4.1.7. Ауыл шаруашылығы өнiмдерiн сақтау және қайта өңдеу саласында:
ауыл шаруашылығы шикiзатын кешендi қайта өңдеуге және сақтауға арналған жаңа технологиялар мен машиналар әзiрлеу;
көпшiлiк, емдеу-алдын алу және балалар тамақтануына арналған химиялық құрамы бағыттала өзгертiлген жаңа тамақ өнiмдерiн алу;
азық-түлiк шикiзатының сапасы мен қауiпсiздiгiн бақылаудың бүгiнгi күнге сай нормативтiк-әдiстемелiк базасын жасау.
4.2. Бағдарламаны iске асыру тетiгi
4.2.1. Ұйымдық және ғылыми қамтамасыз ету
Қазақстан Республикасы Президентінің 1996 жылғы 24 мамырдағы № 3001 Жарлығына сәйкес Бағдарламаны iске асыруды, орындалатын ғылыми-зерттеу және тәжiрибе-конструкторлық жұмыстардың ғылыми-әдiстемелiк деңгейiн, зерттеулер жүргiзудi ұйымдастыру мен үйлестiрудi қамтамасыз ететiн бас ұйым болып Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігiнiң Ұлттық академиялық аграрлық зерттеулер орталығы белгiлендi.
Қазақстан Республикасының Ұлттық академиялық аграрлық зерттеулер орталығы белгіленген тәртiппен конкурстық негiзде осы салалық ғылыми-техникалық Бағдарламаны орындауға мемлекеттік тапсырысты орналастырады.
4.2.2. Кадрлармен және ақпараттық қамтамасыз ету
Бағдарламаны iске асыруға мамандандырылған және аймақтық ғылыми-зерттеу институттары, ауыл шаруашылығы, орман шаруашылығы және мал дәрiгерлiк станциялары, ҰААЗО-ның тәжiрибе-эксперименттiк кәсiпорындары, сондай-ақ басқа министрлiктер мен ведомстволардың ғылыми ұйымдары қатысады.
Ғылыми кадрларды ғылыми-зерттеу институттары мен аграрлық жоғары оқу орындарында 32 мамандық бойынша жұмыс iстейтiн аспирантураларда даярлау көзделуде.
Бағдарламаны ақпараттық қамтамасыз етудi және шет елдермен ғылыми байланыстарды ұйымдастыруды Қазақстан Республикасының ҰААЗО-ның арнаулы бөлiмшелерi, сондай-ақ тапсырмалардың бас әзiрлеушiлерi ғылыми-зерттеу ұйымдары жүзеге асырады.
Бағдарламаның орындаушыларын ақпараттық-библиографиялық қамтамасыз ету Республикалық ауыл шаруашылығы ғылыми кiтапханасына, ал "Вестник сельскохозяйственной науки", "Жаршы" ғылыми журналдары мен ғылыми ұйымдар еңбектерiнің жинақтарын басып шығару шаруашылық есептегi "Бастау" ғылыми басылымдар редакциясына жүктеледi.
Бағдарламаны iске асыру шеңберiнде алыс және таяу шетелдiң ғылыми орталықтарымен халықаралық ғылыми-техникалық ынтымақтастық жасалатын болады, олар: ИКАРДА (Сирия), ЖИРКАС (Жапония), Калифорния және Вашингтон университеттерi (АҚШ), Шетелдiк даму және жердi пайдалану институты (Ұлыбритания) және басқалар.
5. Қажетті ресурстар мен оларды
қаржыландыру көздері
Бағдарламаны қаржыландыру республикалық бюджетте тиiстi жылға iргелi және қолданбалы ғылыми зерттеулердi қаржыландыру үшiн көзделген қаражат есебiнен, сондай-ақ Мемлекеттік инвестициялар бағдарламасына енгiзiлген заемдар қаражаты есебiнен жүзеге асырылады. Халықаралық ұйымдардың қаржылық, техникалық және гранттық көмегiн тарту көзделедi.
2001-2005 жылдарға арналған Бағдарламаны iске асыру үшiн бюджет қаражатына деген ең төменгi есептiк қажеттiлiк 2650,29 млн. теңгенi /1-кесте/ құрайды.
