топтың аса сапалы тұ.
қымдық, материалын өсі.
ру технологиясын жасау
көзделінеді.
---------------------------------------------------------------------------
- жеміс-жидек Алманың - 5, алмұрттың - 3, Алманың - 7, алмұрттың
дақылдары және шиенің - 2, тәтті шиенің - 3, шиенің - 2, тәтті
жүзім - 2, қара өріктің - 2, шиенің - 3, қара өрік.
қарақаттың - 2, тің - 2, қарақаттың -
таңқурайдың - 2, жүзімнің 1, таңқурайдың - 1, жү.
- 1 (барлығы 9 сорт) мол зімнің - 3 (барлығы 22
өнімді және шаруашылық сорт) шаруашылықтық ба.
үшін бағалы белгілері ғалы белгілерінің (мол
(жергілікті жағдайға өнімді, бөрікбасы ша.
бейім, ұзақ сақталатын, ғын, қолайсыз жағдай.
тасымалдауға шыдамды және ларға төзімді, ұзақ
т.б.) бар сорттары шығары. сақталатын, тасымал.
лып, МСС-на беріледі; дауға шыдамды және
қалемшелері ағаштанып т.б.) деңгейі өте жо.
кеткен жеміс дақылдарының ғары сорттары шығары.
телітушілерін көбейту лып, МСС-на беріледі.
технологиясы жасалды және
алмұрт үшін аласа өсетін
тұқымдық телітуші бөлініп,
ҚР МСС-на беріледі.
---------------------------------------------------------------------------
- жемдік дақылдар Көп жылдық бұршақ тұқымдас Көп жылдық бұршақ тұ.
дақылдардың - 5 және көп қымдастардың - 7 және
жылдық астық тұқымдас да. көп жылдық астық тұқым.
қылдардың - 4 (барлығы 9 дас шөптердің - 5 (бар.
сорт) мол өнімді, жемдік лығы 12 сорт) шаруашы.
сапасы өте жақсы, жергілік. лықтық-биологиялық бел.
ті жағдайда өсіруге бейім гілері (мол өнімді, қо.
сорты шығарылып, МСС-на ректі, жақсы желінеді,
беріледі. Шөл жерлердің тұяқкестілік пен оруға
фитогенетикалық ресурстары төзімді, ұзақ жылдар
жиналады және зерттеледі. өсе береді және т.б.)
өте жоғары сорты шыға.
рылады және МСС-на
беріледі.
---------------------------------------------------------------------------
01.04. Бастапқы ҰААЗО-ның ғылыми ұйымдарын. Ауыл шаруашылығы да.
көшеттік тұқымдар да Р-1, Р-2, суперэлита қылдарының бұрынғы және
және аудандастырыл. және ҰААЗО-ның ҚР АШМ бе. жаңадан шығарылған ау.
ған ауыл шаруашылығы кіткен тәжірибе шаруашылық. дандастырылған супер.
дақылдарының элиталық тары мен элиталық тұқым элиталық және элиталық
тұқымдарын өндіру шаруашылықтарында физикалық сорттарын МЕМСТ талап.
және себу сапасы бойынша тарына сай келетін себу
1-сынып, сорттық тазалығы дәрежесіне жеткізе оты.
жағынан 1-санат талаптарына рып, түпкі көшіттіктер.
сай келетін элиталық тұқымын де тұқым өндіру жұмысы
облыстардың, тіпті тұтастай жалғастырылды. Ауыл
республика қажетін өтейтін. шаруашылығы дақылдары.
дей көлемде өндіру. Тазарту, ның элиталық тұқымын
сақтау және одан әрі жыл сайын өндіру мен
репродукциялау үшін тұқым өткізуді 50 мың тоннаға
шаруашылықтарына өткізу жеткізу көзделінеді.
ұйымдастырылды.
---------------------------------------------------------------------------
02. Ауыл шаруашылығы
жануарларының, құстар
мен балықтардың гендік
қорының жаңаларын
шығару және бұрыннан
бар тұқымдарын,
типтерін, желілері
мен кросстарын
жетілдіру үшін
қалыптастыру, сақтау,
дамыту және пайдалану,
оларды сату үшін өсіру
---------------------------------------------------------------------------
02.01. Қазақстанның Ауыл шаруашылығы жануарла. Ауыл шаруашылығы жану.
