ҚР Үкіметінің 2008.29.11. № 1113 қаулысымен 3) тармақша өзгертілді (бұр.ред.қара)
3) организм функциялары еңбек қабілетiнiң айқын білінетiн шектелуiне немесе оны жоғалтуға әкеп соқтыратын едәуiр немесе айқын білінетiн тұрақты бұзылғанда 80-нен 100 пайызды қоса алғанға дейiн белгіленедi.
7. Еңбек (қызмет) мiндеттерiн атқаруға байланысты
жарақат алған немесе денсаулығына өзге де зақым келген
қызметкердiң кәсiптiк еңбек қабiлетiн жоғалту
дәрежесiн белгiлеу өлшемдерi
36. Кәсіптік еңбек қабілетін жоғалту дәрежесi (бұдан әрi - КЕЖ) еңбек (қызмет) мiндеттерiн атқаруға байланысты жарақат алған немесе денсаулығына өзге де зақым келген қызметкерге белгiленедi.
37. КЕЖ дәрежесi - жоғалтқан еңбек қабілетiне пайыздық қатынаспен көрсетілген, адамның нақты өндiрiстік жағдайларда белгілi бiр білiктілiктегi, көлемдегі және сападағы жұмысты орындау қабілетiнен ауытқу мөлшерi.
Қызметкердің бiрнеше кәсiбi болған жағдайда КЕЖ дәрежесiн белгiлеу кезiнде негiзгi кәсiбi деп оны орындаған кезде денсаулығына зақым келген немесе жұмыс стажы ұзақтау және ең жоғары білiктілiкке жеткен немесе арнайы білiм алу жолымен алған кәсiбiн есептеу керек.
ҚР Үкіметінің 2008.29.11. № 1113 қаулысымен 38-тармақ өзгертілді (бұр.ред.қара)
38. Н-1 нысанындағы актімен расталған кәсiптiк еңбек қабілетiн жоғалту туындағанда адамның еңбек (қызмет) мiндеттерiн атқаруға байланысты жарақат немесе денсаулығына өзге де зақым келген адамға КЕЖ дәрежесi 5-тен 100 пайызды қоса алғанға дейін белгіленеді.
ҚР Үкіметінің 2008.29.11. № 1113 қаулысымен 39-тармақ өзгертілді (бұр.ред.қара)
39. Қызметкерлерге осы Ережеге 2-қосымшада көзделген еңбек қабілетiн жоғалтуға әкеп соқтырған организм функцияларының бұзылу дәрежесi бойынша КЕЖ мынадай жағдайларда белгіленедi:
ҚР Үкіметінің 2008.29.11. № 1113 қаулысымен 1) тармақша өзгертілді (бұр.ред.қара)
1) қызметкер өзiнің кәсiби қызметiн білiктілігінiң бiркелкi немесе шамалы төмендеуiмен, не атқаратын жұмысы көлемiнiң азайтылуымен, немесе егер, оның кәсiптiк қызметiн орындауы бұрынғыдан көп күш қажет ететiн жағдайда жалғастыра алса, КЕЖ дәрежесі 5-тен 29 пайызды қоса алғанға дейін белгіленедi;
ҚР Үкіметінің 2008.29.11. № 1113 қаулысымен 2) тармақша өзгертілді (бұр.ред.қара)
2) егер қызметкер кәсiптiк қызметiн әдеттегі өндiрiстiк жағдайларда білiктілiгiнiң айқын төмендеуiнен не атқаратын жұмыс көлемiнiң азаюынан жалғастыра алған немесе ол егер кәсіптiк қызметiн организм функцияларының шамалы білiнетiн бұзылулары салдарынан жалғастыру қабілетiнен айрылған жағдайда, КЕЖ дәрежесі 30-дан 59 пайызды қоса алғанға дейін белгіленедi;
ҚР Үкіметінің 2008.29.11. № 1113 қаулысымен 3) тармақша өзгертілді (бұр.ред.қара)
3) егер қызметкер өзiнiң кәсiби қызметiн организм функцияларының білiнетiн бұзылуы салдарынан арнайы жасалған жағдайларда ғана атқара алатын жағдайда, КЕЖ дәрежесі 60-тан 89 пайызды қоса алғанға дейін белгiленедi;
ҚР Үкіметінің 2008.29.11. № 1113 қаулысымен 4) тармақша өзгертілді (бұр.ред.қара)
4) егер кез келген кәсiптiк қызмет түрiн арнайы жасалған жағдайларда да атқаруға нақты қарсы айғақтары болған кезде, қызметкер организм функцияларының айқын бұзушылықтары салдарынан кәсіптiк еңбек қабiлетiн толық жоғалтқан жағдайда, КЕЖ дәрежесі 90-нан 100 пайызды қоса алғанға дейін болып белгiленедi.
