(БҰРЫНҒЫ РЕДАКЦИЯ) ҚР ҮКІМЕТІНІҢ 2008.09.07 № 675 ҚАУЛЫСЫ

Атауы

СЭҚ ТН

кодтары

1

2

1. М санаты - кемінде төрт дөңгелегі бар және жолаушылар тасымалдау үшін пайдаланылатын

механикалық көлік құралдары

1) М₁ санаты (жеңіл автомобильдер):

жолаушылар тасымалдауға арналған және жүргізушінің орнынан басқа отыруға арналған кемінде сегіз орындығы бар көлік құралы (сондай-ақ төмендегі тармақты қараңыз);

8703

2) М₂ санаты (автобустар, троллейбустар):

жолаушылар тасымалдау үшін пайдаланылатын, жүргізушінің орнынан басқа отыруға арналған

сегізден артық орындығы бар және ең жоғары салмағы 5 тоннадан аспайтын көлік құралдары

8702

3) М3 санаты (автобустар, троллейбустар):

жолаушылар тасымалдау үшін пайдаланылатын, жүргізушінің орындығынан басқа отыруға арналған сегізден артық орындығы бар және ең жоғары салмағы 5 тоннадан асатын көлік құралдары;

М₂ және М₃ санаттарының көлік құралдарына:

№ 36 және № 107 Ережеге сәйкес үш кластан біріне немесе одан көбіне (І класқа, II класқа, III класқа);

№ 52 Ережеге сәйкес екі кластан біріне (А класына, В класына).

І класс:

жолаушылардың салон ішінде ұдайы жүріп-тұруы үшін конструкциясында түрегеп тұратын жолаушыларға арналған орындар көзделген көлік құралдары.

II класс:

Негізінен отырған жолаушыларды тасымалдау үшін құрастырылған және екі қосарлы орындықтар үшін бөлінген кеңістіктің шегінен тыс шықпайтын өтпелердегі және/немесе орындардағы түрегеп тұрған жолаушыларды тасымалдау көзделуі мүмкін көлік құралдары.

III класс:

Тек отырған жолаушыларды ғана тасымалдау үшін құрастырылған көлік құралдары

А класы:

8702

Түрегеп тұрған жолаушыларды тасымалдауға арналған көлік құралдары; бұл кластағы көлік құралы орындықтармен жабдықталған және онда түрегеп тұрған жолаушыларды тасымалдау көзделуі мүмкін.

В класы:

Түрегеп тұрған жолаушыларды тасымалдауға арналмаған көлік құралдары, бұл кластағы көлік

құралында түрегеп тұрған жолаушыларды тасымалдау көзделуі мүмкін емес.

Ескертпелер

«Біріктірілген автобус немесе қалааралық автобус» бір-біріне біріктірілген, екі немесе одан да көп  қатты секциялардан тұратын көлік құралын білдіреді; әр секцияның жолаушылар салоны жолаушылар бір секциядан екіншісіне еркін өте алатындай етіп біріктірілген; қатты секциялар өзара оларды тек шеберханада болатын құралдардың көмегімен ғана ажыратуға болатындай етіп

біріктіріледі;

Бөлінбейтін, бірақ біріктірілген екі немесе одан көп элементтерден тұратын біріктірілген автобустар немесе қалааралық автобустар бір көлік құралы ретінде қарастырылады;

Егер жартылай тіркемені сүйреп тарту үшін сүйреуіш (жартылай тіркемеге арналған сүйреуіш) көзделген болса, көлік құралын жіктеу кезінде есепке алынуы тиіс салмақ ретінде жарақталған күйдегі сүйреуіштің салмағына қосылған сүйреуішке жартылай тіркеме салатын ең жоғары  татикалық тік жүктемеге сәйкес келетін салмақ, сондай-ақ қажет болған жағдайда сүйреуіштің өзінің ең жоғары жүк салмағы пайдаланылады;