ауыл шаруашылығы рының типтері мен желілерін арларының, құстардың
жануарларының, құс. зерделеу және іріктеу мақ. және балықтардың бұрын.
тары мен балықтарының сатында республика аймақ. нан бар гендік қорын
түрлері мен тұқымда. тарына тексеру жүргізіледі. сипаттау мен тіркеу
рының және жеке түрле. Селекциялық зерттеулерде жұмыстары аяқталады.
рінің иммуногендік, және тұқым асылдандыру Қазақстанның гендік қор
фено- және цитогендік ісінде одан әрі пайдалану жануарларының, құстары.
мониторингін жүргізу. үшін гендік қор мал табынын ның және балықтарының
қалыптастыру көзделінеді. альбомын дайындау, жа.
нуарлардың, құстарының
және балықтарының ген.
дік қоры жөніндегі де.
ректердің ақпараттық
банкін құру және ұрық
пен эмбриондарды сақ.
тау мен пайдалану жө.
ніндегі жұмыстарды
бастау көзделініп отыр.
---------------------------------------------------------------------------
02.02. Жануарлардың Ауыл шаруашылығы жануарла. Селекциялық-тұқым
гендік қорын клетка. рының, құстары мен балық. асылдандыру ісіне аса
лық деңгейде (хромо. тардың тұқымдарының, түр. керекті гендік қорды
сомдар, гендер) кө. лері мен желілерінің гендік жануарларды, құстарды,
бейтудің, сақтаудың қорын сақтау, көбейту мақ. балықтарды селекциялық-
(гаметаларды, эмбри. сатында республика аймақтары генетикалық зерделеу
ондарды криосақтау) бойынша жеті селекциялық- жұмыстары жалғастырыла.
биотехнологиялық генетикалық орталық құрыла. ды. Қазақстанның аса
тәсілдерін жетілдіру. ды. Селекциялық-тұқым асыл. бағалы және гендік қор.
дандыру жұмыстарында пайда. ды жануарлардың, құс.
лану үшін малдың жеке түр. тардың және балықтардың
лерінің жинақталу барысын топтарын құру, негізгі
тездету мақсатында ұрық пен мал түліктерінің 30 мың
эмбриондар банкін қалыптас. шәуеті мен 2850 эмбри.
тыру, малды көбейтудің био. онын сақтауға қою қара.
технологиялық тәсілдерін стырылады.
жетілдіру жағы қарастырылуда.
---------------------------------------------------------------------------
02.03. Жануарлардың, Майлылығы 3,8%-4,0% 5,0-6,0 ҚР оңтүстік-шығыс және
балықтардың қазіргі мың кг сүт сауылатын сауын солтүстік аймақтарында
бар және жаңадан сиырының жаңа қоңыр типін қоңыр, қара ала сиыр
жасалған тұқымдарын, жетілдіру кезіндегі селек. және қызыл сиырлардың
желілерін, типтерін цияның әдістері мен тәсіл. майлылығы 3,6-3,9% 4,5
және құстардың крос. дері; меншіктің жекеменшік -5,0 мың кг сүт сауыла.
старын жетілдіру: нысанындағы шаруашылықтар. тын аймақтық типтері;
- ірі қара мен да ірі қараны өз төлінен ҚР солтүстік-шығыс ай.
шошқа өсіру жүйесі; мағында майлылығы 3,7-
эмбрионды көшіру негізінде 3,8% 4,0-4,5 мың кг сүт
табынды өз төлінен өсірудің сауылатын аймақтық типі
биологиялық және биотехно. шығарылады:
логиялық тәсілдері; Қазақтың ақбас сиыры.
қазақтың ақбас сиырын ның аймақтар бойынша
жетілдіру негізінде селекция гендік қоры табыны;
әдістері мен тәсілдері, Қазақстанның оңтүсті.
