15) құрылтайшының құзыретi;
16) білім беру ұйымының құрылымы, басқару органдарын құру тәртібі, олардың құзыретi және қызметiн ұйымдастыру тәртібі;
17) бiлім беру ұйымдары қызметкерлерiнiң штатын толықтыру тәртібі, еңбекке ақы төлеу шарттары, олардың құқықтары мен мiндеттерi;
18) бiлім беру ұйымының қайта ұйымдастырылу және таратылу тәртібі;
19) білім беру ұйымының жарғысын өзгерту тәртібі.
2. Мемлекеттік білім беру ұйымының жарғысында алқалы басқару органдары, олардың құрылу тәртібі мен құзыретi көзделуге тиiс.
3. Білім беру ұйымының жарғысында оның қызметiне қатысты және Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтiн өзге де ережелер болуы мүмкiн.
4. Білім беру ұйымының жарғысын оның құрылтайшылары бекітедi.
11-бап. Білім беру ұйымдарын құру, қайта ұйымдастыру және тарату
1. Білім беру ұйымдарын құру, қайта ұйымдастыру және тарату Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
2. Білім беру ұйымдарының филиалдары білім беру ұйымдары құрылтайшыларының келісімiмен құрылады.
3. Құрылтайшылар таратылатын білім беру ұйымдарының білім алушыларына басқа білім беру ұйымдарында оқу жылын аяқтап шығу үшiн шаралар қолдануға мiндеттi.
ҚР 11.06.01 ж. № 207-II; 24.12.01 ж. № 276-II; 09.07.04 ж. № 597-II (бұр. ред. қара) Заңдарымен 12-бап өзгертілді және толықтырылды
12-бап. Білім беру қызметiн лицензиялау
1. Ведомстволық бағыныстылығына және меншiк нысанына қарамастан, заңды тұлғалардың (бұдан әрi - лицензиат) білім беру қызметi Қазақстан Республикасының лицензиялау туралы заңдарына сәйкес лицензиялануға тиiс.
2. Білім беру ұйымдарының филиалдары олар үшiн лицензияға жеке қосымшалар берiле отырып, білім беру ұйымдарының құрамында лицензияланады. Филиал туралы Ереже мен тiркеу құжаттары лицензиарға табыс етiлуге тиiс.
3. 2004.20.12 № 13-III Заңымен алып тасталды
(бұр. ред. қара) (2005.01.01. бастап қолданысқа енгізілді)
4. Халықаралық және шетелдiк оқу орындары немесе олардың Қазақстан Республикасының аумағында құрылған филиалдары Қазақстан Республикасының оқу орындары сияқты шартпен және сондай тәртiппен лицензиялануға тиiс.
5. Лицензия алу үшiн мынадай құжаттар қажет:
1) нысанын Қазақстан Республикасының Yкіметі бекiтетiн белгіленген үлгiдегi арыз;
2) лицензиаттың біліктілік талаптарына сәйкестiгiн растайтын құжаттар;
3) қызметтiң жекелеген түрлерiмен шұғылдану құқығы үшiн лицензиялық алым төлегенiн растайтын құжат;
4) мемлекеттік тiркеу туралы куәлiктiң көшiрмесi;
5) жұмыс бабындағы оқу жоспарлары;
6) штаттағы оқытушылардың бар екенiн растайтын құжат;
7) дербес оқу-материалдық базасының бар екендiгiн растайтын құжаттар.
Лицензиялар құжаттар тапсырылған күннен бастап екi ай мерзiмнен кешiктiрiлмей берiледi.
Лицензия беруден бас тартылған жағдайда лицензия беру үшiн белгiленген мерзiм iшiнде өтiнiш берушiге жазбаша түрде дәлелденген жауап қайтарылады.
6. Кәсiптiк мектептердiң, кәсiптiк лицейлердiң, колледждер мен жоғары оқу орындарының білім беру қызметiн олар үшiн жаңа кәсiптер мен мамандықтар бойынша лицензиялау, оларда лицензиялардың болуына қарамастан, жалпы негiздерде жүргiзiледi.
7. Лицензиардың қажет болған жағдайда лицензияны беру, керi қайтарып алу немесе оның қолданылуын тоқтата түру мәселелерiн алқалы түрде және жария қарау үшiн консультациялық-кеңесшi орган құруға құқығы бар.
