құру;
* кедейлiкке қарсы күреспен:
- ХҚҰ әлеуметтiк займының есебiнен микрокредиттеу;
- iрi инженерлiк факторлар өндiрiсiн дамыту саласында жұмыс
орындарын құру;
- басы артық жұмыс күшiн аймақтық және құрылымдық қайта бөлу;
- шағын индустрия саласында жұмыс орындарын құру;
- ауылда коммуналдық және тұрмыстық қызмет көрсету салаларын
қалпына келтiру және дамыту;
- ауыл мен қала инфрақұрылымына бюджеттік қаржыларды бөлу
кезiнде сәйкессiздiктi жою жолымен босаған қызметкерлердi жұмыспен
қамтуды қамтамасыз ету.
IV. БАСЫМДЫҚТАР
1. Аграрлық секторда нақты меншiк иесiн құру;
2. Нарықтық инфрақұрылым құру және нарықтық қатынастарды
дамыту;
3. Салада орнықты қаржы-кредит жүйесiн құру;
4. Ауыл шаруашылығындағы шектеулi қызмет аясында жаңа
мемлекеттік саясат пен жаңа мықты басқару құрылымдары;
5. Өндiрiстiң iрi инженерлiк факторларын дамыту;
6. Салаға тiкелей шетелдiк және отандық инвестицияларды тарту;
7. Iрi сыртқы рыноктар мен жаңа халықаралық көлiктiк
коммуникацияларды ашу;
8. Ауыл шаруашылығының өнiмiн терең ұқсату.
V. СТРАТЕГИЯ ЖӘНЕ ОНЫ IСКЕ
АСЫРУДЫҢ КЕЗЕҢДЕРI
Мемлекеттiң стратегиясы мынада:
* реформаларды тездетiп аяқтау, саланы қаржылық сауықтыру және
оны құрылымдық қайта құру, жедел экономикалық өсу үшiн iрi
инвестицияларды тарту және ауыл шаруашылығы өндiрiсiнiң экспорттық
әлеуетiн арттыру;
* кедейлiкке қарсы күрес және ауыл тұрғындарының жұмыспен
қамтылуын арттыру жөнiнде шұғыл шаралар қолдану.
Стратегия үш кезеңде жүзеге асырылады
* Бiрiншi кезең - 1998 - 2000 жылдардағы дайындық (реформаларды
жедел аяқтау және кедейлiкке қарсы күрес).
* Екiншi кезең - 2001 - 2003 жылдардағы тұрақтанушылық (саланы
қаржылық сауықтыру, оны құрылымдық қайта құру және босаған жұмыс күшi
үшiн басқа салаларда жұмыс орындарын құру).
* Үшiншi кезең - 2004 -2010 жылдары ауыл шаруашылығын орнықты
дамыту (өндiрiстiң жедел өсуi және экспорттық әлеуеттiң артуы).
1-КЕЗЕҢ
Мақсаты: реформаларды жедел аяқтау және кедейлiкке қарсы күрес
Басымдықтар:
* ауыл шаруашылығы секторында жекешелендiру процесiн аяқтау және
нақты меншiк иесiн құру;
* агроөнеркәсiп кешенiнде бәсекелестiк ортаны құру;
* ауыл шаруашылығы рыногында нарықтық қатынастардың бүкiл жүйесiнiң
инфрақұрылымдарын құруға жәрдемдесу (басқару мен технологиялардың,
өндiрiсшiлердiң кәсiптiк бiрлестiктерiнiң, ұқсатушылар мен өткізушiлердiң
жаңа құрылымдары);
* ақпараттық қызмет көрсетулер мен маркетинг жүйелерiн құру;
* агроөнеркәсiптiк кешеннiң қаржылық жүйесiнiң базасын құруды
бастау;
* ауыл шаруашылығы саласына мемлекеттік инвестицияларды кеңейту;
* ауыл тұрғындарын микрокредиттеу.
