2. Тәуелсіз аккредиттелген ұйым түгендеу, верификация және валидация (детерминация) туралы деректердің дәйектілігі үшін жауаптылықта болады.
3. Табиғат пайдаланушыларды түгендеу туралы жыл сайынғы есеп қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган аккредиттеген тәуелсіз ұйымның міндетті растауына жатады.
Түгендеуді, верификацияны және валидацияны (детерминацияны) растау табиғат пайдаланушылардың қаражаты есебінен жүзеге асырылады.
4. Парниктік газдар шығарындыларын азайтудың және сіңірудің сол бір жобасының верификациясын және валидациясын (детерминациясын) сол бір тәуелсіз аккредиттелген ұйым жүргізе алмайды.
21-тарау. Экологиялық ақпарат
159-бап. Экологиялық ақпарат
1. Экологиялық ақпарат:
1) қоршаған ортаның және оның объектілерінің жай-күйі;
2) қоршаған ортаға әсер ету факторлары, оның ішінде оның ластануы туралы;
3) қоршаған ортаға әсер ететін немесе әсер ете алатын бағдарламалық, әкімшілік және өзге де шаралар;
4) экологиялық нормативтер мен шаруашылық және өзге де қызметке қойылатын экологиялық талаптар;
5) қоршаған ортаны қорғау жөнінде жоспарланатын және іске асырылатын іс-шаралар және оларды қаржыландыру;
6) қоршаған ортаға әсер ететін немесе әсер ете алатын қызмет, ол бойынша шешім қабылдау процесі және инспекторлық экологиялық тексерулер нәтижелері, оның ішінде бұл ретте қаралған қоршаған ортаға қатысты есептер, талдаулар мен өзге де мәліметтер;
7) қоршаған орта жай-күйінің халықтың денсаулығына, қауіпсіздігіне және тіршілік жағдайларына, мәдениет объектілеріне, ғимараттар мен құрылыстарға әсер етуі туралы мәліметтер мен деректерді қамтиды.
2. Экологиялық ақпарат жазбаша, электрондық, дыбыс бейнелі немесе өзге де нысанда көрсетілуі мүмкін.
160-бап. Мемлекеттік органдар мен өзге де заңды тұлғалардың экологиялық ақпаратты қалыптастыру және тарату жөніндегі қызметi
1. Мемлекеттік органдар мен өзге де заңды тұлғалардың экологиялық ақпаратты жинауы, есепке алуы, сақтауы және таратуы мемлекеттік органдардың қызметін ақпараттық қамтамасыз ету, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларды жоспарлау мен орындау және азаматтардың өмірі мен денсаулығына қолайлы қоршаған ортаға құқығын іске асыру мақсатында жүзеге асырылады.
2. Мемлекеттік органдар мен өзге де заңды тұлғалар міндетті түрде жинауға, есепке алуға және сақтауға тиіс экологиялық ақпарат Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалады.
3. Қоршаған ортаға айтарлықтай әсерін тигізуі мүмкін жоспарланатын және жүзеге асырылатын қызмет туралы, сондай-ақ қоршаған ортаға және азаматтардың өмірі мен денсаулығына елеулі қатер төндіретін табиғи және техногендік сипаттағы кез келген төтенше жағдайлар туралы мәліметтерді арнайы уәкілетті мемлекеттік органдар міндетті түрде тексеруге және есепке алуға тиіс.
4. Мемлекеттік органдар Экологиялық ақпаратты жүйелендіру және оған қол жеткізуді жақсарту мақсатында экологиялық ақпараттың электрондық кадастрын қалыптастырады және сүйемелдейді.
5. Мемлекеттік органдар өз құзыретіне сәйкес Интернетке орналастыру және өзге де жалпыға бірдей қолжетімді ақпараттық-коммуникациялық құралдарды қолдану арқылы экологиялық ақпараттың мына түрлерін:
1) қоршаған ортаның жай-күйі туралы баяндамаларды;
2) қоршаған ортаны қорғау мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілердің және халықаралық шарттардың жобалары мен мәтіндерін;
2013.03.07. № 124-V ҚР Заңымен 3) тармақша жаңа редакцияда (бұр.ред.қара)
3) қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттiк саясатқа қатысты құжаттардың жобалары мен мәтiндерiн;
4) қоршаған ортаны қорғау саласындағы бақылау-инспекциялық және құқық қолдану қызметінің нәтижелері жөніндегі есептерді;
5) электрондық үкіметтің қоршаған ортаны қорғау саласындағы базалық қызметтерінің тізбесіне жатқызылған ақпаратты таратады.