8. Лицензиардың білім беру қызметін жүргізу құқығына берiлген лицензияны кері қайтарып алуға немесе оның қолданылуын тоқтата тұруға құқығы бар.
Лицензияның қолданылуын алты ай мерзiмге дейiн тоқтата тұруға:
көрсеткiштердiң білім беру қызметiн лицензиялау кезiнде қойылатын біліктілік талаптарымен белгiленгеннен төмендеп кетуi;
білім беру сапасының мемлекеттік жалпы мiндеттi білім беру стандарттарына сәйкес келмеуi негiз болады.
Лицензияны керi қайтарып алуға:
лицензиаттың лицензиядағы талаптарды орындамауы;
лицензиатқа өзiнiң жүзеге асыруына лицензиясы бар қызмет түрiмен айналысуына соттың тыйым салуы;
лицензияның қолданылуын лицензиар тоқтатқан себептердiң жойылмауы;
лицензиаттың лицензия алу кезiнде көрiнеу дәйексiз ақпарат беруi негiз болып табылады.
9. 2004.20.12 № 13-III Заңымен алып тасталды (бұр. ред. қара) (2005.01.01. бастап қолданысқа енгізілді)
ҚР 11.06.01 ж. № 207-II Заңымен 13-бап толықтырылды; 09.07.04 ж. № 597-II ҚР Заңымен 13-бап жаңа редакцияда (бұр. ред. қара); 2006.04.07. № 150-III ҚР Заңымен 13-бап өзгертілді (бұр. ред. қара)
13-бап. Білім беру ұйымдарына білім алушылар мен тәрбиеленушiлердi қабылдауға қойылатын жалпы талаптар
1. Азаматты білім беру ұйымына қабылдау кезiнде сол ұйым оны және (немесе) оның ата-анасын немесе өзге де заңды өкiлдерiн білім беру ұйымының жарғысымен, білім беру қызметiн жүргiзу құқығына берiлген лицензиямен, қабылдау тәртібін және оқу-тәрбие процесiн ұйымдастыруды регламенттейтiн басқа да құжаттармен таныстыруға мiндеттi.
Қабылдау тәртібі тиiстi үлгiдегi оқу орындарына қабылдау ережелерiне сәйкес белгiленедi.
2. Осы аумақта тұратын және тиiстi сатыда білім алуға құқығы бар барлық азаматтардың қабылдануын қамтамасыз ететiн бастауыш жалпы, негiзгi жалпы және орта жалпы білім беру сатыларындағы білім беру ұйымдарына, сондай-ақ кәсiптiк бастауыш білім беретiн білім беру ұйымдарына қабылдаудың тәртібін құрылтайшы белгiлейдi.
3. Азаматтарды кәсiптiк орта, кәсiптiк жоғары білім алу үшiн білім беру ұйымдарына қабылдау азаматтардың өтiнiшi бойынша конкурстық негiзде жүзеге асырылады. Конкурстың шарттары азаматтардың білім алу құқықтарын сақтауға кепiлдiк берiп, неғұрлым қабiлеттi және тиiстi деңгейдегi білім беру бағдарламаларын меңгеруге дайындығы бар азаматтарды қабылдауды қамтамасыз етуге тиiс.
Конкурс:
1) ағымдағы жылғы бірыңғай ұлттық тестiлеудiң нәтижелерi бойынша берiлген сертификаттар баллдарының негiзiнде;
2) кешендi тестiлеу нысанында өткiзiлген түсу емтихандарының нәтижелерi бойынша берiлген сертификаттар баллдарының негiзiнде;
3) осы Заңның 35-бабы 6-тармағының үшінші бөлігінде белгіленген тәртіппен халықаралық олимпиадалардың қатысушыларына ағымдағы жылғы берілген сертификаттар баллдарының негізінде өткізіледі.