2-КЕЗЕҢ
МАҚСАТЫ: саланы қаржылық сауықтыру, оның құрылымдық қайта
құрылуы және босататын жұмыс күштерi үшiн басқа салаларда жұмыс
орындарын құру
БАСЫМДЫҚТАР:
* ауыл шаруашылығы кәсiпорындарының қаржылық тұрақтануы;
* агроөнеркәсiп кешенiн қаржылық қамтамасыз ету жүйесiнiң түпкiлiктi
қалыптасуы;
* жұмыс орындарын құру мақсатында тiкелей шетелдiк инвестицияларды
кең түрде тарту үшiн құқықтық ұйымдастырушылық және экономикалық
жағдайлардың түпкiлiктi қалыптасуы;
* ауыл шаруашылығының өндiрiсiнде жеке меншiк сектор рөлiнiң күшеюi;
* ауыл шаруашылығының бүкiл инфрақұрылымы үшiн ақпараттық және
маркетингтiк қызметтердi қалыптастырудың аяқталуы;
* Үкiметтiң займдарын тиiмдi игеру;
* аграрлық сектордың сыртқы рыноктарға кең ауқымды шығуы үшiн талап
етiлетiн iс-қимыл.
3-КЕЗЕҢ
Мақсаты: өндiрiстiң жедел өсуi және
экспорттық әлеуеттi арттыру
Басымдықтары
* азық-түлiктiң экспорты үшiн әлеуеттi iрi рыноктарды ашу;
* ауыл шаруашылығы өнiмiнiң экспортын ынталандыру және ұлғайту
жөнiнде шаралар әзiрлеу;
* жүктердi тасымалдаудың көлiктiк проблемаларын шешу;
* мемлекет қолдайтын өндiрiстiң инфрақұрылым салаларын
жекешелендiру.
VI. МЕМЛЕКЕТТIҢ РОЛI
Мемлекет:
* рыноктың тең құқықты субъектiсi болуы;
* өндiрiстiң iрi инженерлiк факторларын дамытуды (суландыру,
ирригация, көлiк және энергетика желiлерi және т.б.);
* ауылда әлеуметтiк саланы дамытуы және ұстауы;
* бәсекелестiктi қолдауы, ақпараттық қызмет көрсетулер және
маркетинг жүйелерiн дамытуы;
* ауыл шаруашылығы жерлерiнiң, экологияның мониторингiн
жүргiзуi;
* табиғи зiл-залалардың, эпидемиологиялық және жануарлардың
эпизоотикалық аурулары мен өсiмдiктердiң ауруларының алдын алуы және
зардаптарын жоюы;
* тауарларды сыртқы рыноктарға шығаруы;
* саланы бағалық реттеуге жәрдемдесуi тиiс.
Мемлекет:
* шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң шаруашылық қызметi мен
нарықтық қатынастарына араласпауы;
* тiкелей дотацияларды, субсидияларды жүзеге асырмауы;
* нарықтық күштердiң iс-әрекетiн бұрмаламауы;
* жеке меншiк сектор тиiмдi жұмыс iстейтiн жерде жаңа
мемлекеттік кәсiпорындар құрмауы (керiсiнше, жекешелендiру мен концессия
арқылы оған мемлекеттік меншiктi беруi) тиiс.
Мемлекет өзiнiң рөлiн атқаруы үшiн ауылға бюджеттік қаржының
жалпы сомасының кемiнде 12-15% бағыттайды.
1998 жылы - 1997 жылдың деңгейiн сақтау керек.
Оның iшiнде: ауыл шаруашылығын мемлекеттік қолдау қоры арқылы
конкурстық негiзде 2,5 млрд. теңге қоса кредиттеу.
Ауыл шаруашылығы министрлігі
Мақсаты - ауыл шаруашылығын орнықты дамыту саясатын қалыптастыру мен
жүргiзудi және республиканың агроөнеркәсiп кешенiнiң барлық саласының
тиiмдi жұмысы үшiн жағдайлар жасауды қамтамасыз ету
ФУНКЦИЯЛАРЫ:
* ауыл шаруашылығы саясатын жасау;
- стратегиялық жоспарларды әзiрлеу;
- басым мемлекеттік бағдарламаларды әзiрлеу;
- заң актілерінiң жобаларын әзiрлеу;
- өндiрiлетiн өнiмнiң сапасына, табиғат ресурстарының ұтымды
пайдаланылуына мемлекеттік бақылау жасау.
* инвестициялық саясат пен халықаралық ынтымақтастықты жүзеге
асыру;
* әлеуметтiк-экономикалық реформаларды тереңдету және тиiмдi
шаруашылық құрылымдарын қалыптастыруға жәрдемдесу;
* нарықтық инфрақұрылымдарды құруға жәрдемдесу;
* АӨК ақпараттық қамтамасыз ету жүйесiн қалыптастыру.
АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫЫ МИНИСТРЛIГI
(стратегияның бiрiншi кезеңiн iске
асыру уақытына)
Бақылау, ұйымдастыру, атқарушылық қамтамасыз ету және кадр жұмысы басқармасы (21) |
* Ұйымдастырушылық қамтамасыз ету және атқаруды бақылау бөлiмi * Кадр бөлiмi * Аппаратты қаржылан. дыру бөлiмi * Қабылдау бөлмесi * Қосалқы қызметтер * Баспасөз орталығы |
Стратегиялық жоспарлау және әлеуметтiк-эконо. микалық мониторинг департаментi (18) |
* Стратегиялық жоспар. лау бөлiмi (4) * Әлеуметтiк-экономика. лық мониторинг бөлiмi (5) * Заң жобалары актiле. рiн әзiрлеу бөлiмi (4) * Еңбек және кiрiс дәлелдемесi бөлiмi (4) |
Ауыл шаруашылығы өндi. рiсiнiң технологиялық саясаты департаментi (37) |
* Егiншiлiктегi техно. логиялық саясат басқармасы (9) * Мал шаруашылығындағы технологиялар басқармасы (9) * Балық шаруашылығы басқармасы (9) * Техникалық саясат және сервис басқармасы (9) |
Маркетинг, инвестициялар және сыртқы байланыстар департаментi (20) |
* Сыртқы байланыстар бөлiмi (3) * Инвестициялық жобалар бөлiмi (4) * Маркетинг бөлiмi (4) * Ақпараттық қызмет көрсету бөлiмi (4) * ылыми қамтамасыз ету және кадрлық даярлау бөлiмi (4) |
Комитеттер (109)(заңды тұлғалар) 1. ______________________ * Мал дәрiгерлiгi комитетi (16) * Орман және аң шаруа. шылығы комитетi (22) * Жер ресурстарын басқару жөніндегі комитет (43) * Су ресурстары жөніндегі комитет (28) |
* Қаржы-кредит саясаты бөлiмi Салық саясаты және есеп мето. дологиясы бөлiмi |
Ескерту: Орталық аппарат саны: бұрынғысы - 120
қазiргiсi - 112 (қысқартылғаны 6%)
VII. СТРАТЕГИЯНЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ
НҰСҚАСЫН НЕГIЗДЕУ
Ауыл шаруашылығын реформалаудың әлемдiк практикасында
дамушы елдерде мынадай екi нұсқа бар:
Бiрте-бiрте "Естен тандыру"
* әлеуметтiк зардаптарға * әлеуметтiк зардаптарды онша
қарайлайтын есепке алмай экономикалық
тиiмдiлiк жағында саяси
таңдауды жүзеге асырған
* жаңғыртуларды ұзақ мемлекеттік * үлкен қаржы ресурстары
қолдау мүмкiншiлiктi мен үлкен мен уақыт тапшылығы бар
экономикалық мүмкiншiлiктердегi елдер үшiн
елдер үшiн
Қазақстанның ауыл шаруашылығын "естен тандыру" нұсқасымен
жеделдету бойынша жеделдете реформалау:
* ауыл шаруашылығын мемлекеттік қаржылық қолдау мүмкiншiлiгiнiң
жоқтығына:
- ауыл шаруашылығының шығындарын өтеу мен қолдау үшiн ғана жыл
сайын кемiнде 3-4 жыл бойы 1,0-1,2 млрд. АҚШ доллары талап етiледi;
* республиканың ауыл шаруашылығын "естен тандыру" нұсқасымен
жеделдету бойынша реформалауға;
* ауыл тұрғындары санасында жеделдетiлген жаңғыртулардың
қажеттiлiгi және өзiнiң күшiне сену өзгерiсiне қол жеткізуге;
* ауыл шаруашылығында жеке капиталға негiзделген нарықтық
қатынастардың негiзiн қалауына;
* салада көпшiлiк жағдайда жеке капиталға негiзделген өндiрiс
пен жаңғыртуларға:
- 1996 жылы ауыл шаруашылығының жалпы өнiмi 3,2 млрд. теңге
көлемiнде мемлекеттік бюджеттік қаржы көзiнде 312,8 млрд. теңге болды;
* саланы мемлекеттік қаржылық қолдау және олардың қоғамда
макроэкономикалық тұрақтылыққа тез керi ықпал етуiнен жеке капиталдың
кету мүмкiндiгiмен талап етiледi.