6. Мемлекеттік органдар экологиялық ақпаратты тарату үшін Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу және мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс туралы заңнамасында көзделген тәртіппен жеке және заңды тұлғаларды тартуы мүмкін.
161-бап. Мемлекеттік экологиялық ақпарат қоры
1. Экологиялық ақпаратты бір орталықтан жинауды, есепке алуды және сақтауды Мемлекеттік экологиялық ақпарат қоры жүзеге асырады.
2. Мемлекеттік экологиялық ақпарат қорын жүргізуді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға ведомстволық бағыныстағы ұйым жүзеге асырады.
3. Мемлекеттік экологиялық ақпарат қорының ақпараттық ресурстары:
1) мемлекеттік органдар және заңды тұлғалар міндетті түрде ұсынатын;
2) жеке және заңды тұлғалар ерікті түрде беретін материалдар мен құжаттарды қамтиды.
4. Мемлекеттік экологиялық ақпарат қорының құрамына экологиялық ақпараттың мынадай түрлері кіреді:
1) табиғи ресурстардың кадастрлары;
2) ластаушылардың шығарындылары мен тасымалдарының тіркелімі және экологиялық ақпараттың өзге де тіркелімдері;
3) экологиялық қауіпті өндірістер тізбесі;
4) экологиялық мониторинг деректері;
5) жоспарланатын қызмет тапсырыс берушісінің келісімімен қоршаған ортаға әсерді бағалау және мемлекеттік экологиялық сараптама материалдары;
6) қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы нормативтік құқықтық актілер және нормативтік-техникалық құжаттар;
7) қоршаған ортаны қорғауға байланысты ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды орындау туралы есептер;
8) экология және экологиялық жағынан таза технологиялар саласындағы ғылыми-техникалық әдебиет;
9) экологиялық ақпаратты қамтитын өзге де материалдар мен құжаттар.
162-бап. Ұлттық экологиялық атлас
1. Экологиялық ақпаратты жүйелі және көрнекі түрде беру мақсатында картографиялық материалдардың кешенді ғылыми-анықтамалық жинағы - Ұлттық экологиялық атлас жасалады.
2. Ұлттық экологиялық атласты әзірлеуді және жариялауды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ұйымдастырады.
163-бап. Экологиялық ақпаратқа қол жеткізу
1. Экологиялық ақпарат, Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларды қоспағанда, жалпыға бірдей қолжетімді болып табылады.
2. Жалпыға бірдей қолжетімді экологиялық ақпаратты құрайтын жекелеген мәліметтер мен деректерге қол жеткізу оларды жеке және заңды тұлғалардың сұратуы бойынша беру, бұқаралық ақпарат құралдарында, арнайы басылымдарда тарату, Интернетте орналастыру арқылы, сондай-ақ өзге де жалпыға бірдей қолжетімді ақпараттық-коммуникациялық құралдар қолданыла отырып жүзеге асырылады.
3. Экологиялық ақпараттың мемлекеттік ақпараттық ресурстарына (ақпараттық деректер базасына) қол жеткізу жалпыға бірдей қолжетімді тіркелімдерді және экологиялық ақпарат кадастрларын қалыптастыру мен сүйемелдеу арқылы жүзеге асырылады.
4. Қол жеткізу шектелген мәліметтер мен деректерді қамтитын құжаттарға және ақпараттық ресурстарға қол жеткізуге рұқсат беру Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.