Білім беру гранттарын (гранттар болмаған жағдайда кредиттердi) алуға конкурс өткiзiлген кезде:
1) "Алтын белгi" белгiсiмен марапатталған оқушылардың;
2) тiзбесiн Қазақстан Республикасының білім беру саласындағы орталық атқарушы органы айқындайтын жалпы білім беретiн пәндер бойынша халықаралық олимпиадалар мен ғылыми жарыстардың (бірiншi, екiншi және үшiншi дәрежелi дипломдармен марапатталған) республикалық және халықаралық орындаушылар конкурстары мен спорттық жарыстардың (бірiншi, екiншi және үшiншi дәрежелi дипломдарымен марапатталған) соңғы үш жылдағы жеңiмпаздарының, сондай-ақ өздерi таңдаған мамандығының олар жеңiмпазы болып табылатын олимпиаданың, конкурстың немесе спорттық жарыстың пәнiне сәйкес келген жағдайда, жалпы білім беретiн пәндер бойынша республикалық олимпиадалар мен ғылыми жарыстардың (бірiншi, екiншi және үшiншi дәрежелi дипломдармен марапатталған) ағымдағы жылғы жеңiмпаздарының басым құқығы болады.
Білім беру гранттары мен кредиттерiн алуға арналған конкурсты өткізу кезiнде көрсеткiштер бірдей болған жағдайда медициналық-әлеуметтiк сараптаманың қорытындысына сәйкес тиiстi білім беру ұйымдарында оқуға болатын жағдайда I және II топтағы мүгедектердiң, бала кезiнен мүгедектердiң, мүгедек-балалардың және үздiк білімi туралы құжаттары (куәлiктерi, аттестаттары, дипломдары) бар азаматтардың басым құқығы болады.
4. Азаматтарды жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк білім алу үшiн жоғары оқу орындарына және ғылыми-зерттеу ұйымдарына қабылдау Қазақстан Республикасының білім беру саласындағы орталық атқарушы органы белгiлеген тәртiппен конкурстық негiзде азаматтардың өтiнiштерi бойынша жүзеге асырылады.
5. Кәсiптiк орта және кәсiптiк жоғары білім беретiн білім беру ұйымдарына оқуға түсу кезiнде Қазақстан Республикасының Үкіметі белгiлейтiн мөлшерде:
1) I, II топтағы мүгедектер, бала кезiнен мүгедектер, мүгедек балалар арасынан шыққан азаматтар үшiн;
2) ауылдың (селоның) әлеуметтiк-экономикалық дамуын айқындайтын мамандықтар бойынша ауыл (село) жастары арасынан шыққан азаматтар үшiн;
3) Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылмайтын ұлты қазақ адамдар үшiн;
4) жетiм балалар және ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балалар үшiн қабылдау квотасы көзделедi.
6. Азаматтарды арнаулы немесе шығармашылық дайындықты қажет ететiн мамандықтарға қабылдау арнаулы немесе шығармашылық емтихандар нәтижелерiн ескере отырып жүзеге асырылады.
Мамандықтардың және арнаулы немесе шығармашылық емтихандар еткізу тәртібінiң тiзбесi Yлгiлiк қабылдау ережелерiмен белгiленедi.
7. Рухани (дiни) білім беру ұйымдарына қабылдау орта білімi бар азаматтар арасынан жүзеге асырылады.
8. Кәсiптiк орта және кәсiптiк жоғары білім берудiң мемлекеттік құпиялармен жұмыс iстеудi талап ететiн жекелеген мамандықтары бойынша Қазақстан Республикасының азаматтарын қабылдау мамандандырылған мемлекеттік оқу орындарында және басқа да мемлекеттік оқу орындарының факультеттерiнде (бөлiмдерiнде) мемлекеттік білім беру тапсырысы бойынша ғана жүзеге асырылады.
Мамандықтардың тiзбесiн Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды.
9. Білім беру ұйымдарына азаматтарды қабылдау тәртібін осы Заңмен реттелмеген бөлiгiнде құрылтайшы белгiлейдi және ол білім беру ұйымының жарғысында бекітіледi.
09.07.04 ж. № 597-II ҚР Заңымен 14-бап өзгертілді (бұр. ред. қара)
14-бап. Оқу-тәрбие процесiн ұйымдастыру
1. Білім беру ұйымдарының оқу-тәрбие қызметi мемлекеттік жалпыға мiндеттi білім беру стандарттары негiзiнде әзiрленген оқу жоспарлары мен бағдарламаларына сәйкес жүзеге асырылады.