6. Бағдарламаны іске асырудан
күтілетін нәтижелер
Салалық Бағдарламаның негiзгi тапсырмалары мен көрсеткiштерi, 2001-2003 және 2004-2005 жылдарға арналған ғылыми-зерттеу және тәжiрибе-конструкторлық жұмыстарының негiзгi бағыттары бойынша оны iске асырудан күтiлетiн нәтижелер 2-кестеде келтiрiлген.
1-кесте
"Қазақстан аймақтары бойынша 2001-2005 жылдары ауыл шаруашылығы
өнімдерін өндіруді, қайта өңдеуді және сақтауды ғылыми
қамтамасыз ету" бағдарламасын ғылыми қамтамасыз ету жөніндегі
шығыстар құрылымы
Бағдарлама әкімшісі - Қазақстан Республикасының Білім және ғылым
министрлігі (код 225, бағдарлама 30)
_______________________________________________________________________
2001 2002 2003 2004 2005
жылдың жылдың жылдың жылдың жылдың
жоспары жоспары жоспары жоспары жоспары
________________________________________________________________________
1. Жіктеліс (161, 162, 163)! 404430 404430 404430 687000 750000
бойынша барлық шығыстар
(мың теңге), соның ішінде
шығыстардың түрлері бойынша
________________________________________________________________________
Еңбекақы ! 221656 221656 221656 336170 370500
________________________________________________________________________
Қосымша ақшалай төлемдер ! 8450 8450 8450 15667 17260
________________________________________________________________________
Іссапар шығыстары және ! 9370 9370 9370 20425 22500
ғылыми экспедициялар
________________________________________________________________________
Салық және бюджетке ! 76795 76795 76795 162555 172100
төленетін басқа да міндетті!
төлемдер, !
________________________________________________________________________
соның ішінде қосымша құн ! 23000 23000 23000 80733 81920
салығы
________________________________________________________________________
Заңды тұлғаларға салынатын !
табыс салығы
________________________________________________________________________
Әлеуметтік салық ! 53795 53795 53795 81822 90180
________________________________________________________________________
Материалдар сатып алу ! 16100 16100 16100 29186 32160
________________________________________________________________________
Басқа да активтер сатып алу! 130 130 130 150 160
________________________________________________________________________
Коммуналдық қызмет ! 3990 3990 3990 6396 7040
________________________________________________________________________
Электр энергиясы ! 13724 13724 13724 17047 18800
________________________________________________________________________
Жылу ! 19365 19365 19365 36000 39670
________________________________________________________________________
Байланыс қызметі ! 7900 7900 7900 13392 14760
________________________________________________________________________
Көлік қызметі ! 370 370 370 540 560
________________________________________________________________________
Негізгі құрал-жабдықтарды ! 7000 7000 7000 14868 16380
ағымдағы жөндеу
________________________________________________________________________
Негізгі құрал-жабдықтарды ! 0 0 0 1090 1190
күрделі жөндеу
________________________________________________________________________
Басқа да шығыстар ! 19580 19580 19580 33514 36920
________________________________________________________________________
2. Сандық көрсеткіштер: !
Ғылыми-техникалық бағдарла.!
малар мен жобалар саны ! 1 1 1 1 1
________________________________________________________________________
2-кесте
"Қазақстан аймақтары бойынша 2001-2005 жылдары ауыл шаруашылығы
өнімдерін өндіруді, қайта өңдеуді және сақтауды ғылыми
қамтамасыз ету" салалық ғылыми-техникалық бағдарламасының
негізгі тапсырмалары мен көрсеткіштері
________________________________________________________________________
Бағдарлама тармақтары ! Бағдарлама тармақтары тапсырмаларының кезеңдер
! бойынша күтілетін нәтижелері
________________________________________________________________________
!2001-2003 жылдар кезеңіне! 2004-2005 жылдар
! ! кезеңіне
________________________________________________________________________
1 2 3
________________________________________________________________________
01. Елдің азық-түлік !Мыналар әзiрленетiн бола.!Мыналар әзірленетін
тәуелсіздігі мен ауыл !ды: !болады:
тұрғындарының тұрмыс !АӨК-тi экономикалық дағ. !Қазақстан Республика.
деңгейін көтеруді қам. !дарыстан жеделдете шыға. !сында нарықтық қатынас.
