азаматтардың арнайы рұқсатсыз және келуге бөлiнген орындардан тыс жерлерде болуына тыйым салынады.
2. Мемлекеттік табиғи қорықтар қызметкерлерiнiң жеке қосалқы шаруашылығы үшiн жер учаскелерiн облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдары қорықтардан тыс жерлерден немесе өздерiнiң қорғауындағы, санитариялық-қорғаныш және өзге де қорғаныш өңiрлерiнiң шегiнен бөледi.
36-бап. Мемлекеттік табиғи қорықтарда ғылыми зерттеулер ұйымдастырудың ерекшелiктерi
1. Мемлекеттік табиғи қорықтар оларда құрылатын ғылыми орталықтардың, лабораториялар мен бөлiмдердiң күшiмен жыл бойы тұрақты бақылау ұйымдастыру арқылы ғылыми зерттеулер жүргiзедi.
Мемлекеттік табиғи қорықтардың ғылыми орталықтарына, лабораториялары мен бөлiмдерiне белгiленген тәртiппен ғылыми ұйым мәртебесi берiлiп, олардың қызметкерлерiне ғылыми қызметке құқықтары қолданылуы мүмкiн.
2. Мемлекеттік табиғи қорықтарда ғылыми кеңестер құрылып, олардың құрамына жетекшi ғалымдар мен мамандар, ғылыми ұйымдар мен қоғамдық бiрлестiктердiң өкiлдерi енгiзiледi.
3. Мемлекеттік табиғи қорықтарда ғылыми деректер банкi, ғылыми коллекциялар, қорлар, кiтапханалар мен мұрағаттар құрылады.
Мемлекеттік табиғи қорықтар қорық iсi мәселелерi жөнiнде ғылыми, ғылыми көпшiлiк және басқа да әдебиеттер шығара алады.
ҚР 23.01.01 ж. № 151-II Заңымен 37-бап жаңа редакцияда ; 2004.20.12 № 13-III (бұр. ред. қара) (2005.01.01. бастап қолданысқа енгізілді) Заңымен 37-бап өзгертілді
37-бап. Мемлекеттік табиғи қорықтарды мәдени-ағарту, оқу, туристiк, рекреациялық және өзге де мақсаттарға пайдаланудың ерекшелiктерi
Мемлекеттік табиғи қорықтарда, құрамына айрықша құнды экологиялық жүйелер мен объектiлер кiрмейтiн арнайы бөлiнген учаскелерде ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкiлеттi орган белгiлейтiн тәртiппен:
экскурсиялық экологиялық маршруттар ұйымдастыруға және туристiк соқпақтар мен тұрақтар салуға, ашық аспан астында мұражайлар мен экспозициялар орналастыруға;
спорттық және әуесқойлық балық аулауға;
қорық қызметкерлерiнiң және оның аумағында тұрақты тұратын азаматтарға өз қажеттерi үшiн саңырауқұлақ, жаңғақ, жидек, дәрiлiк өсiмдiктер жинауға, шөп шабуға;
қорық қызметкерлерiнiң, сондай-ақ оның аумағында тұрақты тұратын өзге де азаматтардың жеке малын жаюға жол берiледi.
38-бап. Мемлекеттік табиғи биосфералық қорықтар
1. Мемлекеттік табиғи биосфералық қорықтар ауқымды экологиялық мониторингтi жүзеге асыру үшiн жұмыс iстеп тұрған немесе жаңадан ұйымдастырылып жатқан мемлекеттік табиғи қорықтардың базасында құрылуы мүмкiн.
2. Қоршаған ортаны бүлдiрмейтiн және биологиялық ресурстарды сарқылтпайтын ғылыми зерттеулер жүргiзу, табиғатты ұтымды пайдалану әдiстерiн сынақтан өткiзiп, енгізу мақсатында мемлекеттік табиғи биосфералық қорықтарға қорғау және жұмыс iстеу режимдерi әртүрлi биосфералық полигондар қосылуы мүмкiн.
3. Мемлекеттік табиғи биосфералық қорықтар туралы жеке ережелер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттар ескерiле отырып бекітіледi.
ҚР 23.01.01 ж. № 151-II Заңымен 38-1-баппен толықтырылды
38-1-бап. Мемлекеттік табиғи қорықтар-сепортерлер
1. Мемлекеттік табиғи қорық-сепортер - қорық режимiмен қорғалатын, республикалық маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақ, ол табиғи қайта түлеуге бейiмi жоқ, адам әрекетiнен бұзылған бiрегей табиғи кешендердi қалпына келтiруге және зерделеуге арналған.
2. Мемлекеттік табиғи қорықтар-сепортерлердi қорғау режимi олардың ғылыми қызметiн және оларды мәдени-ағарту, оқу және туристiк мақсаттарға пайдалануды ұйымдастыру мемлекеттік табиғи қорықтар үшiн көзделген тәртiппен жүзеге асырылады.