2. Жалпы негiзгi, жалпы орта, кәсiптiк бастауыш, кәсiптiк орта және кәсiптiк жоғары білім беретiн білім беру бағдарламаларын меңгеру білім алушыларды мiндеттi мемлекеттік қорытынды аттестаттаумен аяқталады.
3. Білім беру ұйымдары білім алушыларды аралық аттестаттаудың нысандарын, тәртібін және мерзiмдiлiгін таңдауда дербес болады.
4. Білім беру ұйымдарында тәртiп білім алушылардың, тәрбиеленушiлердiң, педагогтардың адамдық қадiр-қасиетін өзара құрметтеу негiзiнде сақталады. Білім алушылар мен тәрбиеленушiлерге қатысты күш көрсету, моральдық және психикалық қысым жасау әдiстерiн қолдануға жол берiлмейдi.
5. Кәмелетке толмаған білім алушылардың, тәрбиеленушiлердiң ата-аналарына және өзге де заңды өкiлдерiне білім беру процесiнiң барысымен және мазмұнымен, сондай-ақ білім алушылардың үлгерiм бағаларымен танысу мүмкiндiгi қамтамасыз етiлуге тиiс.
6. Оқу орындарында оқыту төмендегiдей нысандарда: күндiзгi, сырттай, кешкi оқу, дистанциялық оқыту және экстернат нысандарында жүзеге асырылуы мүмкiн.
Білім алудың әртүрлi нысандарын ұштастыруға жол берiледi.
7. Білім беру ұйымдарындағы тәрбие бағдарламалары білім беру бағдарламаларының құрамдас бөлiгi болып табылады және білім алушылардың, тәрбиеленушiлердiң елжандылық, азаматтық, интернационалдық, жоғары моральдық және адамгершiлiк сезiмiн қалыптастыруға, сондай-ақ жан-жақты ынта-ықыласы мен қабiлеттерiн дамытуға бағытталуға тиiс.
8. Білім беру ұйымдарында нәсiлдiк, ұлттық, дiни, әлеуметтік ымырасыздық пен айырықшылықты насихаттауға, милитаристiк және де халықаралық құқық пен iзгiлiктiң жалпы танылған принциптерiне қайшы келетiн өзге идеяларды таратуға тыйым салынады.
9. Әскерге шақырылуға дейiнгi және шақырылу жасындағы оқушы жастардың негiзгi жалпы білім беру базасындағы бастапқы әскери даярлығы - жалпы білім беретiн оқу орындарында (арнаулы оқу орындарын қоспағанда), кәсiптiк бастауыш және кәсiптiк орта білім беру ұйымдарында, ал студенттердің әскери даярлығы жоғары оқу орындарының әскери кафедраларында Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен жүргiзiледi.
09.07.04 ж. № 597-II ҚР Заңымен 14-1-баппен толықтырылды
14-1-бап. Оқу-әдiстемелiк жұмысты ұйымдастыру
Оқу-тәрбие процесiн қамтамасыз ету және жетiлдiру, оқытудың жаңа технологияларын әзiрлеу және енгізу, педагогикалық қызметкерлердiң біліктілігiн арттыруды қамтамасыз ету мақсатында білім беру ұйымдарында оқу-әдiстемелiк жұмыс жүзеге асырылады.
09.07.04 ж. № 597-II ҚР Заңымен 15-бап өзгертілді (бұр. ред. қара)
15-бап. Білім алушылардың кәсiптiк практикасы
1. Білім алушылардың кәсiптiк практикасы мамандар мен жұмысшылар даярлаудың бір бөлiгi болып табылады, ол практика базасы болып табылатын тиiстi ұйымдарда жүргiзiледi және білім беру ұйымдарындағы оқыту процесiнде алған білімдi бекітуге практикалық дағдылар алу мен озық тәжiрибенi меңгеруге бағытталған.
2. Кәсiптiк практиканың түрлерi, мерзiмi мен мазмұны білім берудiң мемлекеттік жалпыға бірдей мiндеттi стандарттарының талаптарына сәйкес жұмыстық оқу жоспарларымен және бағдарламаларымен белгiленедi.