«Жарақталған күйдегі көлік құралының салмағы» егер дайындаушы зауыт салқындататын сұйықтықты, майды, 90 % отынды, 100 % басқа сұйықтықтарды қоса алғанда шанақты және/немесе тіркеу құрылғысын белгілемесе, пайдаланылған суды, құралдарды, қосалқы дөңгелекті, жүргізушінің салмағын (75 кг) және қалалық және қалааралық автобустар үшін - егер көлік құралында экипаж мүшесі үшін орындық көзделсе, оның салмағын (75 кг) қоспағанда, сүйреген жағдайда шанағы мен тіркеу құрылғысы бар бос көлік құралының салмағы не болмаса кабинасы бар жүріс бөлігінің салмағы кабинамен бірге жүру бөлігінің салмағын білдіреді.

2. № санаты - кемінде төрт дөңгелегі бар және жүктер тасымалдауға арналған механикалық көлік

құралдары

1) N₁ санаты (жүк автомобильдері және олардың шассиі):

жүктер тасымалдауға арналған және ең жоғары салмағы 3,5 тоннадан аспайтын көлік құралдары;

8704

8705

2) N₂ санаты (жүк автомобильдері және олардың шассиі):

жүктер тасымалдауға арналған және ең жоғары салмағы 3,5 тоннадан асатын, бірақ 12 тоннадан

аспайтын көлік құралдары;

8704

8705

3) N₃ санаты (жүк автомобильдері және олардың шассиі):

жүктер тасымалдауға арналған және ең жоғары салмағы 12 тоннадан асатын көлік құралдары.

Ескертпелер

Егер жартылай тіркемені сүйреп тарту үшін сүйреуіш (жартылай тіркемеге арналған сүйреуіш)

көзделген болса, көлік құралын жіктеу кезінде есепке алынуы тиіс салмақ ретінде жарақталған күйдегі сүйреуіш салмағына қосылған жартылай тіркеменің сүйреуішке салатын ең жоғары статикалық тік жүктемеге сәйкес келетін салмақ, сондай-ақ қажет болған жағдайда сүйреуіштің өзінің ең жоғары жүк салмағы пайдаланылады;

Кейбір арнайы көлік құралдарындағы (автокрандардағы, өздігінен жүретін жөндеу шеберханаларындағы, жарнамалық көлік құралдарындағы) жабдық және қондырғылар жүктерге теңестіріледі.

8704

8705

3. О санаты - тіркемелер (жартылай тіркемелерді қоса алғанда)

1) О₁ санаты (жеңіл және жүк автомобильдеріне, мотоциклдерге, мотороллерлерге және квадрициклдерге тіркемелер немесе жартылай тіркемелер):

ең жоғары салмағы 0,75 тоннадан аспайтын тіркемелер;

8716

2) О₂ санаты (жеңіл және жүк автомобильдеріне тіркемелер немесе жартылай тіркемелер):

ең жоғары салмағы 0,75 тоннадан асатын, бірақ 3,5 тоннадан аспайтын тіркемелер;

8716

3) О₃ санаты (жеңіл және жүк автомобильдеріне тіркемелер немесе жартылай тіркемелер):

ең жоғары салмағы 3,5 тоннадан асатын, бірақ 10 тоннадан аспайтын тіркемелер;

8716

4) О₄ санаты (жүк автомобильдеріне тіркемелер немесе жартылай тіркемелер):

ең жоғары салмағы 10 тоннадан асатын тіркемелер;

8716

5) сонымен қатар О₂, О₃ және О₄ санатындағы тіркемелер мынадай үш типтің біріне жатады:

«жартылай тіркеме» - осі көлік құралының ауырлық ортасының артында (тең жүктеме жағдайында) орналасқан және көлденең және тік жүктемені сүйреуішке беруге мүмкіндік беретін біріктіру құрылғысымен жабдықталған сүйреп тартылатын көлік құралы. Сүйреуіш бір немесе одан көп осьтерді сүйреп тартуды жүзеге асыруы мүмкін;

«толық тіркеме» - кемінде екі осі бар және тігінен қозғала алатын (тіркемеге қатысты) және алдыңғы осьтің (осьтердің) бұрылуына қызмет ете алатын, бірақ сүйреуішке қандай да бір елеулі

статикалық жүктеме бермейтін, сүйреп тартатын құрылғымен жабдықталған сүйреп тартылатын көлік құралы.