Қазақстанның солтүстік гінде галловей малының
өңірінде аймақтық тип гендік қоры табыны;
құрылымын қалыптастыру; Батыс Қазақстанда етті
Қазақстанның оңтүстік-шығы. ірі қараның герефорд
сы үшін санта-гертруда малының гендік қоры
тұқымының негізінде етті табыны; етті ірі қара.
ірі қараның жаңа тұқымын ның әулиеқол, санта-
шығару кезінде селекция гертруда, қалмақ сиыры
әдістері; шошқа тұқымдарының коллекция.
шаруашылығында тұқым-аралық лық гендік қоры табыны;
будандастырудың тиімді Қазақстанның оңтүстік
әдістері мен тәсілдері шығысында шошқаның
әзірленеді. ақсай қара ала тобының
массиві құрылады.
---------------------------------------------------------------------------
- қой, ешкі, жылқы Көп салалы экономика Асыл тұқымды мал кәсі.
және түйе жағдайында қойдың еділбай, порындары мен фермерлік
қазақтың биязы жүнді құй. шаруашылықтарында эк.
рықты қойлары және сарыарқа стремальды жағдайларға
тұқымдарының өнімділік тез көндігетін, тез
сапасын арттырудың селек. жетілуімен, ет өнімді.
циялық-генетикалық тәсіл. лігімен ерекшеленетін,
дерін әзірлеу; әрқайсысының тірі сал.
- мал тобын құру бағытында: мағы 55-60 кг тартып,
а) (түгі 400 г, жіңішкелігі әрқайсысынан 2,2-3,0 кг
18-19 Мкм) және кашимир жүн қырқылатын, жалпы
(түгі 150-200 г, жіңішкелігі саны 3,5 мың саулық
16,5 Мкм дейін) түріне жата. тобы құрылады.
тын түбітті ешкілер; Қошқарларының тірідей
в) өнімділік сапасын саланы салмағы 100 кг және
жүргізу технологиясының одан да астам тартатын,
жасалған элементтерімен жуылған 7,0 кг жүн қыр.
үйлестіргенде ұрғашыларынан қылатын, жүнінің ұзын.
600-800 кг сүт сауылып, дығы 10 сантиметрден
әрқайсысынан 40 кг ет кем түспейтін, ал сау.
алынатын сүт бағытындағы лықтары тиісінше 56 кг
ешкілер шығара отырып, қыл. тартып, 3,0 кг жуылған
шық жүнді ешкілерді сапалық жүн қырқылатын, жүнінің
жағынан өзгертудің теориялық ұзындығы 9,5 см тұқым
негіздері тәсілдерін жасау; қуалағыштығы нығайтыл.
- эмбрион көшіру және ұрық ған аса бағалы мал то.
клеткаларымен микроманипуля. бын құру көзделінеді,
циялау жолымен қойдың аса сондай-ақ қойдың жүні.
құнды тектік түрлерін нің талшығы өте жіңіш.
көбейтудің жеделдетілген ке (10-14 Мкм) жеке
тәсілін жасау, гендік ресур. түрі шығарылатын бола.
старды сақтау мақсатында ды.
қой мен ешкінің түрлі Қойдың өсімтал үлгісі
тұқымдары мен түрлерінің шығарылады, оның көр.
коллекциялық тобын құру; сеткіштері мынадай:
- еркек қозыларын өсіру жә. саулықтарының төлшіл.
не жыл сайын 100-ден астам дігі 170%, қошқарлары.
басын сату мақсатында таза ның тірілей салмағы -
қанды австралия мериносын 75-80 кг, саулықтарі.
репродукциялауды жалғастыру; нікі - 53-55 кг, өсі.
сондай-ақ шаруашылықтарда руге қалдырылған еркек
селекциялық тұқым асылдан. тоқтылары - 55-57, ұр.
дыру жұмыстарын жүргізу ғашы тоқтылары - 35-37,
тәсілдерін жасау; қозылары енелерінен
- қаракөл қойы индивидуумда. айырар кезде 25-27 кг
рының жыныстық арақатынасы, тартады.
жеке түрлер реңдерінің әр Ұзын қылшық - түбіт
түрлілік себептері мен жүнді ешкілердің қыр.