40. Еңбек (қызмет) мiндеттерiн атқаруға байланысты алған жарақат немесе денсаулығының зақымдануы бұрыннан бар ауруының ағымын нашарлатып жiберген жағдайда, онда КЕЖ пайызы бұрынғы организм функциялары бұзылуының және еңбек қабілетiнiң шектелуiнiң білiну дәрежесiне орай белгiленедi.
ҚР Үкіметінің 2008.29.11. № 1113 қаулысымен 41-тармақ өзгертілді (бұр.ред.қара)
41. Мертiгу немесе денсаулығының өзге де зақымдануы салдары кезiнде КЕЖ дәрежесi пайызбен организм функцияларының білiнетін бұзылулары мен еңбек қабілетiнiң шектелу дәрежесiне сәйкес келетiн мөлшер шегiнде белгіленедi. КЕЖ дәрежесi әрбiр жағдай бойынша бөлек белгіленедi.
8. Көмектiң және күтiмнiң қосымша түрлеріне
мұқтаждықты айқындау тәртібі
42. Аумақтық бөлiмше қызметкердiң:
1) қосымша медициналық көмекке (азаматтарға тегiн медициналық көмек көрсетудің мемлекеттік кепiлдікті көлемінің тiзбесiне енбейтiн), оның iшiнде қосымша тамақтануға және қосымша дәрi-дәрмек сатып алуға;
2) қызметкерге басқа адамның, оның iшiнде оның отбасы мүшелерi жүзеге асыратын күтiмге (арнайы медициналық және тұрмыстық);
3) санаторлық-курорттық емделу кезеңіндегі барлық демалыс уақытына және қызметкердiң емделу орнына баруына және келуiне, қажетті жағдайларда - оның iлесiп баратын адамының санаторлық-курорттық емделу орнына бару және кейiн келу жолақысын қоса алғанда, санаторлық-курорттық емделуге;
4) қызметкерге еңбек қызметіне және тұрмыста қажеттi техникалық көмекшi (компенсаторлық) құралдарына;
5) арнайы жүрiп-тұру құралдарымен қамтамасыз етуге;
6) кәсіптік оқуға (қайта оқуға) мұқтаждығын анықтайды.
9. Қайта куәландыру тәртібі
43. Мүгедектердi қайта куәландыру осы Ереженiң 3-тарауына сәйкес жүргiзіледi.
44. Мүгедектердi және еңбек қабілетiн жоғалтқан адамдарды қайта куәландыру мүгедектiктi белгiлеген мерзiмi өткен соң, медицина ұйымының жолдамасы (088/у нысаны) бойынша жүргiзіледi.
ҚР Үкіметінің 2008.29.11. № 1113 қаулысымен 45-тармақ өзгертілді (бұр.ред.қара)
45. Мүгедектердi және еңбек қабілетiн жоғалтқан адамдарды, сондай-ақ оларға мүгедектік немесе еңбек қабілетiн жоғалту қайта куәландыру мерзiмiнсiз немесе жасына қарай зейнетақы төлемдерiн алуға құқық беретiн жасқа толғанға дейiн белгіленген адамдарды мерзiмiнен бұрын қайта куәландыру медицина ұйымының жолдамасы бойынша мынадай жағдайларда:
денсаулығы жағдайының, ауруының (жарақат) себебiнiң өзгерiсi кезiнде;
куәландырылатын адамның өтiніш негізiнде, бiрақ белгіленген мерзiмнiң аяқталуына дейiн екi ай қалғанда;
аумақтық бөлiмшенің сараптамалық қорытындысына шағым жасалғанда;
аумақтық бөлiмшенiң сараптамалық қорытындысының негiзділігіне бақылау жүргiзу кезiнде;
жалған құжаттарды беру, сараптама қорытындысын негiзсiз шығару фактілерi анықталғанда, мүгедектікті белгілеу мерзіміне қарамастан жүргiзiледi.