тамасыз ететін агро. !руға бағытталған баға, !тардың даму кезеңдері
өнеркәсіп өндірісін да.!қаржы-кредит саясатының !ескеріле отырып, АӨК-тің
мытудың экономикалық !әдіснамалық негіздері; !қалыптасуы мен жұмыс
тетігін әзірлеу !аймақтық және аймақаралық!істеуінің ғылыми-әдіс.
!агроазық-түлiк жүйелерi. !темелік негіздері;
!нiң қалыптасу және жұмыс !агроөнеркәсіп кешенін
!iстеу тетiгі; !жеделдете дамытуды
!ауыл шаруашылығы шикiзаты!қамтамасыз ететін тұ.
!мен азық-түлiгі !рақты мемлекеттік қол.
!импортын алмастырудың !дау жүйесі;
!ұйымдық экономикалық !ауыл шаруашылығы өнім.
!негіздерi; !дерінің (астық, мақта,
!кәсіпорындардың түрлі !ет, жүн) бәсекелестік
!ұйымдық-құқықтық нысан. !қабілетінің өсуі негі.
!дарында жер ресурстарын !зінде экспорттық әлеуе.
!пайдалануды жетілдіру үш.!тін арттыру жөніндегі
!ін ғылыми-әдiснамалық не.!ұсыныстар;
!гіздер; !жер рыногын реттеу
!нарықтық типтi ауыл ша. !тетігі, жер ипотекасы;
!руашылығы құрылымдарының !түрлі ұйымдық-құқықтық
!тиімді жұмыс істеу !нысандардағы ауыл шаруа.
!тетігі; !шылығы кәсіпорындарының
!Мыналар айқындалатын !өндірістік типтерін
!болады: !қалыптастыру жөніндегі
!агроөнеркәсіптiк өзара !экономикалық негіздел.
!iс-қимыл нысандары, !ген ұсыныстар;
!аграрлық және қайта өң. !интеграцияланған құры.
!деушi кәсiпорындардың !лымдардың перспектива.
!тиімді интеграциялануына !лық типтері, интегра.
!ықпал ететін факторлар; !циялану модельдері;
!ауыл шаруашылығын мате. !өндіріс құралдары мен
!риалдық-техникалық ре. !агросервистік қызмет.
!сурстармен қамтамасыз ету!тің көтерме сауда ба.
!және қызмет көрсету !зарларын құрудың және
!жүйелері; !олардың жұмыс істеуінің
!әлеуметтік саясаттың !неғұрлым тиімді
!басым бағыттары мен ауыл !әдістері;
!тұрғындарын әлеуметтiк !ауыл еңбек ресурстарын
!қорғау тетiгі; !молықтырудың ғылыми
!АОК қызметін ғылыми-тех. !негіздері, ауылдың
!никалық реттеудің ұйым. !әлеуметтік инфрақұрылы.
!дық-экономикалық тетік. !мының жұмыс істеуінің
!тері; !шаруашылық тетігін
!ауыл шаруашылығы кәсіп. !жетілдіру, кәсіпорын.
!орындарының түрлі типте. !дардың ұйымдық-құқық.
!рінің экономикалық-мате. !тық нысандары бойынша
!матикалық модульдеу негі.!ауыл тұрғындарының
!зіндегі оңтайлы параметр.!табыс деңгейі мен оны
!лері. !реттеудің әдістерін
! !негіздеу;
! !әрбір салалық бағыт
! !бойынша АӨК ғылыми
! !әлеуетінің тиімді жұмыс
! !істеуінің әдіснамалық
! !негіздері;
! !АӨК-ті аймақтық деңгейде
! !дамыту модельдері;
! !АӨК-ті 2010 жылға дейін
! !дамыту тұжырымдамасы.
________________________________________________________________________
02. Сапасы мен құны
жөнінен бәсекеге қабі.
летті өнімнің барынша
мол мөлшерін, сондай-ақ
топырақ құнарлылығын
сақтау мен қоршаған ор.
таны қорғауды қамтама.
сыз ететін ауыл шаруа.
шылығы дақылдарын өсіру
технологияларының, ма.
шиналар мен жабдықтар.
дың қолда барын жетіл.
діру және аймақтардың
табиғи-климаттық жағдай.
ларына бейімделген
жаңаларын жасау негізінде
өсімдік шаруашылығын
аймақтар бойынша дивер.