Сүйреуіш бір немесе одан көп осьтерді сүйреп тартуды жүзеге асыруы мүмкін;

«орталықта орналасқан осі бар тіркеме» - тігінен қозғала алмайтын (тіркемеге қатысты) және осі

(осьтері) сүйреуіш тіркеменің ең жоғары салмағына сәйкес келетін көлемінің 10 % аспайтын немесе 1000 даН (көлемдердің қайсысы кіші екеніне қарай) елеусіз статикалық тік жүктеме берілетіндей етіп көлік құралының ауырлық ортасына (тең жүктеме жағдайында) орналасқан сүйреп тарту құрылғысымен жабдықталған көлік құралы.

Сүйреуіш бір немесе одан көп осьтерді сүйреп тартуды жүзеге асыруы мүмкін.

Ескертпе

Орталықта орналасқан осі бар жартылай тіркемеге немесе тіркемеге қатысты тіркемені жіктеу кезінде есепке алынуы тиіс салмақ сүйреуішпен бар орталықта орналасқан осі бар сүйреуішке тіркелген барынша тиелген жартылай тіркеменің немесе тіркеменің осі немесе осьтерінің жерге берілетін статикалық тік жүктемесі болып табылады.

4. Ерекше мақсаттағы көлік құралы:

жолаушыларды немесе жүктерді тасымалдауға арналған, сондай-ақ ерекше функцияларды орындауға арналған, ерекше шанақты және/немесе жабдықты қажет ететін М, N немесе О санатындағы көлік құралы.

1) автомобиль - үй:

М₁ санатындағы ерекше мақсаттағы,

конструкциясында тұрғын кеңістік бар көлік құралы, онда мынадай жабдықтар бар:

Орындықтар және үстел;

орындықтардан жасалатын ұйықтайтын орындар;

ас үй жабдығы және қойма жайлары.

Бұл жабдық тұрғын бөлікке қатты бекітілуі тиіс;

сонымен қатар үстелде алмалы-салмалы конструкция болуы мүмкін;

2) бронды көлік құралы:

тасымалданатын жолаушыларды және/немесе жүктерді қорғауға арналған және оқ өтпейтін бронды қаптамамен жарақталған көлік құралы;

3) медициналық көмек көлік құралы:

ауру немесе жараланған адамдарды тасымалдауға арналған және осы үшін ерекше жабдықпен жарақталған М санатындағы автокөлік құралы;

4) катафлак:

өлгендерді тасымалдауға арналған және осы үшін ерекше жабдықпен жарақталған автокөлік құралы.

5. G санаты - жүріп өту мүмкіндігі жоғары көлік құралдары жүріп өту мүмкіндігі жоғары көлік құралдары деп осы тармақтың талаптарына және 5) тармақшаға сәйкес тексеру шарттарына жауап беретін М және N санаттарындағы көлік құралдары есептеледі;

2) ең жоғары салмағы 2 тоннадан аспайтын № санатындағы көлік құралдарында, сондай-ақ М₁

санатындағы көлік құралдарында егер:

бір осьті жетегі сөніп қалуы мүмкін көлік құралдарын қоса алғанда, конструкциясы бір уақытта олардың жетегін қамтамасыз ететін ең болмағанда бір алдыңғы және бір артқы осі;

ең болмағанда бір дифференциалды блоктау тетігі немесе осыған ұқсас әрекеттегі бір тетігі болса және егер олар бір көлік құралына есептелген 30% өрден өте алса, олар жүріп өту мүмкіндігі жоғары көлік құралдары болып есептеледі.

