоса алғандағы ӘК мерзімі 30 минуттан астам ұзақтықтағы аталған биіктіктердегі ұшудың сол бөлігінің ішіндегі барлық бортсеріктері мен орындардың жалпы санынан жолаушылардың 10 % оттегімен тынысталумен қамтамасыз етілуі тиіс.
Герметикалық емес кабинадағы және ұшу биіктігі 4200 м-ден 4500 м қоса алғандағы ӘК аталған биіктіктердегі ұшудың барлық уақыты ішінде жолаушылардың 30% мен барлық бортсеріктері оттегімен тынысталумен қамтамасыз етілуі тиіс.
Герметикалық емес кабинадағы және ұшу биіктігі 4500 м астам (бірақ, 6000 м астам емес) ӘК осы биіктіктердегі ұшудың барлық уақыты ішінде барлық жолаушылар мен бортсеріктері оттегімен тынысталумен қамтамасыз етілуі тиіс.
Әрбір жеке ұшу үшін қажетті оттегінің саны ең аз дегенде жабдық конструкциясы айқындайтын оттегінің дайындалмайтын қалдығын ескере отырып, талаптар негізінде есептелген оттегінің санына теңесуі тиіс.
Осы Норманың 432-тармағына сәйкес айқындалған кабинадағы биіктік кезінде герметикалық кабинамен ӘК оттегімен тыныстаумен мыналар қамтамасыз етілуі тиіс:
1) 4500 м астам биіктік кезінде кабинадағы герметизациясызданудан кейін ұшудың барлық уақыты ішіндегі жолаушылар кабинасындағы барлық адамдар;
2) 4200 м-ден 4500 м қоса алғандағы кабинадағы биіктік кезінде кері герметизациядан кейін ұшудың барлық уақыты ішінде жолаушылар кабинасындағы кемінде 30 % адамдар;
3) 3000 м-ден 4200 м қоса алғандағы биіктік кезінде кері герметизациядан кейін ұшудың барлық уақыты ішінде жолаушылар кабинасындағы кемінде 10% адамдар.
Жолаушылар үшін авариялық оттегінің жүйесін қолдану кезінде оттегінің жалпы саны бортсеріктерді қоса алғанда, жолаушылар кабинасындағы барлық адамдардың тұтынуынан 10 минуттан кем емес уақытқа есептелуі тиіс.
Герметикалық кабинадағы ӘК үшін жолаушылардың 2% үшін, бірақ 2400м астам биіктік кезінде кабинаның кері герметизациясынан кейін ұшудың барлық уақыты ішінде бір жолаушыдан кем емес терапевтикалық тынысталумен қамтамасыз етілуі тиіс. Тынысталу кем дегенде екі нүктеден қамтамасыз етілуі тиіс. Бұл ретте, борт серігін түтіннен қорғау үшін талап етілетін оттегінің қоры ескерілуі тиіс.
65. Оттегімен жабдықтау көздері
444. Экипаж мүшелері мен жолаушыларға оттегіні беру әртүрлі көздерден жүзеге асырылуы тиіс. Жалпы көзді қолдану жағдайында өз жұмыс орындарында орналасқан экипаждың мүшелері үшін оттегінің қажетті санын резервтеуді қамтамасыз ететін құралдар көзделуі тиіс.
Экипаж бен жолаушыларды оттегімен тыныстандыруды қамтамасыз ету бойынша талаптарды қанағаттандыру үшін жалғамалы оттегі көздері де қолданылуы мүмкін.
445. Тұрақты жүйеде немесе жалғамалы ретінде оттегінің (генератордың) химиялық көзін қолдану жағдайында ол мынадай талаптарға сәйкес жоспарлануы және орнатылуы тиіс:
1) генератор өртжарылысқауіпсіз болуы тиіс;
2) іске қосылғаннан кейінгі жай-күйден көздің қалыпты (жұмыс) жай-күйін көзбен шолып айыру мүмкіндігі көзделуі тиіс;
3) егер оған дейін экипаж мүшесі немесе жолаушы қолын тигізуі мүмкін оны орналастыру мен бекітуге арналған көз үстінің немесе құрылғысының температурасы 400С және одан астамға жетуі мүмкін болса, көздің жұмысы салдарының қызуы туралы ескерту болуы тиіс.