3. Білім беру ұйымдары кәсiптiк практиканы өткізу үшiн шарттық негiзде практика базасы ретіндегі ұйымдарды анықтайды, олармен келісілген практиканы өткізудiң бағдарламаларын және күнтiзбелiк кестесiн бекiтедi.
Шарттарда білім беру ұйымдарының, практика базасы болып табылатын ұйымдардың және білім алушылардың мiндеттерi белгiленедi.
4. Кәсiптiк практикаға жұмсалатын шығындарды білім беру ұйымдары мен практика базасы болып табылатын ұйымдар қарастырады.
Бұл шығындардың мөлшерi жасалған шарттарда белгіленедi.
5. Практиканы дайындау мен өткізу үшiн білім беру ұйымдарының және практика базасының басшылары жауапты болады.
ҚР 11.06.01 ж. № 207-II; 09.07.04 ж. № 597-II (бұр. ред. қара); 2006.07.07. № 171-III (бұр. ред. қара) ҚР Заңдарымен 16-бап өзгертілді
16-бап. Білім туралы құжаттар
1. Лицензиясы бар, мемлекеттік аттестаттаудан өткен және жалпы білім беру (мектепке дейiнгiнi қоспағанда) мен (немесе) кәсiптiк білім беру бағдарламаларын iске асыратын білім беру ұйымдары қорытынды мемлекеттік аттестаттаудан өткен азаматтарға білім және (немесе) біліктілік деңгейi (сатысы) туралы мемлекеттік үлгiдегi құжаттар бередi.
2. Тиiстi білім деңгейi туралы мемлекеттік үлгiдегi құжат келесi деңгейдегi білім беретiн ұйымдарда білім алуды жалғастырудың қажеттi шарты болып табылады.
Кәсiптiк бастауыш, кәсiптiк орта және кәсiптiк жоғары білімi туралы құжаттарында көрсетiлген біліктілігіне, сондай-ақ жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк білімi туралы құжаттарында көрсетiлген ғылыми дәрежелерiне сәйкес азаматтардың кәсiптiк қызметпен, оның iшiнде білім деңгейiне біліктілік талаптары қойылатын қызметпен айналысуға құқығы бар.
Кәсіби қызметпен айналысуды мақсат еткен медициналық білімі бар азаматтар үшін осы бапта аталған құжаттардан басқа, маман сертификаты болуы қажет.
3. Білім алуды аяқтамаған азаматтарға белгіленген үлгiдегi анықтама берiледi.
4. Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдарын бiтiргенi туралы құжаттардың Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде танылуы тиiстi халықаралық шарттар (келісімдер) негiзiнде жүзеге асырылады.
5. Шетелдiк білім беру ұйымдары берген білім туралы құжаттар Қазақстан Республикасының аумағында халықаралық шарттар (келісімдер) негiзiнде танылады.
Білім туралы құжаттарды нострификациялау тәртібін білім беру саласындағы орталық атқарушы орган белгiлейдi.
Халықаралық шарттар (келісімдер) болмаған жағдайда азаматтардың Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде алған білімi туралы құжаттарының Қазақстан Республикасында танылуы және тиiстi куәлiктер берiлуi білiм беру саласындағы орталық атқарушы органдар белгiлеген тәртiппен жүзеге асырылады.
ҚР 11.06.01 ж. № 207-II Заңымен 17-бап толықтырылды; 09.07.04 ж. № 597-II ҚР Заңымен 17-бап жаңа редакцияда (бұр. ред. қара)
17-бап. Білім беру жүйесіндегі бірлестiктер
Білім беру жүйесіндегі білім беру қызметi субъектiлерiнiң мүдделерiн Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес құрылған және жұмыс iстеп тұрған олардың бірлестiктерi бiлдiре алады.
3-тарау. Білім беру бағдарламалары мен
білім деңгейлері
09.07.04 ж. № 597-II ҚР Заңымен 18-бап толықтырылды (бұр. ред. қара)
18-бап. Білім беру бағдарламалары
1. Білім беру бағдарламалары тиiстi деңгейлер мен олардың сатыларының білім беру мазмұнын айқындайды. Қазақстан Республикасында жалпы білім беретiн (негiзгi және қосымша) және кәсiптiк (негiзгi және қосымша) болып бөлiнетiн білім беру бағдарламалары iске асырылады.