Стратегияны iске асырудың бiрiншi кезеңiнде
қаржыландырудың ұсынылатын көлемi
1. Ауыл шаруашылығында өндiрiстi қаржыландырудың қажеттi жалпы
көлемi жыл сайын 2,2 - 2,5 млрд. АҚШ долларын құрауы тиiс.
Олардың iшiнен:
* мемлекеттік бюджеттен - 150 - 170 млн.АҚШ доллары, оның iшiнде ХҚҰ
займының;
* мемлекеттік емес көздерден - 2,0 - 2,2 млрд. АҚШ доллары есебiнен.
2. Бұдан басқа бюджеттiң басқа көздерiнен мемлекеттік қаражаттың
есебiнен:
- ауыл жолдарының құрылысын салу;
- денсаулық сақтау және білім саласы;
- босаған жұмыс күшiн жыл сайын бюджеттен және жұмыспен қамту
қорының қаражатынан және ХҚҰ займының есебiнен көлемi 20-25 млн. АҚШ
долларымен микрокредиттеу;
- ауыл шаруашылығы ғылымы қаржыландырылуы тиiс.
3. "Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығын 2010 жылға дейiн
дамыту стратегиясын" iске асыру шараларын қаржыландыруды "Қазақстан
Республикасының ауыл шаруашылығын 2010 жылға дейiн дамыту стратегиясын
iске асыру жөніндегі шаралардың кеңейтiлген жоспарында" көзделген
қаржыландыру көздерiне сәйкес жүзеге асыру қажет. Әрбiр шараны
қаржыландырудың нақты көлемiн айқындау үшiн тиiстi ведомстволарды тарта
отырып қосымша есептер жүргiзу керек.
ҚР Үкіметінің 28.10.01 ж. № 1369; 26.11.03 ж. № 1184 (бұр. ред. қара) қаулыларымен 2-қосымша өзгертілді
Қазақстан Республикасы
Үкіметінiң 1997 жылғы
22 желтоқсандағы
№ 1817 қаулысына
2 қосымша
Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығын
2010 жылға дейiн дамыту стратегиясын iске асыру
жөніндегі шаралардың кеңейтiлген жоспары
1 КЕЗЕҢ - Дайындық (1998-2000ж.ж.)
Мақсаты: реформаларды жеделдете аяқтау және кедейлiкке қарсы күрес
| Басымдықтар | Орындау жөніндегі шаралар | Iс-қимыл |
1 | 2 | 3 | 4 |
1 | | Жергiлiктi жерлерде iске асыру Жергiлiктi жерлерде iске асыру Жергiлiктi жерлерде iске асыру Банкроттықтың көзделген рәсiмдерiне сәйкес Ұсақ банкрот- тарды тiкелей сату жөнiнде аукциондар Банкроттардың мүлкiн кейiн сатып ала отырып беруге ашық тендер- лер ұйымдас- тыруы Шаруашылық- тарға түген- деу жүргiзу және ұсыныс- тар әзiрлеу, ауыл шаруа- шылығы өндi- рушiлерiн және олардың бiрлестiкте- рiн, инвес- торларды кең түрде тарту Тиiстi ұсыныстарды әзiрлеу және жүзеге асыру |
2 | Агроөнеркәсiптiк кешенде бәсекелестiк аясын құру | | "Мемлекеттік сатып алу туралы" Заңға өзгерістер мен толықты- рулар енгізу туралы" Заң жобасы Үкiметтiң қаулысы Үкiметтiң АДБ және ДҚДБ-ның болашақтағы займдардың игеру туралы қаулысы |
3 | Ауыл шаруашылығы рыногында нарықтық қаты- настардың инфрақұрылымының бүкiл жүйесiн құруға жәрдемдесу (басқару мен технологиялардың кәсiптiк бiрлестiктердiң, өндiрушi- лердiң, сатушылар мен өткізушiлердiң жаңа құрылымдары) | Тауар биржаларын нығайтуға жәрдемдесу, ауыл шаруашылығы өнiмiнiң көтерме сауда рыноктарын құру Ұсақ мал шаруашылығы және астық шаруашылық- тарын кооперативтер мен ассоциацияларға бiрiк- тiру мақсатында борыштарды жою тетiгiн қолдану немесе оларды осындай құрылымдарға бiрiгуi кезiнде дисконттау Агроқаржы консорциум- дары, өндiрушiлер мен саудагерлердiң ассоциа- циялары, агроөнеркәсiп кешендерi үлгiсiнде жұмыс iстейтiн