10. Аумақтық бөлiмшенiң сараптамалық
қорытындысына шағымдану тәртібі
46. Аумақтық бөлiмшенің сараптамалық қорытындысына азамат немесе оның заңды өкiлi Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен сотта шағымдана алады.
47. Азаматтардың, мүгедектердің, мiндеттi әлеуметтiк сақтандыру жүйесiне қатысушылардың және қызметкерлердiң құқықтарының, бостандықтары мен заңды мүдделерiнің бұзылуына кiнәлi лауазымды адамдар Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен жауаптылықта болады.
Медициналық-әлеуметтiк
сараптама жүргiзу
ережесіне 1-қосымша
16 жасқа дейінгі бала мүгедек деп
танылатын медициналық айғақтар
1. Оның негiзiнде мүгедектiк 6 айдан 2 жылға дейiнгi мерзiмге белгіленетiн функционалдық өзгерістер мен патологиялық жай-күйлер.
Мүгедектіктi белгілеу 6 айдан 2 жылға дейiнгi мерзiмге бұзылған функцияларды қалпына келтiру немесе едәуiр жақсарту, адамның толыққанды өмiрге оралу мүмкiндiгiн көздейдi:
1) бас-ми жарақатынан, нейроинфекциядан кейiнгi шамалы білiнетiн қозғалу, психикалық, сөйлеу бұзылушылықтары;
2) операциядан кейiнгi кезеңде (6 айдан астам) ұзақ мерзiмдi қалпына келтiру және оңалту iс-шараларын талап ететiн жай-күй;
3) ағымының ұзақтығы 2 айдан асатын уақыт iшiнде геморрагиялық васкулит кезiнде туындаған патологиялық жай-күйлер;
4) асқазанның, ұлтабардың жара ауруының асқынған ағымы;
5) орта дәрежедегi қант диабеті;
6) процесс белсенділiгiнiң жоғары дәрежесi 3 айдан асатын дәнекер тiннiң диффуздық зақымдануынан туындаған патологиялық жай-күйлер;
7) баланың тіршілік көрсеткiштерi бойынша (айқын білiнетiн зат алмасу, иммундық, қан тамырларының зақымдануы, қан формуласының өзгеруi және т.б.) тағайындалған әсерi күштi препараттарды ұзақ (3 айдан астам) уақыт пайдаланудан туындаған, ұзақ терапевтiк түзеудi талап ететiн патологиялық жай-күй;
8) коагулопатиялар мен тромбоцитопатия аясында жатырдан дисфункциялық қан кетуi.
2. Оның негiзiнде мүгедектiк 2 жыл мерзiмге белгiленетiн функционалдық өзгерістер мен патологиялық жай-күйлер.