2. Жалпы білім беретiн бағдарламалар жеке адамның жалпы мәдениетiн қалыптастыру, жеке адамды қоғамдағы өмiрге бейiмдеу мiндеттерiн шешуге, кәсiптi, мамандықты саналы түрде таңдау мен меңгеру үшiн негiз жасауға бағытталған.
3. Кәсiптiк бағдарламалар тиiстi кәсiбилiгi мен біліктілігi бар жұмысшылар мен мамандар даярлауға, білім алушылардың кәсiптiк және жалпы білім деңгейiн дәйектi түрде арттыруға бағытталған.
4. Негiзгi жалпы білім беретiн бағдарламалар мен негiзгi кәсiптiк бағдарламалар тиiстi мемлекеттік жалпы мiндеттi білім беру стандарттарының негiзiнде әзiрленедi.
5. Қосымша білім беретiн бағдарламалар азаматтардың, қоғамның, мемлекеттiң білімге және мәдениетке деген қажеттерiн жан-жақты қанағаттандыру мақсатында iске асырылады.
Қосымша білім беру бағдарламаларына:
1) тиiстi мемлекеттік жалпы мiндеттi білім беру стандарттарынан тыс жалпы білім беру және кәсiби даярлық жүргiзiлетiн білім беру ұйымдарында;
2) қосымша білім беру ұйымдарында;
3) жеке педагогикалық қызмет арқылы iске асырылатын әртүрлi бағыттағы білім беру бағдарламалары жатады.
6. Ерекше дарынды білім алушылардың әлеуеттi мүмкiндiктерiн мейлiнше толық дамыту үшiн дарынды балаларға арнап мамандандырылған мектептерде iске асырылатын білім беру бағдарламалары әзiрленедi.
7. Азаматтардың жекелеген санаттары үшiн психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялардың ұсыныстарын ескере отырып анықталатын білім алушылар мен тәрбиеленушiлердiң даму ерекшелiктерi мен әлеуеттi мүмкiндiктерi ескерiлген арнаулы білiм беру бағдарламалары әзiрленедi.
8. Оқытудың жаңа технологияларын сынақтан өткізу, білім берудiң жаңа мазмұнын енгізу үшiн білім беру ұйымдарында (эксперименттiк алаңдарда) эксперимент тәртібімен iске асырылатын білім беру бағдарламалары әзiрленуi мүмкiн.
19-бап. Білім берудiң балалар мен жасөспiрiмдерге арналған қосымша дамыту бағдарламалары
1. Білім берудiң қосымша дамыту бағдарламалары мектептен тыс ұйымдарда iске асырылады.
2. Мемлекет мемлекеттік мектептен тыс ұйымдардың білім беру қызметтерiне қол жеткізудi қамтамасыз етедi.
3. Мектептен тыс ұйымдар балалардың жеке басының дамуына, кәсiптiк бағдарын айқындауына, шығармашылық еңбегiне, олардың қабiлеттерiн iске асыруына, қоғам өмiрiне бейiмделуiне, азаматтық сана-сезiмiнiң, жалпы мәдениетінің, салауатты өмiр салтының қалыптасуына, бос уақытын мазмұнды ұйымдастыруына жағдай жасайды.
4. Мектептен тыс ұйымдарға балалар мен жасөспiрiмдердiң шығармашылық сарайлары, үйлерi, орталықтары, кешендерi, студиялары;
жас техниктердiң, туристердiң, натуралистердiң станциялары мен базалары;
балалардың музыкалық, көркемөнер және спорт мектептерi, өнер мектептерi; ынта-ықыластары бойынша клубтар; спорттық, сауықтыру, туристiк лагерьлер; балалар парктерi, стадиондар, галереялар және басқа да ұйымдар жатады.
5. Мектептен тыс ұйымдардың қызметi Қазақстан Республикасының Үкіметі бекiтетiн тиiстi ережемен белгiленедi.
09.07.04 ж. № 597-II ҚР Заңымен 20-бап өзгертілді (бұр. ред. қара)
20-бап. Арнаулы білім беру бағдарламалары
1. Арнаулы білім беру бағдарламаларын арнаулы білім беру ұйымдары iске асырады.