Сонымен қатар олар төменде келтірілген алты талаптың ең болмағанда бесеуіне жауап беруі тиіс:

кіру бұрышы 25^о кем болмауы тиіс;

түсу бұрышы 20^о кем болмауы тиіс;

көтеру бұрышы 20^о кем болмауы тиіс;

алдыңғы осьтің астындағы жолды жарықтандыру 180 мм кем болмауы тиіс;

артқы осьтің астындағы жолды жарықтандыру 180 мм кем болмауы тиіс;

осьтер арасындағы жолды жарықтандыру 200 мм кем болмауы тиіс;

3) бір оське жетек сөндірілуі мүмкін көлік құралдарын қоса алғанда, егер конструкциялары барлық дөңгелектерге бір уақытта жетекті қамтамасыз етсе, ең жоғары салмағы 2 тоннадан асатын N₁ санатындағы көлік құралдары немесе ең жоғары салмағы 12 тоннадан аспайтын N₂, М₂ немесе М₃ санатындағы көлік құралдары жүріп өту мүмкіндігі жоғары көлік құралдары деп есептеледі, не болмаса мынадай үш талап сақталса:

бір оське жетек сөндірілуі мүмкін көлік құралдарын қоса алғанда, ең болмағанда бір алдыңғы және бір артқы осьтерін бір уақытта жетек бар;

ең  болмағанда дифференциалды блоктаудың бір тетігі немесе осындай әрекеттегі бір тетігі болса, - олар жеке көлік құралына есептелген 25% өрден өте алады.

4) егер ең жоғары салмағы 12 тоннадан асатын М₃ санатының көлік құралдарында немесе N₃ санатының көлік құралдарында бір осьтегі жетек сөніп қалуы мүмкін көлік құралдарын қоса алғанда, егер оларда барлық дөңгелекке жетек бір уақытта болса, не болмаса мына талаптар сақталатын болса:

кемінде дифференциалды блоктаудың бір тетігі немесе осыған ұқсас әрекеттің бір тетігі болса;

жеке көлік құралы үшін есептелген 25% өрден өте алса;

мына алты талаптың кем дегенде төртеуі сақталса, олар жүріп өту мүмкіндігі жоғары көлік құралдары болып табылады:

кіру бұрышы 25^о кем болмауы тиіс;

түсу бұрышы 20^о кем болмауы тиіс;

көтеру бұрышы 20^о кем болмауы тиіс;

алдыңғы осьтің астындағы жолды жарықтандыру 250 мм кем болмауы тиіс;

осьтер арасындағы жолды жарықтандыру 300 мм кем болмауы тиіс;

артқы осьтің астындағы жолды жарықтандыру 250 мм кем болмауы тиіс;

5) тексеру жүктемесі және шарттары:

ең жоғары салмағы 2 тоннадан аспайтын N₁ санатындағы көлік құралдары және М₁ санатындағы көлік құралдары жарақталған күйде болуы тиіс, яғни салқындатқыш сұйықтықпен, майлайтын маймен, отынмен, құрал-жабдықтармен және қосалқы дөңгелекпен жарақталған, бұл ретте жүргізушінің ең жоғары салмағы 75 кг тең деп есептеледі.

Алдыңғы абзацта көрсетілмеген механикалық көлік құралы дайындаушы зауыт белгілеген техникалық рұқсат етілетін ең жоғары салмаққа дейін жүк тиелген болуы тиіс.

Қажет етілетін өрден (25 % және 35%) өту қабілеті қарапайым есептеу арқылы тексеріледі.

Алайда ерекше жағдайларда техникалық қызметтер шынайы сынақ жүргізу үшін тиісті типтеп көлік құралын әкелуді талап ете алады.

Алдыңғы және артқы асылмасының бұрыштарын, сондай-ақ көтеру бұрышын өлшеу кезінде қорғау құрылғылары ескерілмейді.

Алдыңғы және артқы асылманың бұрыштарына қатысты анықтамалар мен сызбалар, өр және жол жарығы бұрыштары

«Кіру бұрышы» - ІSO 612: 1978 стандарты, № 6.10.

ережені қараңыз.

«Түсу бұрышы» - ІSO 612: 1978 стандарты, № 6.11.