Бұл топқа қалпына келтiру немесе жақсарту әжептәуiр уақытты қажет ететiн немесе болжамы белгiсiз патологиялық жай-күйлер енедi:
1) сөйлеу, көру, есту қабілеттерінің бұзылуымен немесе оларсыз жүріп-тұруымен ұштастырылатын бiркелкi білінетiн тұрақты бұзылуы (бiр немесе бiрнеше буынның парезi, плегиялары, тұрақты гиперкинездер, қимыл үйлесiмiнің бұзылуы және т.б.);
2) сөйлеу қабілетiнiң тұрақты бұзылуы (алалия, афазия, түзеуге келмейтiн түрi), дизартрия мен кекештенудің ауыр түрi;
3) омыртқа жұлынының зақымдануынан болған жамбас органдары функцияларының білiнетiн бұзылуы;
4) тұрақты терапевтiк резистентті эпилептиформалық жай-күйлер (айына 1 және одан да көп ұстамасы болатын), жиi болатын шағын және тырыспасыз ұстамалар (аптасына 2-3 рет);
5) ұзақтығы 6 айға және одан да ұзаққа созылатын созылмалы психопатиялық жай-күйлер;
6) есту, көру, сөйлеу, жүрiп-тұру аппаратының, басқа да органдардың немесе жүйелер функциялары мен мiнез-құлықтың патологиялық нысандарымен ұштасатын есуастық дәрежесiндегі ақыл-ой кемiстiгi;
7) тұрақты әлеуметтік бейiмсiзденуге әкеп соқтыратын мiнез-құлық патологиясы, эмоционалдық-жiгер аясының бұзылуы;
ҚР Үкіметінің 2008.29.11. № 1113 қаулысымен 8) тармақша өзгертілді (бұр.ред.қара)
8) жақсырақ көретiн көздiң көру қабiлетiнiң (түзетумен) 0,2 дейiн төмендеуi немесе жақсырақ көретiн көздiң көру өрiсiнiң шоғырлану нүктесiнен барлық бағыттарда 25 градусқа дейiн тарылуы;
ҚР Үкіметінің 2008.29.11. № 1113 қаулысымен 9) тармақша өзгертілді (бұр.ред.қара)
9) есту функцияларының болмауы (ІІI-IV дәрежедегі екі жақты құлақ мүкістігі);
10) туа бiткен немесе пайда болған кеңiрдек, көмекей ауруларының салдарынан трахеотомикалық түтiксiз өздiгiнен дем ала алмауы;
11) жылына 6 және одан да көп ұстамасы және ұстамадан кейiнгi кезеңде жоюға болатын асқынулары бар бронхиалды ентiкпе;
12) iшек-қарын жолы, бауырдың және өт жолдары аурулары мен даму ақаулары кезіндегі ас қорыту органдары функцияларының тұрақты білінетiн бұзылуы;
13) белгiлi бiр жасқа дейiн оперативтiк емдеуге болмайтын жүрек кемiстiгi, I-ІІ дәрежедегi жүрек-қан тамырлары жеткiлiксiздiгiнен асқынған iрi қан тамырлары дамуының кемiстiктерi;
14) I-II дәрежедегі жүрек функциясының тұрақты жеткiлiксiздiгi, айқын білінетiн созылмалы гипоксемия, жүрек функциясының бұзылуына байланысты, оның iшiнде кардиостимулятор орнатылғаннан кейiнгi синкопальдiк жай-күйлер;
15) бүйрек функциясының айқын білінетiн тұрақты бұзылуы, бүйрек тiніндегі патологиялық процесс белсенділігiнің жоғары дәрежесi;
16) терiнің және/немесе шырышты қабықтың қимыл белсендiлiгiнiң күрт шектелуiне және әлеуметтiк бейiмсiзденуге әкеп соғатын ауқымды зақымдануы (жара болу, эритродермия, айқын қышыну, тыртықтардың пайда болуына байланысты өзгерістер, папилломатоз және басқалары);
17) туа бiткен немесе тұқым қуалайтын қан аурулары кезіндегі гемоглобиннiң бiр литрге 100 граммнан (бұдан әрi - л/г) кем болып төмендей отырып, жылына бiр реттен артық болатын анемиялық криздер;
ҚР Үкіметінің 2008.29.11. № 1113 қаулысымен 18) тармақша өзгертілді (бұр.ред.қара)
18) қатерсiз iсiктiң салдарынан болған орган функциясының айқын бұзылуы және/немесе айқын білінетін косметикалық кемiстік;
19) тiрек-қозғалыс функцияларының айқын бұзылуы бар жамбас пен сан буындарының туа бiткен немесе кейiннен шығып кетуі;
20) организм функцияларының бiркелкi білінетiн бұзылуы бар органдардың немесе жүйелердiң туберкулезi.
