Қазақстан Республикасының
Заңы
Бәсеке және монополистік қызметті шектеу туралы
Осы редакция 2007 ж. 27 шілдедегі енгізілген өзгерістеріне дейін қолданылды
Түпнұсқада мазмұны жоқ
Осы Заң бәсекені қорғау және монополистік қызметті шектеу саласындағы қоғамдық қатынастарды, тұтынушылардың заңды мүдделерін қорғауды реттейді.
1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар
Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
1) бәсеке - нарық субъектілерінің дербес жасаған іс-әрекеттері тиісті тауар нарығындағы тауарлар айналымының жалпы жағдайына олардың әрқайсысының біржақты ықпал ету мүмкіндігін тиімді шектейтін жарыстастығы;
2) бірін-бірі алмастыратын тауарлар - өз функционалдық қызметі, қолданылуы, сапалық және техникалық сипаттамалары, бағасы, сондай-ақ басқа да өлшемдері бойынша салыстыруға болатын, сөйтіп, сатып алушы оларды тұтыну процесінде (өндірісте) бір-бірімен алмастыратын тауарлар тобы;
3) келісім (келісілген іс-әрекеттер) - тараптардың бәсекені шектеуге немесе жоюға, кәсіпкерлік қызметте негізсіз артықшылықтар алуға бағытталған кез келген шарттық қатынастары;
4) монополиялық жоғары баға - тиісті тауар нарығында үстем (монополиялық) жағдайға ие нарық субъектісі негізделмеген шығындарды өтеу және (немесе) үстем (монополиялық) жағдайын теріс пайдалану нәтижесінде қосымша табыс алу мақсатында белгілейтін баға;
5) монополияға қарсы орган - бәсекені қорғау және монополистік қызметті шектеу саласындағы мемлекеттік орган;
6) монополистік қызмет - нарық субъектілерінің бәсекеге қарсы келісімдері (келісілген іс-әрекеттері), үстем (монополиялық) жағдайды теріс пайдалануы, мемлекеттік органдардың бәсекеге қарсы іс-әрекеттері;
7) монополиялық кіріс - нарық субъектісінің монополистік қызметті жүзеге асыру нәтижесінде алған кірісі;
8) монополиялық төмен баға - тиісті тауар нарығында үстем (монополиялық) жағдайға ие нарық субъектісі тауар нарығынан бәсекелестерді ығыстыру арқылы бәсекені шектеу мақсатында саналы түрде белгілейтін тауар бағасы;
9) нарық субъектілері - кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының жеке және (немесе) заңды тұлғалары, сондай-ақ шетелдік заңды тұлғалар (олардың филиалдары мен өкілдіктері);
10) тауар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) - азаматтық айналым объектісі болып табылатын мүлік;
11) тауар нарығы - тауардың немесе бірін-бірі алмастыратын тауарлардың айналым аясы, ол сатып алушының тауар сатып алуға экономикалық, аумақтық және технологиялық мүмкіндігін негізге ала отырып айқындалады;
12) тергеу - монополияға қарсы заңнаманы оны бұзушылық туралы істерді қарау арқылы қолдану;
13) тиісті тауар нарығында үстем (монополиялық) жағдайға ие нарық субъектілерінің Мемлекеттік тізілімі - кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын және тиісті тауар нарығында үстем (монополиялық) жағдайға ие нарық субъектілерінің атаулы тізбесі;
14) тіркелген баға - осы Заң бұзылған жағдайларда монополияға қарсы орган енгізетін баға;
15) үстем (монополиялық) жағдай - нарық субъектісінің немесе бірнеше нарық субъектісінің тиісті тауар нарығындағы тауар айналымының жалпы жағдайына шешуші ықпал етуге мүмкіндік беретін жағдайы.
2-бап. Осы Заңның қолданылу аясы
1. Осы Заң Қазақстан Республикасының аумағында қолданылады және жеке және заңды тұлғалар, шетелдік заңды тұлғалар (олардың филиалдары мен өкілдіктері), сондай-ақ орталық атқарушы органдар мен жергілікті өзін-өзі басқару органдары (бұдан әрі - мемлекеттік органдар) қатысатын республиканың тауар нарығындағы бәсекеге ықпал ететін немесе ықпал етуі мүмкін қатынастарға қолданылады.