66. Экипажға арналған оттегі жабдығы
446. Экипаж мүшелерінің оттегі жабдығы (оттегін беруді реттегіштер, оттегі аспаптары, оттегі маскалары) ауамен оттегінің қоспасына және таза оттегіге қолмен ауыстыру мүмкіндігімен тыныстау-автоматты типінде болуы тиіс. Оттегін авариялық беру де көзделуі тиіс.
Ұшу уақытында өз жұмыс орнында орналасқан экипаждың әрбір мүшесінің оттегі жабдығы толық дайындық жай-күйіне болуы тиіс.
Жұмыс орнында орналасқан экипаждың әрбір мүшесі оттегі маскасымен, оны тиісті жағдайында бетінде ұстап тұратын тиісті бекітпесі бар бетке жабысып орналасқан өлшемдері бойынша мүмкіндігінше әртүрлі оттегі маскасымен жабдықталуы тиіс.
Оттегі маскасы оны пайдалану кезінде мыналарға:
ұшу кезінде өз міндеттерін қиындықсыз орындауға экипаж мүшелеріне мүмкіндік беруге;
сыртқы және ішкі радиобайланысын жүргізуге мүмкіндік беруге тиіс.
Ұшу биіктігі 9000 м дейінгі ӘК экипаждың әрбір мүшесінің маскасы оны өз жұмыс орнынан оған алуға және оңай қолдануға мүмкіндік беретін жерде және жай-күйде орналасуы тиіс.
Ұшу биіктігі 9000 м астам ӘК экипаждың әрбір мүшесінде оттегі маскасы болуы тиіс, оның көмегімен бір қолымен 5 секунд ішінде бетіне киілуі тиіс.
447. Экипажды түтіннен, көміртегі тотығынан және басқа да зиянды газдардан қорғауға арналған оттегі жабдығы (түтіннен қорғау жабдығы).
ӘК экипаждың әрбір мүшесінің жұмыс орындарында тыныс алу органдары мен көзге экипаждың кабинасында өз міндеттерін орындау уақытында түтіннің, көміртегі тотығының және басқа да зиянды газдардың әсер етуінен экипаждың мүшелерін қорғау үшін жабдық орнатылуы тиіс. Осы мақсат үшін экипаждың әрбір мүшесіне арналған есептік шарттарға келтірілген (қысымы 760 мм сынап бағанасы (1010,8 м бар), температура 200С) 300 л кем емес оттегінің қоры көзделуі тиіс.
Тыныс алу органдарын қорғау үшін пайдаланылатын оттегі маскасы талаптарға жауап беруі тиіс және оны қолдану үшін түтіннен қорғау көзілдіріктерімен оны қолдану үшін жарамды болуы тиіс. Беттің барлығын жауып тұратын маска да пайдаланылуы мүмкін.
Көзді қорғауға арналған көзілдірік пен маска көздің көру аумағын шектемейтіндей, шынылар буланбайтындай, қаралатын заттар мен олардың түстері бұрмаланбайтындай ұсынылған функцияларды орындауға кедергі келтірмеуі тиіс, сондай-ақ белгіленген үлгідегі жақтауы бар диоптриялық түзеумен көзілдірікті қолдануға мүмкіндік беруі тиіс.
Кері герметизацияланған кабинада немесе түтінденген бөліктерде жылжу үшін қалыпты есептік жағдайларға келтірілген (қысым 760 мм сынап бағанасы (1010,8 мбар), температура 200С) сыйымдылығы 300 л кем емес көзбен тыныс алу автоматтық жүйесіндегі жылжымалы оттегі аспабы (блогы) көзделуі тиіс. Аспап (блок) беттің барлығын жабатын түтіннен қорғау маскасымен жабдықталуы және экипаждың кабинасында орналастырылуы тиіс.