164-бап. Субъектілердің экологиялық ақпаратқа қол жеткізуге қатысты құқықтары мен міндеттерi
2015.24.11. № 419-V ҚР Заңымен 1-тармақ өзгертілді (2016 ж. 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiлдi) (бұр.ред.қара)
1. Жеке және заңды тұлғалардың экологиялық ақпаратты қамтитын жалпыға бiрдей қолжетiмдi мемлекеттiк электрондық ақпараттық ресурстарға еркін қол жеткізуге құқығы бар.
2. Мемлекеттік органдар, сондай-ақ мемлекеттік функцияларды атқаратын лауазымды адамдар немесе жария шарттың негізінде халыққа қоршаған ортаға қатысы бар қызметтер көрсететін жеке және заңды тұлғалар экологиялық ақпаратқа, оның ішінде жеке және заңды тұлғалардың сауалдары бойынша ашық түрде қол жеткізуді ұсынуға міндетті.
3. Қызметін Қазақстан Республикасының аумағында жүзеге асыратын өзге де жеке және заңды тұлғалар азаматтардың өмірі мен денсаулығына әсер етуге қатысты экологиялық ақпаратты адамдардың сауалдары бойынша беруге міндетті.
4. Жеке және заңды тұлғалар осы баптың 2-тармағында аталған тұлғалардан, егер оны басқа нысанда беруге негіз болмаса, сұрау салу нысанында экологиялық ақпарат алуға құқылы.
165-бап. Экологиялық ақпарат берудің мерзімдері мен тәртібi
2015.16.11. № 404-V ҚР Заңымен 1-тармақ жаңа редакцияда (бұр.ред.қара)
1. Экологиялық ақпарат беру және оны беруден бас тарту мерзімдері, тәртібі Қазақстан Республикасының әкімшілік рәсімдер туралы және ақпаратқа қол жеткізу туралы заңнамасында белгіленеді.
2. 2015.16.11. № 404-V ҚР Заңымен алып тасталды (бұр.ред.қара)
3. Қоршаған ортаға әсер етуді бағалау рәсіміне және жоспарланып отырған шаруашылық және өзге де қызмет бойынша шешімдер қабылдау процесіне қатысты экологиялық ақпаратқа қол жеткізу қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган белгілеген тәртіппен қамтамасыз етіледі.
4. Сұратылған экологиялық ақпарат мемлекеттік органда болмаған жағдайларда алынған сауал Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген мерзімде құзыретті мемлекеттік органға жіберіледі.
166-бап. 2015.16.11. № 404-V ҚР Заңымен алып тасталды (бұр.ред.қара)
167-бапқа өзгерістерді қараңыз - 2015.31.10. № 378-V ҚР Заңы (2016 ж. 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiлдi)
167-бап. 2015.16.11. № 404-V ҚР Заңымен алып тасталды (бұр.ред.қара)
22-тарау. Табиғат пайдаланушыларды және қоршаған ортаны ластау көздерін есепке алу
168-бап. Табиғат пайдаланушылардың және қоршаған ортаны ластау көздерінің мемлекеттік тізілімi
Қазақстан Республикасының қоршаған ортасына эмиссияларды жүзеге асыратын табиғат пайдаланушылар мен қоршаған ортаны ластау көздерінің мемлекеттік тізілімі табиғат пайдаланушыларды және қоршаған ортаны ластау көздерін есепке алудың мемлекеттік деректер қорының жүйесін білдіреді.
169-бап. Табиғат пайдаланушыларды және қоршаған ортаны ластау көздерін мемлекеттік есепке алу
1. Табиғат пайдаланушыларды және қоршаған ортаны ластау көздерін мемлекеттік есепке алуды Табиғат пайдаланушылардың және қоршаған ортаны ластау көздерінің мемлекеттік тізіліміне табиғат пайдаланушы және қоршаған ортаны ластау көздері туралы, оның ішінде табиғат пайдаланушы:
1) табиғат пайдаланушының орналасқан жері;
2) қоршаған ортаны ластау көздерінің орналасқан жері;
3) есептен шығарылғаны туралы мәліметтерді енгізу және жаңарту арқылы экологиялық рұқсаттарды ресімдеген жағдайда қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган жүзеге асырады.