2. Осы Заң, айрықша құқықтар объектілерін пайдалануға байланысты келісімдер бәсекені шектеуге бағытталған жағдайларды қоспағанда, осы объектілерге байланысты қатынастарға қолданылмайды.
3-бап. Қазақстан Республикасының монополияға қарсы заңнамасы
1. Қазақстан Республикасының монополияға қарсы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.
2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда көзделгеннен өзгеше ережелер белгіленсе, онда халықаралық шарттың ережелері қолданылады.
2-тарау. МОНОПОЛИЯҒА ҚАРСЫ ОРГAHHЫҢ ФУНКЦИЯЛАРЫ, ӨКІЛЕТТІКТЕРI
4-бап. Монополияға қарсы органның жүйесi
Монополияға қарсы органның жүйесін монополияға қарсы орган және оған бағынатын аумақтық бөлімшелер құрайды.
Аумақтық бөлімшелер өз қызметін монополияға қарсы орган белгілеген өкілеттіктер шегінде жүзеге асырады.
5-бап. Монополияға қарсы органның функциялары
Монополияға қарсы органның функциялары:
1) бәсекені дамыту және монополистік қызметті шектеу мәселелері жөніндегі мемлекеттік саясатты қамтамасыз ету және іске асыру;
2) мемлекеттік органдардың бәсекені шектеуге бағытталған актілерінің, іс-әрекеттерінің (әрекетсіздігінің) жолын кесу;
3) осы Заңның талаптарына қайшы келетін экономикалық шоғырлануды болдырмау;
4) тиісті тауар нарығындағы үстем (монополиялық) жағдайды теріс пайдаланулардың алдын алу және жою;
5) бәсекеге қарсы келісімдерді, жосықсыз бәсекені болдырмау және олардың жолын кесу;
6) бәсекені және кәсіпкерлікті дамыту негізінде нарықтық қатынастарды қалыптастыруға жәрдемдесу;
7) Қазақстан Республикасының монополияға қарсы заңнамасының сақталуын мемлекеттік бақылау болып табылады.
6-бап. Монополияға қарсы органның өкілеттіктерi
1. Монополияға қарсы орган белгіленген функцияларға сәйкес:
1) Қазақстан Республикасының монополияға қарсы заңнамасын жетілдіру жөнінде шаралар әзірлеуге және оларды қолдану практикасын жинақтауға;
2) тауар нарықтарының жұмыс істеу, бәсекені дамыту және монополистік қызметті шектеу мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілердің жобаларын келісуге;
3) мемлекеттік органдардың бәсекені дамыту және монополистік қызметті шектеу жөніндегі қызметін үйлестіруді жүзеге асыруға;
4) тиісті тауар нарығында үстем (монополиялық) жағдайға ие нарық субъектілерінің баға белгілеу мониторингін жүзеге асыруға;
5) шет мемлекеттердің мемлекеттік органдарымен және ұйымдарымен, халықаралық ұйымдармен өзара іс-қимыл жасауды және ынтымақтастықты, сондай-ақ өзінің өкілеттігіне жататын мәселелер бойынша халықаралық жобалар мен бағдарламаларды әзірлеу мен іске асыруға қатысуды ұйымдастыруға;
6) тиісті тауар нарығында үстем (монополиялық) жағдайға ие нарық субъектілерінің Мемлекеттік тізілімін (бұдан әрі - Тізілім) жүргізуге;
7) бәсекені қорғау және монополистік қызметті шектеу саласындағы нормативтік құқықтық актілер әзірлеуге және бекітуге;
8) Қазақстан Республикасының Үкіметіне:
бәсекені дамыту және монополистік қызметті шектеу саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттары;
оларға мемлекет реттейтін бағаны енгізу қажет тауарлар номенклатурасы бойынша ұсыныстар енгізуге;
9) бәсекені дамыту және монополистік қызметті шектеу мәселелері бойынша ақпараттық-таныстыру іс-шараларын, сондай-ақ кеңестер ұйымдастыруға және өткізуге;
10) монополиялық кірісті анықтау, монополиялық жоғары (төмен) баға белгілеу ережелерін бекітуге;
11) Қазақстан Республикасының монополияға қарсы заңнамасын бұзушылыққа монополияға қарсы ден қою шараларын қолдану ережесін бекітуге;
12) нарық субъектілерінің бәсекені шектейтін келісімдерін (келісілген іс-әрекеттерін) анықтау жөніндегі нұсқаулықты бекітуге;
13) тауар нарығындағы бәсекелес ортаның жағдайын талдау және бағалау жөніндегі әдістемелік ұсыныстарды бекітуге;