67. Жолаушылар мен бортсеріктеріне арналған оттегі жабдығы
448. ӘК оттегі жетіспеушілігінен қорғау үшін тұрақты оттегі жүйесі немесе жылжымалы жабдық қолданылуы тиіс. Бұл ретте, масканы қажетті жағдайда ұстап тұратын қарапайым бекітпесі бар, бетке жеткілікті түрде нығыз жапсырылып тұратын үздіксіз берудегі оттегі маскалары пайдаланылуы тиіс. Жылжымалы оттегі аспаптары оған бір мезгілде 2-4 масканы қосу үшін ыңғайластырылуы мүмкін.
Осы Норманың 437-тармағына сәйкес айқындалған 4500 м астам биіктік кезіндегі герметикалық кабинадағы ӘК оттегі нүктелерінің (штуцерлер мен маскалардың) жалпы саны ӘК орындардың санынан 10% астамға асуы тиіс. Оттегі нүктелері жолаушының әрбір орнының жанында, сондай-ақ мүмкіндігінше кабинаның барлық жерінде теңдей орналасуы тиіс. Маскаларды беруден кейін олар өз орындарында отырған жолаушылардың шолу аумағы мен жету аймағында орналасуы тиіс. Әрбір әжетхана және жуыну бөлмелерінде екі оттегі нүктелерінен орнатылуы тиіс.
Кабинаны кері герметизациялаудан кейін жолаушыларға оттегіні беру төменде көрсетілгендерге сәйкес жүргізіледі:
4200+300 м астам биіктік кезіндегі кабинада барлық оттегі маскалары автоматты түрде беріледі, оттегі жеткізілген, бірақ беру жоқ. Оттегін беру масканы кие отырып, бір мезгілде басталады;
4200+300 м және төмен биіктік кезіндегі кабинада оттегі маскаларының іс-әрекетін бортсерігі жүргізеді.
449. Жолаушыларды оттегімен терапевтикалық тыныстандыру жылжымалы оттегі аспаптарының (блоктарының) немесе тұрақты жүйенің оттегі нүктелерінің көмегімен қамтамасыз етілуі тиіс.
450. Кабинаның кері герметизациясынан кейін жолаушыларға көмек көрсетумен айналысатын әрбір бортсерігі қоректендіру 15 минуттан кем емес мерзімде оттегінің қорымен жылжымалы оттегі аспабы (блогы) бар маскамен қамтамасыз етілуі тиіс. Кабинаның түтінденуі кезінде жолаушыларға көмек көрсету функциясы ұшуды пайдалану жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес жүктелген бортсеріктері түтіннен қорғау маскаларымен қосымша қамтамасыз етілуі тиіс. Оған түтіннен қорғау маскасымен түйістірілген аспап осы Норманың талаптарына сәйкес болуы тиіс және бортсерігі үшін қолжетімді жерде орнатылуы тиіс.
68. ӘК оттегі жабдығын пайдалану және орналастыру қауіпсіздігі
451. Тұрақты оттегі жүйесінде өрт кезінде қысымның авариялық артуы жағдайында борттан баллондардан оттегін шығару үшін құрылғы көзделуі тиіс.
452. ӘК оттегі жабдығын орналастыру кезінде мынадай талаптар орындалуы тиіс:
Оттегі жабдығының элементтері өрт қауіпсіздігі аймағында орналаспауы тиіс және мұндай аймақтан тыс таралатын қызудан қорғалуы тиіс.
Оттегі жабдығының элементтері олардың қалыпты жұмысы кезінде және сынған жағдайда сыртқа шығатын оттегі қандай-да бір басқа жабдықтың қалыпты жұмысы, бас тартуы немесе сынуы кезінде орын алатын майлардың, сұйықтықтардың немесе булардың жануын тудырмайтындай жолмен орнатылуы тиіс.