салдарларын және Қазақстан. қылатын жүні бойынша
ның түрлі табиғи-климаттық әлемдік ұқсастарына
аймақтарындағы тұқым қуалау сай келетін, ал тірілей
ауытқушылығының кездесу салмақтары олардан 15-
жиілігін айқындау; 20% асып түсетін жаңа
- мұғалжар, адай, қабы тұқымы шығарылады және
жылқыларының интенсивтік олардың күйітінің түрлі
түрлері мен зауыттық аталық мерзімдік технологиясы
іздерін құру мен шығарудың мен одан әрі өсіруге
селекциялық-генеологиялық қалдырылған төл өсіру
және технологиялық тәсіл. технологиясы жасалды.
дерін, сондай-ақ қазақтың Қаракөл қойы тұқымдары.
қос өркешті түйелерінің ның жыныстық арақатына.
генеалогиялық тобы мен сын реттеудің қолайлы
олардың қалмақ түйелерімен әдістерін жасау көзде.
будандарының өнімділігін луде, қаракөл қойының
және сыныптық құрамын түсін генетиканың берік
зерделеу; теориясымен реңдендіру.
- қазақтың қос өркешті дің жаңа жүйесіне ұсы.
түйесінің селекциялық-асыл ным беріліп, тұқым қу.
тұқымды сапасын жетілдіру алау ауытқушылығын
және бураларының тірілей сақтау тәсілдері ұсы.
салмағы 900-1100 кг тарта. нылды.
тын, інгендерінен 12 ай Қошқалар мен текелер.
сауғанда 1000-1200 кг сүт дің ұрықтарын сақтаудың
сауылатын генеалогиялық қазіргі заманғы биотех.
тобын құру көзделеді. нологиялық тәсілдері
жасалады. Қазақтың
жалғыз өркешті түйесі.
нің жаңатұқымы үшін
негіз және түйе өнімді.
лігін ерте бастан анық.
тау үшін цитогенети.
калық маркер пайдалану
тәсілдері жасалатын
болады.
---------------------------------------------------------------------------
- тауықтар мен Табиғи жарықтандыру кезінде Тауықтар мен үйректер.
үйректердің терезелі құс қораларының дің бұрыннан бар крос.
кросстары клеткалық бөліктерінде стары жетілдіріледі
мекиендеріне мол өнімділік және мол өнімді жаңа
дарыған таңдаулы үйір мен кросстары шығарылды.
олардың туыстастарынан Тұқым асылдандыру мақ.
селекциялық ұя іріктеліп, сатында жыл сайын жұ.
көбейтілетін болады, мыртқа саны 2,5 млн.
үйректердің түбіт-қауырсыны. данаға жеткізілді.
ның өсуі және жетілуі, олар.
ды үйректердің тірі кезінде
жұлу мүмкіндіктерін анықтау
бойынша зерделеу жұмыстары
басталды.
Жыл сайын тұқым асылдандыру
мақсатында 1,3-1,5 млн.
дана жұмыртқа сатылады.
---------------------------------------------------------------------------
- балықтар Сату үшін Қазақстан тұқысы. Сату үшін Қазақстан
ның жыл сайын 5 млн. шабағы тұқысының 20 млн. ша.
өсірілетін болады. бағы өсірілетін болады.
---------------------------------------------------------------------------
02.04. Асыл тұқымды Жыл сайын СГО-да мынадай Жыл сайын СГО-да мына.
жануарлар, құстар мал түліктері өсіріліп, дай мал түліктері
мен балықтар өсіру, сатуға дайындалады: өсіріліп, сатуға дайын.
мал шаруашылығы асыл тұқымды 900 бас сауын далады: асыл тұқымды
бойынша коллекциялық сиыры, 2460 бас етті ірі сүтті ірі қара - 1800
мал тобын, селекция. қара, 15000 бас биязы жүнді бас, етті ірі қара -
лық-генетикалық, се. қой тұқымы, 2000 бас 4820 бас, 29000 бас
лекциялық-тұқым асыл. биязылау жүнді қой тұқымы, биязы жүнді қой тұқымы,
дандыру орталықтарын 6000 бас етті-майлы қой, 4000 бас биязылау жүнді
ұстау 1400 бас қаракөл қой тұқымы, қой, 12000 бас етті-
500 бас ешкі, 25 бас түйе, майлы қой, 2100 бас қа.