14) мемлекеттік органдардың, нарық субъектілерінің Қазақстан Республикасының монополияға қарсы заңнамасын сақтау мәселелері бойынша осы Заңда және өзге де нормативтік құқықтық актілерде белгіленген тәртіппен тексеру жүргізуге;
15) нарық субъектілеріне:
осы Заңды бұзуды тоқтату және (немесе) олардың салдарын жою;
бастапқы жағдайды қалпына келтіру;
осы Заңға қайшы келетін шарттарды бұзу немесе өзгерту;
нарықтың басқа субъектісімен шарт жасасу;
тұтынушыларға келтірілген залалдарды өтеу және (немесе) монополиялық кірісті республикалық бюджетке аудару туралы орындалуға міндетті нұсқамалар беруге;
16) мемлекеттік органдарға өздері қабылдаған актілерді жою немесе өзгерту туралы, бұзушылықтарды тоқтату, сондай-ақ осы Заңға қайшы өздері жасаған келісімдерді бұзу немесе өзгерту туралы орындалуға міндетті нұсқамалар беруге;
17) бәсекені қорғау және монополистік қызметті шектеу саласындағы әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді қарауға және Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінде белгіленген тәртіппен әкімшілік жазалар қолдануға;
18) сотқа талап қойып және арыз айтып жүгінуге, сондай-ақ соттар Қазақстан Республикасының монополияға қарсы заңнамасының қолданылуы мен бұзылуына байланысты істерді қараған кезде процестерге қатысуға;
19) Қазақстан Республикасының монополияға қарсы заңнамасының бұзылуына байланысты қылмыс белгілері бойынша қылмыстық іс қозғау туралы мәселені шешу үшін құқық қорғау органдарына материалдар жіберуге;
20) мемлекеттік органдарға Қазақстан Республикасының тауар нарықтарындағы бәсекені дамытуға бағытталған іс-шаралар өткізу жөнінде ұсынымдар беруге;
21) мемлекеттік органдардың, нарық субъектілерінің және олардың лауазымды адамдарының Қазақстан Республикасының монополияға қарсы заңнамасын бұзуларына тергеу жүргізуге;
22) Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын сақтай отырып, нарық субъектілерінің үй-жайлары мен аумақтарына кедергісіз кіруге;
23) өзіне жүктелген міндеттерді орындау мақсатында мемлекеттік органдардан, нарық субъектілерінен, олардың лауазымды және өзге де адамдарынан Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген коммерциялық және өзге де заңмен қорғалатын құпияларды құрайтын мәліметтерді жария етуге қойылатын талаптарды сақтай отырып, ақпарат сұратуға және алуға;
24) осы Заңды бұзушылыққа жол берген нарық субъектілеріне тіркелген бағалар енгізуге құқылы.
2. Монополияға қарсы орган:
1) жыл сайын 1 маусымнан кешіктірмей Қазақстан Республикасының Yкіметіне жекелеген тауар нарықтарындағы бәсекенің жай-күйі және монополистік қызметті шектеу жөнінде қабылданып жатқан шаралар туралы жылдық есеп жіберуге;
2) тауар нарығының жай-күйін, ондағы бәсеке деңгейін зерделеуге және соның негізінде монополистік қызметтің алдын алу, шектеу және жолын кесу жөнінде шаралар әзірлеуге;
3) Қазақстан Республикасының тауар нарықтарында Қазақстан Республикасының монополияға қарсы заңнамасының сақталуын бақылауды жүзеге асыруға;
4) тиісті тауар нарығында үстем (монополиялық) жағдайға ие нарық субъектілерін айқындау мақсатымен талдау жүргізуге;
5) Қазақстан Республикасының монополияға қарсы заңнамасы мәселелері бойынша түсініктеме беруге;
6) өз өкілеттіктеріне жататын мәселелер бойынша жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін қарауға және өтініш білдірушілерге қабылданған шешімдер туралы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен және мерзімде хабарлауға;
7) коммерциялық және заңмен қорғалатын өзге де құпиялар болып табылатын мәліметтердің, сондай-ақ өзіне жүктелген міндеттерді орындау кезінде алынған басқа да ақпараттың сақталуын қамтамасыз етуге міндетті.