Оттегі жабдығының элементтері ұшқын шығарудың герметикалық көздерінен тұратын электр жабдығы элементтерінен алып тасталуы тиіс.
Оттегі көздері мен жолын жабатын және редукциялайтын құрылғылармен оттегінің көздерін біріктіретін тұрба құбыры авариялық қону кезінде олардың бұзылуы мүмкіндігі мен қаупін азайтатындай орналасуы тиіс.
69. Оттегі жабдығын пайдалану
453. Оттегі жабдығының конструкциясы және оны ӘК орналастыру ұшуда басқарушы және бақылаушы органдардың пайдалану ыңғайлылығын және оны қызмет көрсету кезінде оттегі жабдығының элементтеріне қолжетімділікті қамтамасыз етуі тиіс.
ӘК оттегінің көздерінде оттегі қорының бақылау құрылғысы болуы тиіс. Тұрақты оттегі жүйелеріндегі оттегінің қорын бақылау үшін мұндай құрылғылар экипаждың кабинасында да орналасуы тиіс.
454. Экипаж мүшелеріне маскаға оттегін беруді бақылайтын құрылғы көзделуі тиіс.
455. Барлық оттегі маскалары жеңіл тазарту мен дезинфекция үшін ыңғайластырылған болуы тиіс. Мүмкіндігінше, бұл операциялар экипаж мүшелерінің оттегі маскалары үшін арнайы борт дәрі қобдишасының көмегімен орындала алатындай болуы тиіс.
456. Авариялық оттегі жүйесімен жабдықталған ӘК ұшу алдында жолаушыларға оттегі маскасын пайдаланудың ережесі мен әдістері хабарландырылуы және көрсетілуі тиіс. Осы мақсатта ӘК көрсету маскалары мен оларды орналастыру орындары көзделуі тиіс.
70. Мұздануға қарсы қорғау
457. Мұздану жағдайында пайдалану үшін жол берілетін ӘК сипаттамасы мен конструкциясы барлық пайдалану биіктіктері мен жылдамдықтарда мұздану жағдайында ұшудың қауіпсіздігін қамтамасыз етуі тиіс.
458. ӘК қорғау ұзақ мұзданудың келесі диапазонында ерекше жағдайлардың туындауынсыз қамтамасыз етілуі тиіс (5-кесте):
5-кесте
| Сыртқы ауаның температурасы, 0С | 0 | -10 | -20 | -30 |
| Сулылық, г/м3 | 0,8 | 0,6 | 0,3 | 0,2 |
| Биіктік,м | 5000 | 6000 | 8000 | 9500 |
| Тамшының есептік орташа арифметикалық өлшемі, мкм | 20 |
| Мұздану аймағының көлденең ұзақтығы, км | 200 |
| Тік ұзақтығы, м | 2000 |
Сулану мен температураның шекті мәндері кезінде ұшу жағдайларын күрделілендіруге жол беріледі.
Ескертпе: Қорғау деп конструктивтік, аэродинамикалық және өзге де іс-шаралардың кешені (ӘК мұздануға қарсы қондырғыны қамтитын) түсініледі.
459. ӘК қорғау қысқа мерзімді мұзданудың (6-кестеде) мынадай жағдайларында күрделі жағдайдың туындауынсыз қамтамасыз етілуі тиіс. Бұл ретте, мұздану себебі бойынша күш қондырғысын орнатудан бас тартуға жол берілмейді:
6-кесте
| Сыртқы ауаның температурасы, 0С | 0 | -10 | -20 | -30 | -40 |
| Сулылық, г/м3 | 2,5 | 2,2 | 1,7 | 1,0 | 0,2 |
| Биіктік, м | 500-5000 | 500-6000 | 2000-8000 | 3000-9500 | 5000-11000 |
| Тамшының есептік орташа арифметикалық өлшемі, мкм | 20 |
| Мұздану аймағының көлденең ұзақтығы, км | 5-10 |
460. ӘК планерінің мұздануға қарсы жүйесі талаптарға сәйкес жобалануы тиіс, ал күш қондырғыларының, биіктік-жылдамдық өлшемдері аспаптары датчиктерінің (ауа қысымын қабылдағыштар, шабуыл бұрыштарының және сырғанау датчиктері және т.б.) және мұзданудың сигнализаторлар планерінің мұздануға қарсы жүйесі осы Норманың талаптарына сәйкес жобалануы тиіс.