сификациялау жөнінде
ғылыми негізделген
ұсыныстар әзірлеу
________________________________________________________________________
02.01. Қазақстан аймақ-!Мыналар: !Мыналар бойынша
ры бойынша өсiмдiк шару!топырақ құнарлылығын көте.!ұсынымдар беріледі:
ашылығын диверсификация!ру, аймақтардың нақты жағ.!ауыл шаруашылығы да.
лауды ескере отырып, !дайларына сәйкес келетін !қылдарын агроэкология.
ауыл шаруашылығы дақыл.!негiзгi және дәстүрлi емес!лық аудандастыру және
дарын өсiруге, өсiмдiк !ауыл шаруашылығы дақылда. !өсіру технологиялары,
шаруашылығы өнiмдерiн !рын (майлы, жарма, дәрі- !өсімдік шаруашылығын
сақтауға және қайта !дәрмектік т.б.) өсірудің !диверсификациялау ес.
өңдеуге арналған техно.!технологияларын жасаудың !керіле отырып, ауыл
логиялар, машиналар мен!теориялық және әдіснама. !шаруашылығы өнімде.
жабдықтардың жаңаларын !лық негіздері әзірленеді; !рін сақтау мен қайта
әзiрлеу және қолда !өсімдік шаруашылығын ди. !өңдеу;
барын жетiлдiру !версификациялауға орай !топырақтың құнарлылы.
!жер, су ресурстарын, ауыл !ғын сақтау және артты.
!шаруашылығы өнімдерін өн. !ру, оны ұтымды пайда.
!діруге, сақтау мен қайта !лану және қоршаған
!өңдеуге арналған машина. !ортаны қорғау;
!лар мен жабдықтарды ұтымды!ауыл шаруашылығы дақыл.
!пайдалану жөнінде ұсыныс. !дарын зиянкестерден,
!тар беріледі. !аурулар мен арамшөп.
!Аймақтық топырақ-климат. !терден қорғаудың интег.
!тық жағдайларға орай мы. !рацияланған жүйесі;
!налар көзделеді: !жерді мелиорациялау,
!топырақтың құнарлылығын !жайылымдарды суландыру,
!басқарудың, агроэкология. !ауыл шаруашылығын сумен
!лық жүйелердің фитосани. !қамтамасыз ету;
!тарлық жай-күйін тұрақтан.!суландыру жүйелерінде
!дырудың, жерді мелиорация.!су пайдалануды оңтай.
!лау мен жайылымды суланды.!ландыру;
!рудың ғылыми негіздерін !суармалы жерлер мен су
!жетілдіру; !ресурстарының агроэко.
!суармалы жерлер мен су ре.!логиялық мониторингі
!сурстарының агроэкология. !бойынша нормативтер
!лық мониторингінің негіз. !әзірлеу.
!дерін әзірлеу; !Астықты жинап алғаннан
!астықты жинап алғаннан !кейін өңдеу, қайта
!кейін өңдеу, қайта өңдеу !өңдеу және сақтау тех.
!және сақтау техникасы мен !никасы мен технология.
!технологиясын жетілдірудің!ларының жаңа үлгілері
!ғылыми және әдістемелік !әзірленіп, қолда бары
!негіздерін зерттеу, негіз.!жетілдіріліп, олар
!деу және әзірлеу; !өндірістік сынақтардан
! !өткізіледі.
!биологиялық активті қосым.!Мыналар:
!шаларды, дәмдеуіштерді, !балаларға, емдеу-алдын
!құранды қоспаларды пайда. !алуға және көпшілікке
!лана отырып, түрлі мақсат.!арналған тағам өнім.
!тағы дәнді дақылдар негі. !дері (нан-тоқаш, мака.
!зінде белгілі қасиеттері !рон, кондитер, ашыту,
!бар тамақ өнімдерін өнді. !крахмал-сірне және май
!руге арналған ғылыми не. !өнімдері) өндірісіне
!гізделген технологиялар !арналған технологиялар
!мен техниканы әзірлеу; !мен машиналар жүйелері
!машина-трактор паркінің !жасалады, тиісті нор.
!оңтайлы құрамы мен құрылы.!мативтік құжаттама
!мы, өсімдік шаруашылығы !әзірленеді;
!өнімдерін өндіру шығыста. !өсімдік өнімдері өн.
!рын 1,3 және одан да көп !дірісінің шығындарын
!есеге азайтуды қамтамасыз !кемінде 1,3 есе азай.