шаруа- шылық субъектiлердi құруға жәрдемдесу Тауар биржаларында өнiмнiң негiзгi түрлерi бойынша фьючерстiк және форвардтық мәмiлелердi енгізу | Оларды күшей- ту мақсатында тауар биржа- ларында қойылатын талаптарды қайта қарау- Тауар биржа- ларын түген- деу және мамандандыру жүргiзу- Тауар рынок- тарының маркетингiн жүргiзу Фермерлерге, шаруашылық- тарға тексеру жүргiзу- Фермерлердi аумақтық және өндiрiстiк тиiстiлiгi бойынша бiрiктiру жө- нiнде про- текционистiк әдiстердi әзiрлеу Осындай құрылымдарды мемлекеттік қолдауға бағытталған нормативтiк актiлер шыға- ру, оларда мыналарды көздеу: - олар арқылы мемлекеттік тапсырыстарды орналастыру; - мемлекеттік бағдарлама- ларды қаржы- ландыру; - олар арқылы халықаралық мiндеттеме- лердi атқару; - оларды бiрiктiру кезiнде ал- ғашқы кезеңде борыштық мiн- деттемелердi есептен шыға- ру немесе дисконттау; - кәсiптiк бiрлестiктер- дiң мемлекет- тiк саясатты әзiрлеуге қатысуы; - заң орган- дары мен Үкiметте (өкiлдiктер- де)мүдделер дi бiлдiру құқығы; -мемлекеттiң құқықтарын халықаралық ұйымдарға қатысуға беру Техникалық көмек көздеу |
4 | Маркетинг және ақпа- раттық қызмет көрсетулер- дiң жүйесiн құру | Ауылшарминi жүйесi мен тауар биржаларының базасында оған аграрлық сектор мен банктердiң барлық мүшелерiнiң жергiлiктi ақпараттық жүйелерiн қосу мүмкiншiлiгiмен бiрыңғай ақпараттық қызмет көрсету желісін әзiрлеу Ауылшарминi мен оның бөлiмшелерiнiң жүйесiн- де маркетингтiк қызметтер құру Аграрлық сектордың бар- лық қатысушылары үшiн бiрыңғай маркетинг қызметiн құруға жәрдемдесу | Техникалық займды Ауыл- шарминi үшiн желi құруға қайта бағдар- лау оны одан әрi техника- лық жетiлдiру және дамыту үшiн қаражат көздеу. Жүйе- лердi құруға ашық тендер жариялау Ауылшарминi- нiң марке- тингтiк қызметi туралы ереже әзiрлеу Тиiстi ұсыныстар әзiрлеу |
5 | Агроөнеркәсiп кешенiн қаржылық қамтамасыз ету жүйесiнiң базасын құруды бастау Ауыл шаруашылығы тауар өндiрушiлерiн ипотекалық кредиттеу базасын құру Ауыл шаруашылығы тауар өндiрушiлерiн қаржыландыру мен кредиттеу мақсатында қаржы-кредит мекемелерiнiң синдициялан- ған мамандандырылған желісін құру. Агроөнеркәсiпбанкi желісі мен кәсiпорындарын қайта ұйымдастыру немесе жаңа тармақталған қаржы-кредит желісін құру Кредит серiктестiктерi үлгiсіндегі шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң желісін құру Ауыл шаруашылығы өндiрiсi кәсiпорындарын сақтандыру жүйесiн құру Ауыл шаруашылығы өндiрiсiн жеңiлдiктi кредиттеу жүйесiн құру Перспективалы өндiрiс- тi қаржыландыру мен қолдауды жүзеге асыратын инвесторларды құруға жәрдемдесу Ауыл шаруашылығы өндiрiсiн қаржыландыру үшiн сақтандыру қорларының қаражатын пайдалану Бағалы қағаздар мен әсiресе ұзақ мерзiмдi айналыстағы басқа да қаржы құралдарын пайдалану | |
6 | Ауыл шаруашылығы саласына мемлекеттік инвестицияларды кеңейту | Ауыл шаруашылығының жалпы даму стратегиясы- ның шеңберіндегі шаралар | Түзету және орындауды қамтамасыз ету |
7 | Ауыл тұрғындарын микрокредиттеу | Микрокредиттеудiң бағдарламасын дайындау және iске асыру жөнiн- дегi шаралар | Керектi нормативтiк актiлердi әзiрлеу |