Планердің мұздануға қарсы жүйесі жұмысы кезінде ерекше жағдайлардың туындауына алып келмейтін планер мен күш қондырғысының элементтерінде қалдық мұздың жинақталуына жол берілмейді.
461. Жұмыс істеуі қозғалтқыш жұмысымен байланысты планерінің мұздануға қарсы жүйесі ұшағында қолдану жағдайында осы бөлімнің талаптарына сәйкес ұшудың кез келген кезеңінде бір (сындарлы) қозғалтқыштың бас тартуы кезінде де айқындау қажет. Бұл ретте, планерінің мұздануға қарсы жүйесі тиімділігінің төмендеуі авариялы жағдайлардың туындауына алып келмейтіндігі көрсетілуі тиіс.
462. ӘК мұздану жағдайындағы ұшу уақытының ішінде мұздану туралы сигнал беруді, экипажды уақтылы ескертуді қамтамасыз ететін мұздану сигнал беру құралдарымен жабдықталуы тиіс.
ӘК сертификаттау кезінде сипаттамалары, сигнализатордың конструкциясы және ӘК оны орнатудың орны эталондық цилиндрде 10-15 мм 0,5 мм дейінгі қалыңдықтағы мұздың құралуы болғаннан кешіктірмей мұзданудың басталуы туралы дабылды беруді қамтамасыз ететіні көрсетілуі тиіс.
ӘК мұзданудың көзбен шолу көрсеткішін немесе интенсиметрді орнату, сондай-ақ оны қолмен қосу және сөндірудің міндетті болуы кезінде планерінің мұздануға қарсы жүйесін автоматты қосуды (басқаруды) көздеу ұсынылады.
463. Жердегі планерінің мұздануға қарсы жүйесінің ақаулығы мен жұмыс қабілеті, сондай-ақ ұшудағы оның жұмысы үшін бақылау мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс. Экипаждың мүшелері үшін күндіз және түнде ӘК үстіндегі және бөліктеріндегі мұздың болуына тікелей немесе жанама бақылау мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс. Көзбен шолу бақылауға жататын нақты үстілері мен бөліктері ӘК жобалау және сертификаттау процесінде талдау нәтижелері бойынша айқындалады.
464. Планердің мұздануға қарсы жүйесі жұмысы ұшудың жағдайларын күрделілендіруге алып келетін ӘК ұшу сипаттамаларын өзгертуін тудыруы және осы Нормалармен белгіленген рұқсат етілген деңгейден асатын навигациялық және радиотехникалық жабдықтың жұмысында кедергілер жасауға, сондай-ақ ӘК басқа жүйелерінде бас тартуды немесе жұмыста бұзушылықты тудыруы тиіс емес.
465. Планердің мұздануға қарсы жүйесі планер мен қозғалтқыштарды пайдалану ұшуды пайдалану жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес қозғалтқыштар жұмысының барлық пайдалану режимдерінде қамтамасыз етілуі тиіс.
Жағдайдағы күш қондырғысы элементтеріндегі мұздың мүмкін болатын жиналуы және жұмыс істейтін планердің мұздануға қарсы жүйесі кезінде және планердің мұздануға қарсы жүйесін қосудың кешігуі кезінде қолайсыз салдарларға алып келмеуі тиіс.
466. Жұмыс істемейтін планердің мұздануға қарсы жүйесі планермен мұздану жағдайында ӘК түсуі кезінде авариялық жағдайдың туындауынсыз ұшуды пайдалану жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес ұшуды аяқтау мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс.