!ететін көпфункциялы топы. !туды қамтамасыз ететін
!рақ өңдеу, егіс егу, астық!машиналардың бастапқы
!жинау және астық жинаудан !талаптары, техникалық
!кейін қайта өңдеу машина. !тапсырмалары әзірленіп,
!ларының жұмыс органдарының!жасап шығарылады әрі
!параметрлері, құрастыру- !алдын ала қабылдау
!технологиялық схемалары !сынақтарынан өткізі.
!жөнінде ұсыныстар әзірлеу;!леді;
!МТС-терді дамыту және жұ. !республиканың пилоттық
!мысының тиімділігін артты.!МТС-терінде әзірленген
!ру жөнінде ұсынымдар,тех. !техникалық қызмет
!никалық қызмет көрсетудің !көрсету жүйелері
!нормативтік құжаттамасын, !енгізіледі.
!АӨК-тің жөндеу-қызмет көр.!
!сету базасын дамыту жөнін.!
!де ұсыныстар әзірлеу, әм. !
!бебап жөндеу-техникалық !
!жабдықтары мен ауыл шаруа.!
!шылығы техникасының тетік.!
!терін, агрегаттары мен !
!бөлшектерін қалпына келті.!
!ру технологияларын жасап !
!шығару. !
_________________________________________________________________________
02.02. Қазақстан ай. !Мыналар көзделеді: !Мыналар жөнінде ұсы.
мақтары бойынша мал !ғарыштық және жер бетіндік!нымдар әзірленеді:
азығы дақылдарын өсіру.!ақпаратты қолдана отырып, !табиғи және екпе жем.
ге, алынған өнімді !топырақтың экологиялық !шөп алқаптарын, соның
қайта өңдеуге, сақтауға!жай-күйіне, құнарлылығы !ішінде дәнді дақылдардан
және құрамажем өндірі. !мен табиғи жемшөп алқапта.!босаған аумақтарды
сіне арналған: табиғи !рының өнімділігіне толық !ұтымды пайдалану;
және екпе, соның ішінде!түгендеу жүргізу; !қуаң жайылымдардың
егістік, жемшөп алқап. !дәнді дақылдардан босаған !шөлейттену дәрәжесін
тарын пайдалану, техно.!аңыздарды екпе пішендіктер!картаға түсіріп, эко.
логияларын; топырақ !мен жайылымдар үшін пайда.!логиялық баға беру;
құнарлылығын арттырудың!лану жөніндегі технология.!жайылым қорғайтын
агротехникалық іс-шара.!ларды жетілдіру; !және құм бекітетін
ларын; машиналар мен !далалық, шөлейт және шөл !бұталы өсімдіктер өсі.
жабдықтар жүйелерін !аймақтардағы фермерлік !ріп шығару;
әзірлеу !шаруашылықтар үшін жемшөп !"Ескелді" өндірістік
!өндіру моделін әзірлеу; !кооперативі мен "Бір.
!далалық аймақта етті түлік!лік" қауымының үлгісі.
!үшін сынғақ масақты елек. !мен фермерлік шаруашы.
!шөптерден жайылымдар жа. !лықтар үшін аумақты
!сап, пайдалану технология.!және жемшөп өндіруді
!ларын жасау; !ұйымдастыру моделін
!майлы дақылдар тұқымдарын !жасау;
!қайта өңдеу қалдықтарын, !жемдік дақыл егістері
!қант өнеркәсібі мен ашыту !мен жайылымдарда зиянды
!өндірісінің қалдықтарын !организмдер санын рет.
!пайдалана отырып, жемдік !теу.
!қоспалар пен құрамажеп !Майлы дақылдар тұқым.
!алудың теориялық және !дарын қайта өңдеу
!әдіснамалық негіздерін !қалдықтарын, қант өнер.
!әзірлеу; !кәсібі мен ашыту өнді.
!жемдік дақылдарды еңбек !рісінің қалдықтарын
!шығынын және қаражатты !пайдалана отырып, жем.
!1,5 және одан көп есе !дік өнімдер мен құрама.
!азайтуды қамтамасыз ететін!жем өндіру және сақтау
!жаңа және жетілдірілген !режимінің
!технологиялар бойынша !технологиялық
!өсіруге, жинауға және қай.!регламентін әзірлеуді
!та өңдеуге арналған маши. !аяқтау және құрама жем
!налардың жұмыс органдары. !өндірісінің шикі.