ережені қараңыз.

«Көтерілу бұрышы» - ІSO 612: 1978 стандарты, № 6.9. ережені қараңыз.

«Осьтер арасындағы жол жарығы» деп жер мен көлік құралының төменгі қозғалмайтын нүктесінің арасындағы ең жақын қашықтық түсініледі.

Көп осьті арбалар бір осьті ретінде қарастырылады.

«Бір осьтің астындағы жол жарығы» деп бір осьтегі дөңгелектердің (қосарланған шина болған жағдайда ішкі дөңгелектердің) протекторы ізінің ортасы арқылы өтетін және дөңгелектер арасындағы көлік құралының қозғалмайтын төменгі нүктесіне тиетін шеңбер доғасының жоғарғы нүктесінен төмен бағыттағы қашықтығы түсініледі.

Көлік құралының бірде бір қатты бөлігі сызбада сызылған бөлікке ене алмайды.

Қажет болған жағдайда бірнеше осьтерге арналған жол жарығы олардың орналасу кезегі бойынша көрсетіледі, мысалы 280/250/250.

Құрамдастырылған белгілер М және N шартты белгілері G белгісімен үйлестірілуі мүмкін.

Мысалы жолсызбен қозғалуға жарамды N₁ санатындағы көлік құралы N₁ G деп белгіленуі мүмкін.

6. Шанақ типінің анықтамасы (құрамдастырылған көлік құралдары үшін ғана)

Шанақтың типі мынадай модификацияның көмегімен көрсетілуі мүмкін:

1) жеңіл автомобильдер (М₁)

АА Седан:

ISO: 3833:1977, № 3.1.1 ережелері, бірақ бүйір терезелері төртеуден артық көлік құралдарын қоса

алғанда.

АВ Хетчбек:

жоғары ашылатын артқы есігі бар Седан (АА).

АС Универсал (жүк-жолаушы шанақты): ISO

3833:1997 стандарты, № 3.1.1.4 ереже

АD Купе: ISO 3833:1997 стандарты, № 3.1.1.5 ереже

АЕ Кабриолет:

ISO 3833:1997 стандарты, № 3.1.1.4.6 ереже

АF Көпмақсатты көлік құралы:

АА-АС кодификациясында көрсетілмеген және бір бөлімде жолаушыларды және олардың багаждарын немесе жүктерді тасымалдауға арналған автокөлік құралы. Алайда мұндай көлік құралы төмендегі екі талапқа сәйкес келсе, М₁ санатындағы көлік құралы деп есептелмейді;

Жүргізушінің орнынан басқа отыруға арналған орындар алтаудан аспаса, егер көлік құралы орындықтарға арналған «қол жетімді» бекітулермен жабдықталса, «отыруға арналған орын» бар деп есептеледі,  «қол жетімді» деп пайдаланылуы мүмкін бекітулер түсініледі.

Бекітулер «қол жетімді» болмауы үшін, дайындаушы зауыт олардың пайдаланылуына физикалық кедергі келтіруі тиіс, мысалы оларға түйісу бастырмаларын дәнекерлеу арқылы немесе

әдеттегі құрал-жабдықтардың көмегімен алынуы мүмкін емес осындай қозғалмайтын бекітілген

бөлшектер орнату арқылы, және

Р-(М + N x 68)> N х 68,

Мұнда:

Р - техникалық жағынан рұқсат етілетін ең жоғары

жүкті салмағы, кг;

М - жарақталған күйдегі салмағы, кг

№ - жүргізушінің орнын қоспағанда отыруға

арналған орындар саны;

2) Ерекше мақсаттағы көлік құралдары (М₁)

SА Автомобиль-үй: 4-тармақ, 1) тармақшаны қараңыз.

SВ Бронды көлік құралы: 4-тармақ, 2) тармақшаны қараңыз.

SС Медициналық көмек көлік құралы: 4-тармақ, 3) тармақшаны қараңыз.

SD Катафлак: 4-тармақ, 4) тармақшаны қараңыз.