3. Мүгедектiк 5 жыл мерзiмге белгiленетiн функционалдық өзгерістер мен патологиялық жай-күйлер:
ҚР Үкіметінің 2008.29.11. № 1113 қаулысымен 1) тармақша өзгертілді (бұр.ред.қара)
1) бiрқалыпты тұрақтануы басталғанға дейiнгi туа бiткен тұқым қуалайтын зат алмасу аурулары (фенилкетонурия, целиакция және басқалары);
2) тіршілiк-тынысының бұзылуына және әлеуметтік бейiмсiзденуге әкеп соқтыратын туа бiткен, тұқым қуалайтын аурулар мен синдромдар;
3) асқынған лейкоз, лимфогрануломатоз;
4) iсiк процесiнің стадиясына қарамастан, хирургиялық және басқа да емдеу түрлерінен кейiнгi кез келген жерде орналасқан қатерлi iсiктер;
5) гипертензиялық синдромды гидроцефалия, операция жасалған гидроцефалия;
6) сүйек тiнiнiң айқын білiнетiн ауқымды деструкциялары (остеопороз, шемiршектiң қосылуы), сүйектердің, буындардың, бұлшық еттердiң қисаюына, аяқ-қол функцияларының II-ІІІ дәрежедегi бұзылуы бар қайталама патологиялық сынықтарға әкеп соғатын бұлшық еттердiң патологиялық өзгерістерi (миофиброз, диффузды кальциноз);
7) омыртқа мен кеуде қуысының ІІІ-ІV дәрежеде қисаюы, бiр немесе бiрнеше аяқ-қол буындарының тартылып және шор болып бiтуi, iрi сүйектер жалған буындарының контрактуралары және/немесе анкилозына байланысты жүрiп-тұру аппараты функцияларының бұзылуы;
8) туа бiткен кемiстігі салдарынан аяқ-қолдың немесе олардың сегментiнiң айқын білiнiп бұзылуы (мутиляция, контрактуралар, синдактилиялар, артропатиялар және басқалар);
9) органдардың жарым-жартылай немесе толық аплазиясы бар бет дамуындағы туа бiткен ақауларға, сондай-ақ жұмсақ тiннiң және бет скелетiнiң кейiннен пайда болған ақауларына байланысты тыныс алу, шайнау, жұтыну, сөйлеу функцияларының айқын білiнетiн бұзылуы;
10) зәр мен үлкен дәреттің тұрақты тоқтамауы, мерзiмi бойынша хирургиялық емдеуге жатпайтын ішектегi, қуық пен қуық-жыныс жолдарындағы жыланкөз жаралар.
4. Мүгедектік 16 жасқа толғанға дейінгi мерзiмге белгiленетiн функционалдық өзгерістер мен патологиялық жай-күйлер.
Тiршілiк-тынысының тұрақты шектелуi, органдар функцияларының сауығу немесе әжептәуiр жақсару деректерi жоқ, тіршілік әрекетiнiң үдемелi шектелуi, емдеу мен оңалту iс-шараларының болжамды болашағы болмайтын кезде балаға 16 жасқа дейінгi мүгедектiк белгіленедi:
1) бiр немесе бiрнеше буынның бiркелкi білінiп және айқын білiнiп сал болуы немесе терең парезi, тұрақты жайылған гиперкинезi (қос атетоз, хореоатетоз секiлдi), қимыл үйлесiмінің бiлінетiн бұзылуы;
2) екi және одан да көп жылдар бойы орын алатын терапевтiк резистенттi тырыспалар (айына 3-4 рет және одан да көбiрек);
3) олигофрениялық немесе әртүрлi генездегi жарымес имбецилдiк немесе идиотияның тиiстi дәрежесi;
4) кереңдiк, керең-мылқаулық;
5) жұлынның зақымдануына байланысты жамбас органдары функцияларының тұрақты бұзылуы, түзетуге келмейтiн iшек және қуық-жыныс жолдарындағы жыланкөз жаралар;
6) тыныс функцияларының айқын бұзылуы бар туа бiткен және тұқым қуалайтын қолқа-өкпе жүйесінің зақымдануы (муковисцидоз, асқынған альвеолиттер және өкпенің басқа да жайылмалы аурулары);
7) пайда болған және туа бiткен сипаттағы созылмалы бронхиалды-өкпе аурулары кезіндегі ІІ және одан да жоғары дәрежедегi тыныстың тұрақты тарылуы, ентiкпелi ұстаманың қалыптасуы және жүрек-тамыр, орталық жүйке жүйесiнiң бұзылуы кезiнде, бүйрек бездерiнің созылмалы жеткілiксiздiгiне әкеп соқтыратын гормондарға тәуелдi бронхиалды ентiкпе;