2. Табиғат пайдаланушылар ретінде қоршаған ортаны ластау көздері бар мына заңды тұлғалар мен дара кәсіпкерлер:
1) заңды тұлғалар, олардың құрылымдық бөлімшелері, оның ішінде Қазақстан Республикасында қызметін тұрақты мекеме құрып жүзеге асыратын резидент еместер - орналасқан жері бойынша;
2) заңды тұлғалар - Қазақстан Республикасында қызметін тұрақты мекеме құрмай жүзеге асыратын резидент еместер - қызметін жүзеге асыратын жері бойынша;
3) дара кәсіпкерлер - қызметін жүзеге асыратын жері бойынша мемлекеттік есепке алынуға тиіс.
3. Табиғат пайдаланушының есептік нөмірін:
1) табиғат пайдаланушы ұсынатын есептілік құжаттарында, сондай-ақ оның міндеттемелерін орындауына байланысты өзге де құжаттарда;
2008.04.12. № 97-IV ҚР Заңымен 2) тармақша өзгертілді (2009 жылғы 1 қаңтарда қолданысқа енді) (бұр.ред.қара)
2) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган немесе облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органдары өзі табиғат пайдаланушыға жіберетін, оның міндеттемелеріне қатысы бар құжаттарда көрсетуге тиіс.
4. Табиғат пайдаланушыларды және қоршаған ортаны ластау көздерін мемлекеттік есепке алу тәртібін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган белгілейді.
170-бап. Табиғат пайдаланушылардың және қоршаған ортаны ластау көздерінің мемлекеттік тізілімінен шығару
Табиғат пайдаланушыны Табиғат пайдаланушылардың және қоршаған ортаны ластау көздерінің мемлекеттік тізілімінен шығару қоршаған ортаға әсер ететін қызметтің тоқтатылуына байланысты жүзеге асырылады.
2010.19.03. № 258-IV ҚР Заңымен (бұр.ред.қара); 2014.16.05. № 203-V ҚР Заңымен (бұр.ред.қара) 171-бап өзгертілді
171-бап. Мемлекеттік органдардың табиғат пайдаланушыларды және қоршаған ортаны ластау көздерін есепке алуды жүзеге асыру кезіндегi өзара іс-қимылы
Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган табиғат пайдаланушыларды мемлекеттік есепке алуды жүзеге асыру кезінде мына мемлекеттік органдармен:
1) заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеуді және қайта тіркеуді жүзеге асыратын;
2) мемлекеттік статистика саласындағы;
3) салық салынатын объектілерді және салық салуға байланысты объектілерді есепке алуды және (немесе) мемлекеттік тіркеуді жүзеге асыратын;
4) рұқсат беру органдарымен;
5) арнайы уәкілетті мемлекеттік органдармен өзара іс-қимыл жасайды.
2014.07.11. № 248-V ҚР Заңымен 172-бап жаңа редакцияда (бұр.ред.қара)
172-бап. Қоршаған ортаны ластау көздері бар табиғат пайдаланушылар туралы мәліметтер беру
Мемлекеттік кіріс органдарының талабы бойынша қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган жылына кемінде бір рет қоршаған ортаны ластау көздері бар табиғат пайдаланушылардың орналасқан жері бойынша мәліметтер беруге міндетті.
6-Бөлім. Төтенше экологиялық жағдай және экологиялық зілзала аймақтары
23-тарау. Жекелеген аумақтарды төтенше экологиялық жағдай
немесе экологиялық зілзала аймақтары деп жариялау ұғымы және
тәртібi
173-бап. Төтенше экологиялық жағдай және экологиялық зілзала
1. Төтенше экологиялық жағдай - шаруашылық және өзге де қызмет немесе жаратылыстың табиғи процестері нәтижесінде қоршаған ортада халықтың денсаулығына, табиғи экологиялық жүйелердің, өсімдіктер мен жануарлардың генетикалық қорларының жай-күйіне қауіп төндіретін тұрақты теріс өзгерістер болатын аумақ учаскесінде туындаған экологиялық ахуал.