230 бас жылқы. ракөл қойы, 1200 бас
Құс: 50000 дана тауық ешкі, 30 бас түйе, 250
жұмыртқасы, 3000 дана үйрек бас жылқы,
жұмыртқасы. құс: 900000 дана тауық
Қазақ тұқысының 800 бас жұмыртқасы, 400000 дана
жөндеу үйірі құрылады. үйрек жұмыртқасы.
Қазақ тұқысының 1000
бас жөндеу үйірі
құрылады.
---------------------------------------------------------------------------
03. Микроорганизмдер.
дің гендік қорын құру,
сақтау және агроөнер.
кәсіп кешенінде тиімді
пайдалану.
---------------------------------------------------------------------------
03.01. Биотехнология. Микроорганизмдердің Микроорганизмдердің
да пайдаланылатын тіршілік және физиологиялық өнеркәсіптік мәдени
микроорганизмдердің қабілетіне әсер ететін түрлерін сақтау бойынша
штаммалары туралы факторлар зерделеніп, биотехнологиялық өнді.
деректердің ақпарат. микроорганизмдер штаммаларын ріске арналған практи.
тық банкін құру, сақтаудың қолайлы тәсілдері калық ұсыныстар беріле.
түрлі анықтау тобына жасалады, микроорганизмдер. тін болады және коллек.
жататын микрооргани. дің пайдалы штаммаларын сақ. циялық мәдени түрлерді
змдердің өнеркәсіпке тап қалуға және Қазақстан құжаттауды бір ізге
бағалы мәдени түрле. микроорганизмдері туралы түсіру жүйесі жасалады.
рін ұзақ сақтау деректер банкін құруға Биотехнологияда пайда.
тәсілдерін жасау. арналған ұсыныстар беріледі. ланылатын микроорга.
низмдер штаммалары
жайлы деректердің ақпа.
раттық банкін жасау жұ.
мыстары аяқталады.
---------------------------------------------------------------------------
03.02. Қолда бар Микроорганизмдер штаммала. Халықаралық талаптарға
коллекциялардың рының бұрыннан бар коллек. сәйкес микроорганизм.
негізінде микроор. циясы мен оларды ұзақ сақ. дердің бірыңғай Ұлттық
ганизмдер мәдени түр. тауға талдау жасау көзде. коллекциясын қалыптас.
лерінің бірегей луде және коллекциялық тыру және жұмыс істеу.
ұлттық коллекциясын мәдени түрлеріне деген ха. іне арналған норматив.
жасау және биотехно. лықаралық талаптарға сәйкес тік-техникалық құжат.
логия үшін құнды оларды бағалаудың өлшемі, тама әзірлеуді аяқтау
микроорганизмдер сондай-ақ микроорганизм. көзделуде.
штаммаларын құжаттау; дердің бірыңғай Ұлттық
коллекцияны жаңадан коллекциясын құру үшін
шығарылған штаммалар. ұсыныстар жасалды.
мен толықтыру және
оларды сақтаудың
қазіргі кезге сай
тәсілдерін жасау.
Халықаралық ынтымақ.
тастық ауқымында
микроорганизмдер
мәдени түрлерімен
алмасу.
---------------------------------------------------------------------------
03.03. Агроөнеркәсіп Өсімдіктер мен жануарларды Биопрепараттар мынадай
кешені үшін аурулардан қорғау дәрі-дәр. жағдайларда пайдаланы.
биопрепараттар өндіру мектерін өндіру кезінде латын болады: өсімдікті
микроорганизмдердің бел. аурулардан қорғау
сенді штаммаларын, тамақ ісінде - 3 вакцина,
және қайта өңдеу өнеркәсіп. диагностикумдарда - 5;
тері үшін биопрепараттар тамақ және қайта өңдеу
пайдалану жөнінде ұсыныстар өнеркәсібінің түрлі
дайындалатын болады. салаларында: нан пісіру
ісінде - 1, консерві.