3-тарау. МОНОПОЛИСТІК ҚЫЗМЕТ
7-бап. Нарық субъектілерінің бәсекеге қарсы келісімдерi (келісілген іс-әрекеттері)
1. Нарық субъектілерінің арасындағы кез келген нысанда қол жеткізілген, нәтижесінде бәсекені шектейтін не шектеуі мүмкін келісімдерге (келісілген іс-әрекеттерге), оның ішінде:
1) тауарларды сатып алудың немесе өткізудің келісілген бағаларын не басқа жағдайларын белгілеуге (ұстап тұруға);
2) бағаны көтеру, төмендету немесе ұстап тұру не сауда-саттыққа қатысушылардың арасындағы өзге де келісімдер нәтижесінде сауда-саттық қорытындыларын бұрмалауға;
3) тауар нарықтарын аумақтық белгісі, тауарлардың түр-түрі, оларды өткізу немесе сатып алу көлемі бойынша, сатушылар немесе сатып алушылар тобы бойынша не басқа белгілер бойынша бөлуге;
4) квоталауды қоса алғанда, тауарларды өндіруді не өткізуді негізсіз шектеуге;
5) белгілі бір сатушылармен не сатып алушылармен шарт жасасудан негізсіз бас тартуға;
6) тауар нарығына кіруді шектеуге немесе одан белгілі бір тауарлардың сатушылары немесе олардың сатып алушылары ретінде нарықтың басқа субъектілерін ығыстыруға;
7) басқа субъектілермен тең шарттарға кемсітетін жағдайлар қолдануға;
8) келісім-шарт жасаушы агенттердің өзінің мазмұны бойынша немесе іскерлік айналым дәстүріне сай осы шарттардың нысанасына қатысы жоқ қосымша міндеттемелер (қаржы қаражатын, өзге де мүлікті, мүліктік құқықтарды беруді және басқаларын негізсіз талап ету) қабылдауы талабымен шарттар жасасуға қатысты келісімдерге (келісілген іс-әрекеттерге) тыйым салынады және олар Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен толығымен немесе ішінара жарамсыз деп танылады.
2. Нарық субъектілерінің экономикалық қызметін жеке тұлғалардың, коммерциялық және коммерциялық емес ұйымдардың осы баптың 1-тармағында аталған салдарларға әкеп соғатын немесе әкеп соғуы мүмкін жағдайда үйлестіруіне тыйым салынады.
3. Осы бапта көзделген шектеулер:
лицензиялық шарттар;
кешенді кәсіпкерлік лицензия (франчайзинг) шарттары;
технологияларды беруге байланысты шарттар;
ғылыми-зерттеу және тәжірибе-конструкторлық жұмыстарындағы кооперация туралы шарттар;
зияткерлік меншік объектілеріне құқықтарды беруге байланысты өзге де шарттар жөніндегі келісімдерге (келісілген іс-әрекеттерге) қолданылмайды.