8) жүректiң инкурабельдi фонындағы ауруларының II-III дәрежедегi тұраланған жүрек кемiстiгi;
9) туа бiткен, тұқым қуалайтын, кейiннен пайда болған ауруларға байланысты бауыр функциясының қайтымсыз айқын бұзылуы;
10) бүйрек функциясының созылмалы жетiспеушілiгi, қатерлi гипертония, бүйректің асқынған қантсыз диабетi;
11) инкурабельдi қатерлi iсiктер;
12) орган функциялары бұзылған жағдайда, хирургиялық әдiспен емдеуге келмейтiн қатерсiз iсiктер;
13) организм функцияларының айқын білінiп бұзылуына әкеп соғатын органдар мен жүйелердiң болмауы (туа бiткен немесе кейiн пайда болған) немесе дамуы айқын жетілмеген кезде туындайтын патологиялық жай-күй;
14) аяқ-қолдың бiр немесе бiрнеше буынының деңгейiне қарамастан келте болуы;
15) өз еркiмен жүріп-тұру немесе өзiн өзi күту қабілетiнiң күрт шектелуi кезiнде анкилоздарға, контрактураларға, патологиялық сынуға, скелеттiң қисаюына әкеп соғатын скелет сүйектерiнiң жүйелi зақымдануы және тiрек-қозғалыс аппаратының дамуындағы ақаулар;
16) ішкі секреция функцияларының жетіспеушілiгi салдарынан организм функцияларының айқын білінiп бұзылуы: қант диабетi (өзге жүйелер мен органдардың асқынуы бар инсулинге тәуелдi түрi), қантсыз диабет (питуитрин-резистентті түрi), Иценко-Кушинг ауруы (асқынған түрi), бүйрек безiнiң созылмалы жеткілiксiздiгі (Аддисон ауруы, адреналэктомиядан кейiнгi жағдай, бүйрек безiнiң туа бiткен дисфункциясы), гипофизарлы нанизм, туа бiткен немесе кейiннен пайда болған гипотиреоздың, гипопаратиреоздың ауыр түрi;
17) созылмалы лейкоз, гистиоцитоз;
18) қан өндiрудің орташа және ауыр дәрежедегi туа бiткен және кейiннен пайда болған гипо- және апластикалық жай-күйлерi (гемоглобин 100 г/л төмен, тромбоциттер 1 куб миллиметрде (бұдан әрi - 1 куб. мм) 100 мыңнан төмен, лейкоциттер 1 куб. мм 4 мың. кем;
19) коагулопатия мен тромбопатияның ауыр түрлерi, ауыр геморрагиялық криздер үздiксiз қайталанып отыратын созылмалы тромбоцитопеникалық пурпура (қандағы тромбоциттер саны 50 мың және 1 куб.мм-ден кем);
20) туа бiткен иммундық тапшылық жағдайы. Ауыр аралас иммундық жеткіліксiздiк, агамма- және гипогаммаглобулинемия, лимфа байланыстарының, өкпенің, бауырдың, басқа да органдардың бактериямен зақымдалуын тудыратын септикалық гранулематоз;
21) қан сывороткасындағы Е иммунноглобулиннiң бiр литрде 1000 КЕД артық концентрациясымен терi асты клетчаткаларының, өкпенiң, бауырдың және басқа да органдардың көбiне «салқын» абсцестерiн тудыратын Е гипериммунноглобулинемия синдромы;
22) пайда болған иммунитет тапшылығы, адамның туа бiткен иммундық тапшылық жай-күйлерiнiң айқын көрiнiсi.
ҚР Үкіметінің 2008.29.11. № 1113 қаулысымен 23) тармақшамен толықтырылды
23) туа біткен және пайда болған анофтальм, бір көздің немесе екі көздің толық көрмеуі.
Медициналық-әлеуметтiк
сараптама жүргiзу
ережесіне 2-қосымша
Организмнiң негiзгі функцияларының бұзылуын
және тіршiлiк тынысының шектелуiн жiктеу
1. Адам организмінiң негiзгі функцияларының бұзылуын жіктеу:
1) организмнің психикалық функцияларының бұзылуы (аңғару, зейiн, еске сақтау, ойлау, сөйлеу, эмоциялар, жiгер және т.б.);
2) сезiну функцияларының бұзылуы (көру, есту, иiстi сезу, түйсiну);
3) статикалық-динамикалық функциялардың бұзылуы;
4) қан айналымы, тыныстау, ас қорыту, сыртқа шығару, зат пен энергия алмасу, ішкі секреция функцияларының бұзылуы.