!ның параметрлерін, құрас. !заты мен өнімдеріне
!тыру-технологиялық схема. !нормативтік-техникалық
!ларын негіздеу. !құжаттаманы қайта қарау
! !көзделеді.
! !Жемдік дақылдарды өсі.
! !руге, жинауға және қай.
! !та өңдеуге арналған,
! !еңбек пен қаражат
! !шығынын 1,5 және одан
! !көп есе азайтуды қам.
! !тамасыз ететін машина.
! !ларға бастапқы талап.
! !тар, техникалық тап.
! !сырмалар әзірленіп,
! !алдын ала және қабыл.
! !дап алу сынақтары өт.
! !кізіледі.
_______________________________________________________________________
02.03. Жеміс-жидек, ор.!Мыналар: !Мыналарды әзірлеу
ман дақылдары мен жүзім!алуан тұқымды жеміс ағаш. !аяқталады:
өсірудің тиімділігі жо.!тарының өзектамырлы дақы. !жазықтықтар мен таулы
ғары, экологиялық қау. !лының мүмкіндіктерін зерт.!жер жағдайында ұшар
іпсіз технологияларын, !теуге арналған базалық !басы шағын жинақы
оларды егуге, күтіп- !учаскелер құрылады; !ағаштардан тұратын ты.
баптауға, қайта өңдеуге!көп жемісті таңқурайды, !ғыз отырғызылған бақ.
және алынған өнімдерді !бейтарап күндізгі бүлдір. !тар өсіру технологияла
сақтауға арналған маши.!ген сорттарын және тіке. !ры,олардың талаптарына
налар мен жабдықтар !нексіз бүлдірген өсіру !сай келетін сорттары
әзірлеу !технологиялары жетілдірі. !анықталады;
!леді; !
!арнаулы бағдарлама. !түрлі құралыпты тығыз
!лары әзірленіп, бау-бақша !отырғызылған бақтардың
!мен жүзімдіктердің өнімді.!өнімділік кезеңдерін
!лігін және олар орналасқан!ұзарту жөніндегі
!экологиясы бұзылған жер. !ұсынымдар;
!лердің топырақ құнарлылы. !әр гектарынан 20-40
!ғын басқарудың математика.!тонна өнім алуды қам.
!лық модельдері; !тамасыз ететін жидекті
! !шалғынды бақтар өсіру
!республика орман шаруашы. !технологиялары,
!лығының орманды қолдан !Қазақстан үшін жаңа
!қалпына келтіру мен орман.!дақылдардың (шырғанақ,
!ды қолдан өсіру әдістерін !ырғай, тікенексіз қара
!жетілдіру жолымен тұрақты !бүлдірген) перспектива.
!дамуының, сондай-ақ план. !лы сорттарының биоло.
!тациялар құру және көшет. !гиялық және агротехни.
!тік материалдарды өсіру !калық ерекшеліктері
!агротехникасын жасау тех. !зерттеледі;
!нологияларының ғылыми не. !жүзім өсірудің ресурс
!гіздері әзірленеді. !сақтаушы технологиясы
!ҚАЗЖжЖҒЗИ селекциялаған !жөніндегі ұсынымдар;
!жүзімнің перспективалы !бастары шағын көлемді
!жерсіндірілген сорттары !жеміс ағаштарын
!мен будандастырылған ны. !сұлбалап кесуге арнал.
!сандарына технологиялық !ған дербес электр же.
!және биохимиялық сынақтар !текті агрегаттың тәжі.
!жүргізіліп, оларды шарап !рибелік үлгісі;
!жасау ісінде пайдалануға !бақтарды зиянды орга.
!ұсыныстар беріледі; !низмдерден қорғаудың
! !экологиялық қауіпсіз
! !жүйесі.
! !Мыналар жөнінде ұсыным.
! !дар беріледі:
! !орман күту шаралары;
! !өртенгендерді қалпына
! !келтіру технологиясы;
! !Арал теңізі табанының
! !тартылған жерлерінде
! !орман мелиорациялық
! !ағаш-желектердің орнық.
! !тылығы мен өміршеңдігін
! !арттыру.
!табиғи жеміс-жидек шикі. !Қазақстан Республикасы.
!затынан сусын дайындауға !ның орман шаруашылығы
!арналған құрғақ қоспалар !үшін нормативтік базаны