8-бап. Тұлғалар тобы
1. Өздеріне қатысты мынадай шарттардың бірі орындалса:
1) келісімдер (келісілген іс-әрекеттер) нәтижесінде тұлға немесе бірнеше тұлға бірлесіп заңды тұлғаның дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің, пайларының) жиырма бес және одан көп процентіне тікелей немесе жанама (үшінші тұлғалар арқылы) билік етуге құқығы болса;
2) тұлға немесе бірнеше тұлғалар басқа тұлға немесе тұлғалар қабылдайтын шешімдерді шарт негізінде немесе өзгеше айқындауға, оның ішінде басқа тұлғаның немесе тұлғалардың кәсіпкерлік қызметті жүргізу жағдайын айқындауға не атқарушы органның өкілеттігін жүзеге асыруға мүмкіндік алса;
3) белгілі бір жеке тұлғалар, олардың жұбайлары, жақын туыстары, жекжаттары екі және одан да көп заңды тұлғалардың атқарушы органы және (немесе) директорлар кеңесі (байқаушы кеңесі) құрамының елу және одан көп процентіне өкілдік етсе;
4) белгілі бір жеке тұлғалар, олардың жұбайлары, жақын туыстары, жекжаттары және (немесе) заңды тұлғалар екі немесе одан да көп заңды тұлғалар қабылдайтын шешімдерді шарт негізінде немесе өзгеше түрде айқындауға, оның ішінде осы тұлғалардың кәсіпкерлік қызметті жүргізу жағдайын айқындауға не олардың атқарушы органдарының өкілеттігін жүзеге асыруға мүмкіндік алса;
5) заңды тұлғада еңбек міндеттерін атқаратын жеке тұлғалар бір мезгілде:
басқа заңды тұлғаның атқарушы органы және (немесе) директорлар кеңесі (байқаушы кеңесі) құрамының елу және одан көп процентіне өкілдік етсе;
басқа заңды тұлғалар қабылдайтын шешімдерді шарт негізінде немесе өзгеше түрде айқындауға, оның ішінде осы тұлғалардың кәсіпкерлік қызметті жүргізу жағдайын айқындауға, не олардың атқарушы органдарының өкілеттігін жүзеге асыруға мүмкіндік алса;
6) белгілі бір жеке тұлғалар, олардың жұбайлары, жақын туыстары, жекжаттары және (немесе) заңды тұлғалар дербес немесе өкілдері арқылы екі және одан көп заңды тұлғаның әрқайсысының дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің, пайларының) жиырма бес және одан көп процентіне билік етуге құқылы болса;
7) жеке және (немесе) заңды тұлғалар дербес немесе өкілдері арқылы бір заңды тұлғаның дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің, пайларының) жиырма бес және одан көп процентіне билік етуге құқылы болса, осы жеке тұлғалар, олардың жұбайлары, жақын туыстары, жекжаттары не аталған заңды тұлғалардың өкілдері бір мезгілде басқа заңды тұлғаның атқарушы органы және (немесе) директорлар кеңесі (байқаушы кеңесі) немесе өзге де басқару органы құрамының елу және одан көп процентін иеленсе жеке және (немесе) заңды тұлғалардың жиынтығы тұлғалар тобы болып табылады.
2. Осы Заңның нарық субъектілеріне қатысты ережелері тұлғалар тобына қолданылады.
9-бап. Yстем (монополиялық) жағдай
1. Тиісті тауар нарығындағы үлесі отыз бес және одан көп процентті құрайтын нарық субъектісінің жағдайы, сондай-ақ, егер осы баптың 2-тармағында көзделген талаптар оларға қатысты орындалатын болса, тиісті тауар нарығындағы жиынтық үлесі бойынша нарық субъектілерінің жағдайы үстем (монополиялық) жағдай болып танылады.
2. Егер:
1) тиісті тауар нарығындағы өздеріне неғұрлым көп үлес тиесілі үштен аспайтын нарық субъектісінің жиынтық үлесі елу және одан көп процентті құраса;
2) тиісті тауар нарығындағы өздеріне неғұрлым көп үлес тиесілі төрттен аспайтын нарық субъектісінің жиынтық үлесі жетпіс және одан көп процентті құраса, бірнеше нарық субъектісінің әрқайсысының жағдайы үстем (монополиялық) жағдай болып танылады.
Тиісті тауар нарығындағы үлесі он бес проценттен аспайтын нарық субъектісінің жағдайы үстем (монополиялық) жағдай болып танылмайды.
3. Тауар нарығына талдау мемлекеттік органдар, нарық субъектілері мен олардың бірлестіктері монополияға қарсы орган белгілеген нысанда табыс ететін деректер негізінде жүргізіледі.