2. Организм функцияларының бұзылуын біліну дәрежесіне қарай жiктеу:
1) бiрiншi дәреже - функциялардың шамалы білiнетін бұзылуы;
2) екiншi дәреже - функциялардың орташа білiнетiн бұзылуы;
3) үшiншi дәреже - функциялардың білiнетін бұзылуы;
4) төртiншi дәреже - функциялардың едәуiр немесе күрт білiнетiн бұзылуы.
3. Тiршілiк-тынысының негiзгi санаттарын жiктеу:
1) өзiн өзi күту қабілеті - негізгi физиологиялық қажеттіктерiн өз бетiмен қанағаттандыра алу, күнделiктi тұрмыстық әрекет жасау және жеке гигиена дағдыларын орындай алу қабілетi;
2) өз бетімен жүріп-тұру қабілетi - кеңiстiкте өз бетiмен қозғала алу, кедергiлерден өту, өзi орындайтын тұрмыстық, қоғамдық, кәсіптiк қызметтер шегінде денесiн тепе-тең қалпында ұстай бiлу қабілетi;
3) оқу қабiлетi - (дәрiстік, кәсiби және басқа да) білiмдi қабылдап және түсіне алу, дағдылар мен машықтарды (әлеуметтік, мәдени және тұрмыстық) игеру қабілетi;
4) еңбек қызметіне қабiлетi (еңбек қабілеті) - жұмыстың орындалу мазмұнына, көлемiне және шарттарына қойылатын талаптарға сәйкес iс-әрекетті жүзеге асыру қабілеті;
5) бағдарлана бiлу қабілетi - уақытта және кеңiстікте бағдарлана бiлу қабілетi;
6) қарым-қатынас жасау қабілеті - адамдар арасында ақпаратты қабылдау, қайта өңдеу және алмасу жолымен қарым-қатынас орнату қабілеті;
7) өзінің жүрiс-тұрысын бақылау қабілетi - өзiн сезiне бiлуге және әлеуметтiк-құқықтық нормаларды ескере отырып бара-бар мiнез-құлыққа қабiлетi.
4. Тiршілiк-тынысының шектелуiн біліну дәрежесiне қарай жiктеу:
1) өзiне өзi қызмет көрсету қабілетiнiң шектелуi:
бiрiншi дәреже - көмекшi құралдарды пайдалана отырып, өзiне өзi қызмет көрсету қабiлетi;
екiншi дәреже - көмекшi құралдарды пайдалана отырып және/немесе өзге адамдардың көмегiмен өзiне өзi қызмет көрсету қабілеті;
үшіншi дәреже - өзiн өзi күтуге қабілетiнiң болмау және басқа адамдарға толық тәуелдi болуы;
2) өз бетiмен жүріп-тұру қабілетiнiң шектелуi:
бiрiншi дәреже - неғұрлым көп уақыт жұмсап және қашықтықты қысқарту арқылы өз бетiмен жүріп-тұру қабілеті;
екiншi дәреже - көмекшi құралдарды пайдалана отырып және/немесе басқа адамдардың көмегiмен өз бетiмен жүрiп-тұру қабілетi;
үшiншi дәреже - өз бетiмен жүріп-тұруға қабілетсiздігі және басқа адамдарға толық тәуелдi болуы;
3) оқуға қабілетiнiң шектелуi:
бiрiншi дәреже - оқу процесiнiң арнайы режимiн сақтай отырып және (немесе) қосымша құралдарды пайдалана отырып және/немесе басқа адамдардың көмегiмен жалпы үлгідегi оқу орындарында оқуға қабілеттілiгi;
екiншi дәреже - тек арнайы оқу орындарында немесе арнайы бағдарламалар бойынша үй жағдайында оқуға қабілеттілiгi;
үшiншi дәреже - оқуға қабілетсiздiгі;
4) еңбек қызметiне қабілетiнiң (еңбек қабілетiнің) шектелуi:
бiрiншi дәреже - біліктілiгiн төмендеткен немесе өндiрiстiк қызметтiң көлемiн азайтқан жағдайда, еңбек қызметiн орындауға қабiлетi, өз мамандығы бойынша жұмысты орындау мүмкiндiгiнің болмауы;