2. Дамуында түрлi ауытқулары мен кенжелеушiлiгi бар, емделуге және психологиялық-педагогикалық тұрғыда түзелуге, диагноз қоюға мұқтаж балалар үшiн арнаулы ұйымдар (оңалту орталықтары, бала бақшалары, психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялар) құрылады.
3. Ұзақ емделуге мұқтаж адамдар үшiн, сондай-ақ әдеттегi білім беру ұйымдарында оқытуға кедергiсi болатын даму мүмкiндiктерi шектеулi балалар мен жасөспiрiмдер үшiн толық мемлекет қамтамасыз ететiн арнаулы түзету ұйымдары ұйымдастырылады. Балалар мен жасөспiрiмдер бұл ұйымдарға ата-аналарының және өзге де заңды өкiлдерiнiң келісімiмен ғана психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялар арқылы жiберiледi.
Даму мүмкiндiктерi шектеулi балалар мен жасөспiрiмдердi кәсiптiк даярлауға мемлекет жәрдемдеседi.
4. Девианттық мiнез-құлықты адамдар үшiн адамгершiлiк сипатта ерекше ұсталатын білім беру ұйымдары мен арнаулы білім беру ұйымдары құрылады, олар тәрбиелеу мен оқытуды, әлеуметтiк оңалтуды қамтамасыз етедi және оларды мемлекет толық қамтамасыз етiп отырады.
Балалар мен жасөспiрiмдердi арнаулы ұйымдарға жiберу аудан, қала әкiмдерi жанындағы кәмелетке толмағандардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссия арқылы, ал ерекше режимде ұстау ұйымдарында сот шешiмi негiзiнде жүзеге асырылады.
21-бап. Жалпы және кәсiптiк білім беру
1. Iске асырылатын білім беру бағдарламаларының сипатына қарай білім беру жалпы білім және кәсiптiк білiм беру болып бөлiнедi.
2. Жалпы білім беруге:
1) мектепке дейiнгi тәрбиелеу мен оқыту;
2) жалпы бастауыш білім беру;
3) жалпы негiзгi білім беру;
4) жалпы орта білім беру;
5) жалпы қосымша білім беру кiредi.
Жалпы білім берудiң әрбір сатысындағы білім беру мазмұны тиiстi жалпы білім беру бағдарламасымен белгiленедi.
3. Кәсiптiк білім беруге:
1) кәсiптiк бастауыш білім беру;
2) кәсiптiк орта білім беру;
3) кәсiптiк жоғары білім беру;
4) жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк білім беру;
5) қосымша кәсiптiк білім беру кiредi.
Кәсiптiк білім берудiң әрбір сатысындағы білім беру мазмұны тиiстi кәсiптiк бағдарламамен белгіленедi.
22-бап. Білім деңгейлерi
Білім беру бағдарламаларының үздiксiздiгi мен сабақтастығы принципi негiзiнде мынадай білім деңгейлерi белгiленедi:
1) мектепке дейiн тәрбиелеу мен оқыту;
2) орта білім беру;
3) кәсiптiк жоғары білім беру;
4) жоғары оқу орнынан кейiнгi кәсiптiк білім беру.
09.07.04 ж. № 597-II ҚР Заңымен 23-бап өзгертілді (бұр. ред. қара)
23-бап. Мектепке дейiн тәрбиелеу мен оқыту
1. Мектепке дейiнгi тәрбие отбасында және (немесе) мектепке дейiнгi ұйымда жүзеге асырылады.
2. Мектепке дейiнгi ұйымдар отбасымен қатар бір жастан алты (жетi) жасқа дейiнгi мектеп жасына дейiнгi балаларды тәрбиелеу мен оқытуды, олардың дене және психикалық денсаулығын қорғап, нығайтуды, дамуында ауытқуы бар балалардың жеке қабiлеттерiн дамытуды және оған мұқтаж балаларға қажеттi түзету жасауды жүзеге асырады.