2. Экологиялық зілзала - шаруашылық және өзге де қызмет немесе жаратылыстың табиғи процестері нәтижесінде халықтың денсаулығының едәуір нашарлауына, табиғи экологиялық жүйелердің бұзылуына, өсімдіктер мен жануарлар дүниесі жай-күйінің нашарлауына әкеп соқтырған қоршаған ортаның орны толмас, терең өзгерістері болған аумақ учаскесінде туындаған экологиялық ахуал.
3. Халықтың денсаулығына төнетін қауіп деп қоршаған ортаның ластануына байланысты денсаулықтың қайталама бұзылу жиілігінің артуы түсініледі.
4. Халық денсаулығының едәуір нашарлауы деп қоршаған ортаның ластануынан туындаған денсаулықтың өмірмен сыйыспайтын орны толмас бұзылуының, өлім себептері құрылымы өзгерулерінің және ерекше өзіндік аурулардың пайда болуының артуы, сондай-ақ қоршаған ортаның ластануына байланысты денсаулықтың қайталама бұзылу жиілігінің едәуір артуы түсініледі.
5. Аумақтарды төтенше экологиялық жағдай және экологиялық зілзала аймақтарына жатқызу экологиялық ахуалды нашарлататын көздер мен факторларды анықтау және экологиялық қолайсыздық деңгейін тұрақтандыру мен азайту, қоршаған ортаға шаруашылық және өзге де қызметтің әсер ету деңгейін төмендету, табиғи ресурстарды қалпына келтіру және халықтың денсаулығына әсер ету салдарларын мейлінше азайту жөнінде негізделген шұғыл шаралар әзірлеу мақсатында жүзеге асырылады.
174-бап. Жекелеген аумақтарды төтенше экологиялық жағдай немесе экологиялық зілзала аймағы деп жариялаудың тәртібi
1. Төтенше экологиялық жағдай немесе экологиялық зілзала болу ықтималдығы болжанатын аумақты зерттеу мақсатында комиссия құрылады.
2. Жергілікті атқарушы органдар және өзге де мемлекеттік органдар өз құзыреті шегінде:
1) экологиялық ахуалының қолайсыздығы болжанатын аумақта тұратын тұрғындардың;
2) Қазақстан Республикасы Парламентінің және жергілікті өкілді органдар депутаттарының;
3) қоғамдық бірлестіктердің өтініштері негізінде комиссия құруға бастамашы болуға құқылы.
2014.11.04. № 189-V ҚР Заңымен 3-тармақ өзгертілді (бұр.ред.қара)
3. Комиссияның құрамына жергілікті өкілді органдардың депутаттары, қоршаған ортаны қорғау, білім беру, ғылым және ғылыми-техникалық қызмет, денсаулық сақтау, индустрия және сауда, энергетика және минералдық ресурстар, ауыл шаруашылығы, еңбек және халықты әлеуметтік қорғау, азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті органдардың, тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің жергілікті атқарушы органдарының өкілдері және басқа да мүдделі жеке және заңды тұлғалар кіреді.
4. Комиссия:
1) аумақтың экологиялық жай-күйін;
2) қолайсыз экологиялық ахуалдың туындау себептерін;
3) қандай да бір тозу деңгейіне ұшыраған аумақтардың шекараларын;
4) болжанатын қолайсыз экологиялық жағдайдың залалын, нашарлау мүмкіндігін;
5) болжанатын қолайсыз экологиялық жағдайды жою жөніндегі қажетті шараларды;
6) болжанатын қолайсыз экологиялық ахуалдың туындауына себепші болған факторларды жою мақсатында оны жоюға қажетті құралдарды;
7) болжанатын қолайсыз экологиялық ахуалдың туындауына себепші болған шаруашылық және өзге де қызмет түрлерін айқындау мақсатында материалдарды жинау мен талдауды жүзеге асырады.
5. Қолда бар материалдар жеткіліксіз болған жағдайда, комиссия тиісті мемлекеттік органға қосымша зерттеулер жүргізу қажеттігі туралы ұсыныс енгізеді.
6. Аумақты зерттеу материалдары мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу үшін денсаулық сақтау, ғылым және ғылыми-техникалық қызмет және білім беру салаларындағы уәкілетті мемлекеттік органдардың қорытындысымен бірге қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға беріледі.