4. Тауар нарығының географиялық шекаралары сатып алушы тауарды немесе бірін-бірі алмастыратын тауарды сатып алатын немесе сатып алуы мүмкін аумақты және оны осы аумақтан тысқары жерлерде экономикалық, технологиялық, әкімшілік және басқа да себептер бойынша сатып ала алмайтын аумақты айқындайды.
5. Тауар нарығының шекаралары мынадай өлшемдер:
1) осы аумақта тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) сатып алу мүмкіндігі;
2) көліктік шығындардың тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) құнына қатысты алғанда негізділігі мен өзін ақтайтындығы;
3) тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) тасымалдау кезінде олардың сапасын, сенімділігі мен басқа да тұтынушылық қасиеттерін сақтауы;
4) тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) сатып алу-сатуға, әкелу-әкетуге шектеулердің (тыйым салулардың) болмауы;
5) өз шегінде тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) ұсыну, өткізу жүзеге асырылатын аумақта бәсекеге тең жағдайлардың болуы бойынша тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) сатып алудың қолжетімділігі ескеріле отырып, айқындалады.
6. Монополияға қарсы орган тиісті тауар нарықтарының шекарасын айқындауды:
1) тауар нарықтарының жай-күйін талдау кезінде;
2) тиісті тауар нарығында үстем (монополиялық) жағдайға ие нарық субъектілерінің Мемлекеттік тізілімін қалыптастыру және жүргізу мақсатында;
3) нарық субъектісі дәлелді өтініш жасаған жағдайда;
4) Қазақстан Республикасының монополияға қарсы заңнамасын бұзу фактілері анықталған кезде жүзеге асырады.
7. Тауар нарығының көлемі тауарларды немесе бірін-бірі алмастыратын тауарларды әкелу мен әкету көлемдерін ескере отырып, нарық субъектілерінің тауарды немесе бірін-бірі алмастыратын тауарларды нарықтың географиялық шекаралары шегінде заттай көрсеткіштердегі (ерекше жағдайларда құн көрсеткіштерінде) өткізу сомасы ретінде айқындалады.
8. Нарық субъектісінің тиісті тауар нарығындағы үлесі нарық субъектісінің нарықтың географиялық шекаралары шегінде тауарларды немесе бірін-бірі алмастыратын тауарларды өткізу көлемінің тауар нарығы көлеміне қатынасы ретінде айқындалады.
9. Нарық субъектісі өз өнімінің бір бөлігін өз қажеттігіне пайдаланған жағдайда, өткізу көлеміне тауар нарығындағы өткізу көлемі қосылады.
10-бап. Үстем (монополиялық) жағдайды теріс пайдалану
Үстем (монополиялық) жағдайға ие нарық субъектісінің тиісті тауар нарығына кіруді шектейтін не бәсекені шектейтін, жоятын және (немесе) тұтынушылардың заңды мүдделеріне қысым жасайтын іс-әрекеттеріне, оның ішінде:
1) монополиялық жоғары (төмен) бағалар белгілеу;
2) субъектілермен жасалған бірдей келісімдерге объективті негізделмеген себептермен әртүрлі бағалар не әртүрлі шарттар қолдану;
3) өзінен сатып алынған тауарларды қайта сатуға аумақтық белгілер, сатып алушылар тобы, сатып алу шарттары, сондай-ақ саны, бағасы бойынша шектеулер белгілеу;
4) келісім жасауға нарық субъектісіне өз мазмұны бойынша немесе іскерлік айналым дәстүріне сай осы келісімдердің нысанасына қатысы жоқ қосымша міндеттемелер қабылдату жолымен себеп табу не күштеп таңу;
5) тиісті тауарды өндіру немесе өткізу мүмкіндігі бола тұрып жекелеген сатып алушылармен шарт жасасудан негізсіз бас тарту;
6) тауарлар ұсынуды бәсекелестер өндіретін не өткізетін тауарларды сатып алу кезінде шектеулер қабылдаумен себептестіру;
7) тұтынушылардың сұраныстары немесе тапсырыстары бар тауарларды өндіру немесе жеткізу мүмкіндігі бола тұрып, оларды өндіру көлемін негізсіз қысқарту немесе өндіруді тоқтату;
8) нормативтік құқықтық актілерде белгіленген баға белгілеу тәртібін бұзу сияқты іс-әрекеттеріне тыйым салынады және олар жарамсыз деп танылады.