3. 2006.10.01. № 116-III ҚР Заңымен алып тасталды (2006.01.01. бастап қолданысқа енгізілді) (бұр. ред. қара)
4. Бес (алты) жастағы балаларды мектепке барар алдында даярлау мiндеттi және ол отбасында, мектепке дейiнгi ұйымның мектеп алдындағы топтарында немесе жалпы білім беретiн мектептер, лицейлер мен гимназиялардың мектеп алдындағы сыныптарында жалпы білім беру бағдарламаларының шеңберiнде жүзеге асырылады. Ол мемлекеттік білім беру ұйымдарында тегiн жасалады.
ҚР 11.06.01 ж. № 207-II; 09.07.04 ж. № 597-II (бұр. ред. қара) Заңдарымен 24-бап өзгертілді
24-бап. Орта білім беру
1. Қазақстан Республикасының азаматтарына мемлекеттік оқу орындарында тегiн орта білім алуға кепiлдiк берiледi. Орта білiм алу мiндеттi.
2. Мемлекеттік күндiзгi жалпы білім беретiн оқу орындарынан он алты жасқа дейiнгi балаларды шығаруға құқыққа қарсы әрекеттер жасағаны, білім беру ұйымының жарғысын өрескел және бірнеше мәрте бұзғаны үшiн білім беру басқармасы органдарының шешiмi бойынша ерекше жағдайларда ғана жол берiледi. Жетiм балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды шығару туралы шешiм қорғаншы және қамқоршы органдардың келісімiмен қабылданады.
3. Орта білім үздiксiз білім беру жүйесіндегі негiзгi деңгей болып табылады және жалпы, кәсiптiк бастауыш және кәсiптiк орта білім берудi қамтиды. Орта білім берудiң мiндеттілiгi мен оған қол жеткізудi қамтамасыз ету үшiн мемлекет орта білім беру ұйымдарының сақталуына және дамуына жәрдемдеседi.
4. Жалпы орта білім үш сатылы: бастауыш (1-4 сыныптар), негiзгi (5-9 сыныптар) және жоғары (10-11 (12) сыныптар) жалпы орта білім беретiн оқу орнында кезең-кезеңмен алынады.
Мектептiң бірiншi сыныбына балалар алты немесе жетi жастан бастап қабылданады.
Аталған сатылар бірге немесе дербес жұмыс iстей алады. Олар тиiсiнше жалпы бастауыш, негiзгi жалпы, жалпы орта білім берудi iске асырады. Жалпы білім беретiн оқу орнының мектепке дейiнгi, бастауыш, негiзгi және жоғары сатыларының білім беру бағдарламалары сабақтас болып табылады, әрбір келесi бағдарлама алдыңғысына негiзделедi.
5. Жалпы орта білімнiң көп нұсқалылығына, білім берудiң ауқымды инфрақұрылымын қалыптастыруға жалпы орта білім беретiн ұйымдардың әралуан түрлерi мен үлгiлерiн: жалпы білім беретiн мектеп, гимназия, лицей, мектеп-гимназия, мектеп-лицей және басқаларды құру арқылы қол жеткiзiледi.
6. Кәсiптiк бастауыш білім кәсiптiк мектептер мен кәсiптiк лицейлерде негiзгi жалпы білім беру базасында алынып, жалпы орта білім алумен ұштастырылады және ол еңбек қызметiнiң түрлi бағыттары бойынша біліктi еңбек қызметкерлерiн (жұмысшыларды, қызметкерлердi) даярлауға бағытталған.
Кәсiптiк мектепте оқу мерзiмi - екi-үш жыл, кәсiптiк лицейде - үш жыл, ерекше күрделi кәсiптер бойынша, сондай-ақ бірегей жабдықтарға қызмет көрсетуге байланысты жұмыстар үшiн - төрт жылға дейiн болады.
Жекелеген кәсiптер бойынша кәсiптiк бастауыш білім беру қысқартылған оқыту мерзiміндегі жалпы орта білім беруге негiзделуi мүмкiн.
Кәсiптiк оқыту білім беру қызметiн жүзеге асыру құқығына белгiленген тәртiппен берiлген лицензиясы болған кезде, тiкелей өндiрiсте, оқу-өндiрiстiк комбинаттарда, оқу орталықтарында, курстарда және жұмысшылар даярлайтын басқа да оқу-өндiрiстiк құрылымдарда жүзеге асырылуы мүмкiн.