8 тарау. Мемлекеттік ұлттық табиғи парктер
ҚР 23.01.01 ж. № 151-II Заңымен 39-бап өзгертілді
39-бап. Мемлекеттік ұлттық табиғи парк ұғымы
1. Мемлекеттік ұлттық табиғи парк - айрықша экологиялық, рекреациялық және ғылыми жағынан ерекше құнды табиғи және тарихи-мәдени кешендер мен объектiлердi сақтауға, қалпына келтiруге және сан-салалы пайдалануға арналған ерекше қорғалатын табиғи аумақ.
2. Мемлекеттік ұлттық табиғи парктер республикалық маңызы бар санатқа ие.
ҚР 23.01.01 ж. № 151-II Заңымен 40-бап өзгертілді
40-бап. Мемлекеттік ұлттық табиғи парк аумақтарын аймақтарға бөлу және оларды пайдаланудың ерекшелiктерi
1. Мемлекеттік ұлттық табиғи парктерде табиғи кешендердi қорғау режимiне және пайдалану мақсаттарына қарай мынадай функционалдық аймақтар мен шағын аймақтар ерекшеленедi:
1) қорық режиміндегі;
2) мынадай шағын аймақтары бар заказдық режимдегi:
рекреациялық пайдалану;
әкiмшiлiк-өндiрiстiк мақсаттағы;
келушiлер мен туристерге қызмет көрсету;
шектеулi шаруашылық қызмет.
2. Ұлттық парктердiң қорық аймақтарының шегiнде кез-келген шаруашылық қызметке, рекреациялық пайдалануға тыйым салынады және онда мемлекеттік табиғи қорықтардың ерекше қорғалатын аумақтарының режимiне сәйкес келетiн режим қолданылады.
Заказдық режим аймақтарында табиғи кешендер мен объектiлердi сақтауға арналған жағдайлар қамтамасыз етiлiп, сол аумақта оларды қатаң реттей отырып пайдалануға, соның iшiнде: рекреациялық пайдалану, шектеулi шаруашылық қызмет, әкiмшiлiк-өндiрiстiк мақсаттағы және келушiлерге қызмет көрсету шағын аймақтарында спорттық және әуесқойлық аң аулау мен балық аулау, рекреациялық орталықтардың, қонақ үйлердiң, кемпингтердiң, мұражайлар мен туристерге қызмет көрсететiн басқа да объектiлердiң құрылысын салуға және пайдалануға беруге жол берiледi.
3. Шектеулi және дәстүрлi шаруашылық қызмет өңiрлерiнде мемлекеттік ұлттық парктердiң тұрақты пайдаланылуына берiлген жер учаскелерi сияқты, бұл жер учаскелерiн меншiк иелерi мен жердi пайдаланушылардан алып қоймай, соларға бекітілген жер учаскелерi де енгiзiлуi мүмкiн.
4. Мемлекеттік ұлттық табиғи парктерде ғылыми зерттеулер, мәдени-ағарту және оқу шаралары мемлекеттік табиғи қорықтар үшiн белгiленген тәртiппен жүргiзiледi.
ҚР 23.01.01 ж. № 151-II Заңымен 8-1-тараумен толықтырылды
8-1-тарау. Мемлекеттік табиғи резерваттар
40-1-бап. Мемлекеттік табиғи резерват ұғымы
1. Мемлекеттік табиғи резерват - осы аумақтағы ландшафттық және биологиялық алуан түрлiлiктi сақтауға және қалпына келтiруге, табиғи ресурстардың тұрақты дамуы мен теңгермелi пайдаланылуын қамтамасыз етуге арналған әртүрлi қорғау режимдерi бар ерекше қорғалатын табиғи аумақ.
2. Мемлекеттік табиғи резерваттардың республикалық маңызы бар санаты болады.
40-2-бап. Мемлекеттік табиғи резерваттардың аумақтарын
аймақтарға бөлу және оларды қорғау режимiнiң
ерекшелiктерi
Мемлекеттік табиғи резерваттарда мынадай функционалдық аймақтар бөлiп көрсетiледi:
1) қорық ядросының аймағы дегенiмiз адамдардың араласуынан неғұрлым аз бұзылған қорық режимiнде қорғалатын, ландшафттық және биологиялық алуан түрлiлiгiн табиғи даму жағдайында сақтауға арналған аумақ бөлiгiн бiлдiредi;
2) буферлiк аймақ қорық ядросының айналасында құрылады, заказдық режимi болады және ядро аймағына шаруашылық және рекреациялық қызмет ықпалын төмендетуге арналған;
3) бұзылған ландшафттарды қалпына келтiру аймағы дегенiмiз табиғи қалпына келу әлеуетi төмен, қатты тозып кеткен полигон-учаскелердi бiлдiредi әрi олардың ландшафттық және биологиялық алуан түрлiлiгiн қайта жандандыру, сондай-ақ шаруашылық маңызын қалпына келтiру жөніндегі шараларды жүзеге асыруға арналған. Қалпына келтiру аймағында қорық немесе заказдық қорғау режимi болады;
4) мемлекеттік табиғи резерваттың тұрақты даму аймағының ерекше қорғау режимi болмайды және ол жер пайдаланушылардың жерлерiн алмай құрылады. Сонымен қатар, ол аймақтың аумағында ядро аймағындағы және табиғи резерваттың буферлiк аймағындағы қоршаған ортаға жағымсыз өзгерістер әкелуі мүмкiн шаруашылық қызметтiк барлық түрiне тыйым салынады. Бұл аймақта табиғи ресурстарды теңгермелi пайдалану принциптерiне негiзделген ауыл және орман шаруашылығының, жергiлiктi кәсiпшiлiк пен туризмнiң ұтымды нысандарын дамытуға басымдық берiледi.