екiншi дәреже - көмекшi құралдарды пайдалана отырып, арнайы жасалған жағдайларда және/немесе арнайы жабдықталған жұмыс орындарында және/немесе басқа адамдардың көмегiмен еңбек қызметiн орындауға қабілетi;
үшiншi дәреже - еңбек қызметiне қабілетсiздігі;
5) бағдарлануға қабілетiнің шектелуi:
бiрiншi дәреже - көмекшi құралдарды пайдаланған жағдайда бағдарлай білуге қабілетi;
екiншi дәреже - басқа адамдардың көмегін талап ететiн бағдарлануға қабілетi;
үшiншi дәреже - бағдарлануға қабілетсiздiгi (дезориентация);
6) қарым-қатынас жасау қабілетiнiң шектелуi;
бiрiншi дәреже - ақпаратты меңгеру, қабылдау және беру жылдамдығының төмендеуiмен, көлемiнiң кiшiреюiмен сипатталатын қарым-қатынас жасауға қабілетi;
екiншi дәреже - көмекшi құралдарды пайдалана отырып және/немесе басқа адамдардың көмегімен қарым-қатынас жасауға қабілеттілiгi;
үшiншi дәреже - қарым-қатынас жасауға қабілетсiздігі;
7) өзiнiң мiнез-құлқын бақылау қабілетінің шектелуi;
бiрiншi дәреже - өзiнiң мiнез-құлқын өз бетiмен бақылау қабілетінiң iшiнара төмендеуi;
екiншi дәреже - өзiнiң мiнез-құлқын тек қана бөгде адамдардың көмегiмен iшiнара немесе толық бақылау қабiлетi;
үшінші дәреже - өзiнiң мiнез құлқын бақылау қабiлетсiздiгi.
ҚР Үкіметінің 2008.29.11. № 1113 қаулысымен 3-қосымша жаңа редакцияда (бұр.ред.қара)
Медициналық-әлеуметтiк
сараптама жүргiзу
ережесіне 3-қосымша
Мүгедектік тобы қайта куәландыру мерзімінсіз белгіленетін анатомиялық кемістіктердің
тізбесі
1. Мүгедектіктің бірінші тобы белгіленетін анатомиялық кемістіктер:
1) екі қолдың буынының барлық саусақтарының болмауы немесе екі қолдың неғұрлым көп бөлігінің кесілуі;
2) екі аяқтың санның үштен бірінен жоғары бөлігіндегі тұқылы;
3) екі көздің де толық көрмеуі.
2. Мүгедектіктің екінші тобы белгіленетін анатомиялық кемістіктер:
1) екі қолдың анатомиялық кемістіктері:
біріншісін қоспағанда, барлық төрт саусақтың бақай сүйектерінің, екі қолдың буынының болмауы;
біріншісін қоса алғанда, барлық үш саусақтың бақай сүйектерінің, екі қолдың буынының болмауы;
екі қолдың буынының тиісті алақан сүйектерімен бірінші және екінші саусақтың болмауы;
тиісті алақан сүйектерімен үш саусақтың болмауы;
қолды иық буынынан кесіп тастау;
2) екі аяқтың анатомиялық кемістіктері:
Шопар бойынша табан тұқылдары;
тізе тұқылдары, оның ішінде Пирогов бойынша табанды кесіп тастау;
жамбас санды буыннан кесіп тастау;
протездеуге келмейтін санның көп болігінің кесілуі;
екі аяқтың жіліншіктің немесе санның буынының протезделген кесілген тұқылдары;
3) аяқ-қол анатомиялық кемістіктерінің өзге де ақаулармен және
аурулармен үштасуы:
тізе тұқылы немесе барлық төрт бақай сүйектерінің болмауымен немесе бір қолдың көп бөлігінің кесілуімен ұштасқан бір аяқтың көп бөлігінің кесілуі;
бір қолдың тұқылы және бір көздің болмауы немесе толық көрмеуі;