7. Мемлекеттік экологиялық сараптаманың қорытындысында аумақты төтенше экологиялық жағдай немесе экологиялық зілзала аймағы деп тану немесе танымау туралы тұжырым болуға тиіс.
8. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның мемлекеттік экологиялық сараптамасының оң қорытындылары, сондай-ақ денсаулық сақтау, ғылым және ғылыми-техникалық қызмет салаларындағы уәкілетті мемлекеттік органдардың қорытындылары негізінде аумақ:
1) Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен - төтенше экологиялық жағдай аймағы;
2) Қазақстан Республикасының заңымен - экологиялық зілзала аймағы деп жарияланады.
9. Осы баптың 8-тармағында тізбеленген нормативтік құқықтық актілерде:
1) экологиялық жағдай немесе экологиялық зілзала аймақтарының шекаралары;
2) экологиялық жағдай және экологиялық зілзала аймағы деп жариялау мерзімдері;
3) экологиялық жағдай немесе экологиялық зілзала аймақтарының құқықтық режимі;
4) тиісті аумақтағы қолайсыз экологиялық жағдайды тұрақтандыру және деңгейін азайту жөніндегі шаралар не оларды әзірлеу қажеттігіне сілтеме;
5) азаматтарды төтенше экологиялық жағдай немесе экологиялық зілзала салдарынан зардап шеккендер санатына жатқызу тәртібі және оларды әлеуметтік қорғау шаралары көрсетіледі.
2013.03.07. № 124-V ҚР Заңымен 10-тармақ жаңа редакцияда (бұр.ред.қара)
10. Табиғи ресурстарды молайту, қоршаған ортаны сауықтыру, халыққа медициналық көмек көрсету жөнiндегi iс-шаралар Қазақстан Республикасы Мемлекеттік жоспарлау жүйесінің құжаттарына сәйкес сараланған түрде әзiрленедi және жүзеге асырылады.
175-бап. Аумақтардың экологиялық ахуалын бағалау
1. Аумақтардың экологиялық ахуалын бағалау критерийлердің қосымша немесе көмекші түрлерін пайдалана отырып, критерийлердің басты түрлерінің негізінде жүргізіледі.
2. Аумақтардағы экологиялық ахуалды бағалау критерийлері - халықтың денсаулығы мен қоршаған ортаның жай-күйінің нашарлауын сипаттайтын көрсеткіштер жиынтығы.
3. Төтенше экологиялық жағдай аймағын немесе экологиялық зілзала аймағын айқындау экологиялық қолайсыз жағдайдың неғұрлым жоғары деңгейін көрсететін бір немесе бірнеше негізгі және қосымша көрсеткіштер бойынша жүзеге асырылады.
2014.29.09. № 239-V ҚР Заңымен 4-тармақ жаңа редакцияда (бұр.ред.қара)
4. Аумақтардың экологиялық ахуалын бағалау критерийлерiн қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган белгілейді.