леу ісінде - 1, алько.
голсіз сыра қайнату
ісінде - 1, дермитика.
лық дәрі-дәрмектер
өндіру ісінде - 1, құ.
рама жемге арналған
дәрі-дәрмектер өндіру
ісінде - 1.
---------------------------------------------------------------------------
Қазақстан Республикасы Үкіметінің
2000 жылғы 1 тамыздағы
№ 1167 қаулысымен
бекітілген
"Ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң, жануарлар мен микроорганизмдердiң
гендiк қорын сақтаудың, дамыту мен пайдаланудың 2001-2005 жылдарға
арналған" республикалық мақсатты бағдарламасын жүзеге асыру жөніндегі
іс-шаралар
---------------------------------------------------------------------------
N ! Іс-шаралардың атауы ! Аяқтау нысаны ! Жауапты ! Орындалу
р/с! ! ! орындаушылар! мерзімі
---------------------------------------------------------------------------
1 Қазақстан Республикасы Үкіме. ҚР Үкіметінің Үкімет жанын. 2000 ж.
тінің Жоғары ғылыми-техникалық жанындағы Жо. дағы Жоғары І тоқсан
комиссиясы жанынан Ауыл шаруа. ғары ғылыми- ғылыми-техни.
шылығы өсімдіктерін, жануарла. техникалық калық комиссия
ры мен микроорганизмдерінің комиссиясының
гендік қоры жөніндегі ұлттық нормативтік
кеңес құру құжаты
---------------------------------------------------------------------------
2 Ауыл шаруашылығы өсімдіктері. ҚР ҰААЗО Ұлттық акаде. 2000 ж.
нің, жануарлар мен микроор. нормативтік миялық аграр. І тоқсан
ганизмдердің гендік қоры бұйрығы лық зерттеулер
жөніндегі үйлестіру және орталығы
аймақтық кеңестерін құру
---------------------------------------------------------------------------
3 Селекциялау ісінде және ауыл Нормативтік Ұлттық акаде. 2000 ж.
шаруашылығы дақылдарының тұ. бұйрық миялық аграр. ІV
қым шаруашылығында және асыл лық зерттеулер тоқсан
тұқымды мал шаруашылығында орталығы
ғылыммен қамтамасыз етудің,
сақтаудың, дамыту мен
пайдаланудың белгіленген
тәртіппен 2001-2005 жылдарға
арналған кеңейтілген тақырыптық
жоспарын жасау
---------------------------------------------------------------------------
4 Елімізде бар бүкіл гендік Ауыл шаруа. Ұлттық акаде. 2001 ж.
қорға түгендеу жүргізу және шылығы өсім. миялық аграр. ІІІ
гендік құндылығына баға беру, діктерінің, лық зерттеулер тоқсан
ген көздерін - шаруашылықтық жануарлар орталығы
бағалы белгілері бар донор. мен микроор.
ларды табу және бөліп шығару ганизмдердің
гендік қоры
жөніндегі
ұлттық кеңес.
ке есеп
---------------------------------------------------------------------------
5 Ауыл шаруашылығы өсімдіктер. Ауыл шаруа. Ұлттық акаде. 2001 ж.
інің, жануарлары мен микро. шылығы өсім. миялық аграр. ІV
организмдерінің гендік қорын діктерінің, лық зерттеулер тоқсан
құжаттау және мемлекеттік жануарлар орталығы
тіркеу жүргізу мен микроор.
ганизмдердің
гендік қоры
жөніндегі
ұлттық кеңес.
ке есеп
---------------------------------------------------------------------------
6 Жетекші ғылыми ұйымдардың және Білімғылым. Білім және 2001 ж.
асыл тұқымды мал шаруашылықта. мині мен Ауыл. ғылым министр.
рының жанынан ауыл шаруашылығы шарминінің лігі, Ауыл
дақылдарының негізгі түрлері нормативтік шаруашылығы
және мал тұқымдары бойынша бұйрығы министрлігі,