11-бап. Мемлекеттік органдардың бәсекелестікке қарсы іс-әрекеттерi
1. Бәсекені шектеуге әкеп соққан немесе әкеп соғуы мүмкін актілер не шешімдер, жазбаша не ауызша нұсқаулар қабылдау, келісімдер жасасу және (немесе) өзге де іс-әрекеттер мемлекеттік органдардың бәсекеге қарсы іс-әрекеттері болып табылады.
2. Атап айтқанда, мыналар:
1) егер Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде өзгеше белгіленбесе, қызметтің қандай да бір саласында нарық субъектілерінің құрылуына тыйым салу не кедергі келтіру, сондай-ақ қызметтің жекелеген түрлерін жүзеге асыруға, тауарлардың белгілі бір түрлерін өндіруге, сатып алуға немесе өткізуге тыйым салуды белгілеу;
2) нарық субъектілерін шарттарды басымдықпен жасасуға, тауарларды тұтынушылардың белгілі бір тобына бірінші кезекте беруге не белгілі бір сатушылардан тауарларды бірінші кезекте сатып алуға тікелей немесе жанама мәжбүрлеу;
3) егер Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде өзгеше белгіленбесе, тауарларды бір орталықтан бөлуге, сондай-ақ рыноктарды нарық субъектілерінің арасында аумақтық белгілері, тауарлардың түр-түрі, оларды өткізу немесе сатып алу көлемі бойынша немесе тұтынушылар әйтпесе сатушылар тобы бойынша бөлуге бағытталған кез келген іс-әрекеттер;
4) егер Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде өзгеше белгіленбесе, белгілі бір тауарларды Қазақстан Республикасының бір өңірінен екінші өңіріне өткізуге (әкетуге) тыйым белгілеу;
5) нарықтың жекелеген субъектілеріне оларды бәсекелестерге қатысты артықшылық жағдайға қоятын жеңілдіктер немесе басқа да артықшылықтар беру, мұның өзі бәсекені шектеуге алып келеді немесе алып келуі мүмкін;
6) соның салдарынан нарықтың жекелеген субъектілеріне бәсекелестермен салыстырғанда қызметте қолайсыз немесе кемсітушілік жағдайлар жасалатын іс-әрекеттер;
7) нарық субъектісінің дербестігіне, оның ішінде тауарларды сатып алуға немесе өткізуге, баға белгілеуге, қызмет және даму бағдарламаларын қалыптастыруға, тауарлар өткізуден түскен табысқа (ақшалай түсімге) билік етуге қатысты Қазақстан Республикасының заңдарында көзделмеген тыйым салулар мен шектеулер белгіленетін іс-әрекеттер мемлекеттік органдардың бәсекеге қарсы іс-әрекеттері деп танылады.
4-тарау. ЭКОНОМИКАЛЫҚ ШОҒЫРЛАНУҒА МЕМЛЕКЕТТІК БАҚЫЛАУ
12-бап. Экономикалық шоғырлану
1. Мыналар:
1) тиісті тауар нарығындағы үлесі отыз бес проценттен асатын нарық субъектісін құру;
2) тиісті тауар нарығындағы үстем (монополиялық) жағдайға ие нарық субъектісін қайта ұйымдастыру (қосу, біріктіру, қайта құру);
3) тұлғаның (тұлғалар тобының) нарық субъектісінің жарғылық капиталындағы дауыс беретін акцияларды (үлестерді, пайларды) иеленуі, сөйтіп осы субъектіде мұндай тұлғаның (тұлғалар тобының) аталған акциялардың (үлестердің, пайлардың) жиырма бес процентіне және одан астамына билік етуге құқық алуы, егер осы иеленуге дейін мұндай тұлға (тұлғалар тобы) аталған нарық субъектісінің акцияларына (үлестеріне, пайларына) билік етпесе немесе аталған нарық субъектісінің жарғылық капиталындағы дауыс беретін акциялардың (үлестердің, пайлардың) жиырма бес проценттен кеміне билік етсе, экономикалық шоғырлану деп танылады.