24-тарау. Төтенше экологиялық жағдай және экологиялық
зілзала аймақтарындағы құқықтық реттеудің ерекшеліктерi
176-бап. Төтенше экологиялық жағдай және экологиялық зілзала аймақтарындағы құқықтық режим
1. Белгілі бір аумақта төтенше экологиялық жағдай мен экологиялық зілзаланың құқықтық режимі белгіленген жағдайда мынадай шаралар:
1) қолайсыз экологиялық жағдайдың туындауына себепші болған объектілер қызметін тоқтату не шектеу;
2) табиғи ресурстарды қалпына келтіру (молайту), қоршаған ортаны сауықтыру жөнінде жедел шаралар;
3) халыққа тұрақты немесе уақытша тұруы үшін міндетті түрде үй-жайлар бере отырып, оларды тұруға қауіпті жерлерден көшіру;
4) карантин белгілеу және басқа да санитарлық-эпидемияға қарсы іс-шараларды жүзеге асыру;
5) ауырған, өлім-жітімге ұшырау қаупі туындаған жағдайда жануарларға көмек беру жөніндегі қажетті жұмыстарды жүргізу;
6) келудің және кетудің ерекше режимін белгілеу, көлік құралдарының қозғалысын шектеу;
7) жаңа құрылыс салуға және жұмыс істеп тұрған, қызметі төтенше экологиялық жағдайларды жоюмен немесе халықтың тұрмыс-тіршілігін қамтамасыз етумен байланысты емес кәсіпорындар мен басқа да объектілерді кеңейтуге уақытша тыйым салу;
8) қолайсыз экологиялық жағдайдың салдарынан зардап шеккен адамдар үшін тамақ өнімдерін бөлудің ерекше тәртібін енгізу;
9) жоғары экологиялық қауіп төндіретін объектілерді салуға және олардың жұмыс істеуіне тыйым салу;
10) жиынтық қасиеттері және (немесе) жай-күйінің ерекшеліктері осы аймақтағы экологиялық жағдайды ушықтыруы мүмкін ерекше қауіпті (химиялық, радиоактивті, уытты, жарылғыш, жанатын, биологиялық) заттарды, өсімдіктерді қорғау құралдарын шаруашылық және өзге де қызметтерге қолдануға уақытша тыйым салуды белгілеу;
11) сауықтыру, курорттық мақсаттағы объектілердің жұмыс істеуіне тыйым салу;
12) адамдарға, өсімдіктерге, жануарлар дүниесіне және басқа табиғи объектілерге жоғары экологиялық қаупі бар кез келген басқа да қызметті жүзеге асыруға тыйым салу немесе оларға шектеу енгізілуі мүмкін.
2. Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары төтенше экологиялық жағдай және экологиялық зілзала аймақтарындағы құқықтық режимді және Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасында көзделген іс-шаралардың орындалуын қамтамасыз етеді.
177-бап. Төтенше экологиялық жағдай немесе экологиялық зілзала салдарынан зардап шеккен адамдарға келтірілген зиянды өтеу
Төтенше экологиялық жағдайдың немесе экологиялық зілзаланың салдарынан зардап шеккен адамдардың Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес өздеріне келтірілген зиянды өтетуге, сондай-ақ әлеуметтік қорғалуға құқығы бар.
178-бап. Төтенше экологиялық жағдай және экологиялық зілзала аймақтарындағы экологиялық жағдайдың мониторингi
2013.03.07. № 124-V ҚР Заңымен 1-тармақ жаңа редакцияда (бұр.ред.қара)
1. Төтенше экологиялық жағдай және экологиялық зілзала аймақтарының аумағында, сондай-ақ оларға iргелес жатқан аумақтарда Қазақстан Республикасы Мемлекеттік жоспарлау жүйесінің құжаттары шеңберiнде қоршаған ортаның және халық денсаулығының жай-күйiне арнайы бақылаулар мен зерттеулер жүргiзiледi.
2. Бақылау және зерттеу объектілері:
1) төтенше экологиялық жағдайдың немесе экологиялық зілзаланың туындауына әкеп соқтырған факторлар;
2) төтенше экологиялық жағдай және экологиялық зілзала аймағы аумағындағы қоршаған ортаның және халықтың денсаулығына әсер ететін келеңсіз өзгерістер болып табылады.
179-бап. Төтенше экологиялық жағдай және экологиялық зілзала аймақтарында құқықтық режимнің қолданысын тоқтату
Мемлекеттік экологиялық сараптаманың оң қорытындысы және экологиялық жағдайдың қалыпқа түсуін куәландыратын зерттеу материалдарының негізінде төтенше экологиялық жағдай аймақтарында құқықтық режимнің қолданысы Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен, ал экологиялық зілзала аймақтарында құқықтық режимнің қолданысы - Қазақстан Республикасы заңымен тоқтатылуы мүмкін.
180-бап. Төтенше экологиялық жағдай және экологиялық зілзала аймақтарында құқықтық режимдi бұзушылық үшін жауаптылық
Төтенше экологиялық жағдай және экологиялық зілзала аймақтарында құқықтық режимнің бұзылуына кінәлі жеке және заңды тұлғалар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылықта болады.