40-3-бап. Мемлекеттік табиғи резерваттарды ұйымдастыру
және басқару ерекшелiктерi
Мемлекеттік табиғи резерваттар жұмыс iстеп тұрған мемлекеттік табиғи қорықтар мен мемлекеттік ұлттық табиғи парктер негiзiнде құрылуы немесе олар бiртұтас басқарудағы кешендi ерекше қорғалатын табиғи аумақ болып бiрiктiрiлуi мүмкiн.
9 тарау. Мемлекеттік табиғи парктер
41-бап. Мемлекеттік табиғи парк ұғымы
Мемлекеттік табиғи парк мемлекеттік ұлттық табиғи парктiң нақ сондай мiндеттер қойылатын және нақ сондай қызмет атқаратын, бiрақ жергiлiктi маңызы бар табиғат қорғау мекемесi мәртебесіндегі ерекше қорғалатын табиғи аумақ санатына жататын түрi болып табылады.
42-бап. Мемлекеттік табиғи парктердi өңiрлерге
бөлу және оларды пайдалану ерекшелiктерi
1. Мемлекеттік табиғи парктерде өңiрлер мемлекеттік ұттық табиғи парктер сияқты бөлiнедi.
2. Мемлекеттік табиғи парктер мемлекеттік ұлттық табиғи парктер сияқты тәртiппен және нақ сондай жағдайларда пайдаланылады.
3. Қарамағында Мемлекеттік табиғи парктер бар атқарушы органдар нақты табиғи және әлеуметтiк-экономикалық факторларды, сондай-ақ жергiлiктi халықтың мүдделерiн ескере отырып, осы ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жұмыс iстеуiнiң жеке ерекшелiктерiн белгiлеуге қақылы.
10 тарау. Мемлекеттік табиғат ескерткiштерi
43-бап. Мемлекеттік табиғат ескерткiшi ұғымы
1. Мемлекеттік табиғат ескерткiшi - мемлекеттік табиғи-қорық қорының жекелеген объектiлерiн табиғи қалпында сақтауға арналған, қорық режиміндегі ерекше қорғалатын табиғи аумақ.
2. Мемлекеттік табиғат ескерткiштерi зоологиялық, ботаникалық, орман, дендрологиялық, гидрологиялық, геологиялық, геоморфологиялық, гидрогеологиялық, топырақты, ландшафты және кешендi болуы мүмкiн.
3. Мемлекеттік табиғат ескерткiштерiнiң жергiлiктi және республикалық маңызы болуы мүмкiн.
44-бап. Мемлекеттік табиғат ескерткiштерiн құру
ерекшелiктерi
1. Мемлекеттік табиғат ескерткiштерi жер учаскелерiнде оларды жер учаскелерiнiң меншiк иелерi мен оны пайдаланушылардан алып қоймай құрылады.
2. Қарамағында мемлекеттік табиғат ескерткiштерi бар атқарушы органдар оларды жер учаскелерiнiң меншiк иелерiне немесе оны пайдаланушыларға осы ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды сақтау жөнiнде мiндеттеме жүктеп бередi.
3. Мемлекеттік табиғат ескерткiштерiн қорғау мен қалпына келтiру жөніндегі шығыстар жер учаскелерiнiң меншiк иелерiне немесе оны пайдаланушыларға ерекше қорғалатын табиғи аумақтар қызметiн қаржыландырудың белгiленген көздерi есебiнен өтеледi.
45-бап. Мемлекеттік табиғат ескерткiштерiн қорғау
мен пайдалану ерекшелiктерi
1. Мемлекеттік табиғат ескерткiштерiнiң табиғи жай-күй мен сақталуын бұзатын қызметтiң қандайына болса да тыйым салынады.
2. Мемлекеттік табиғат ескерткiштерi белгiленген тәртiппен ғылыми, мәдени-ағарту және оқу мақсаттарында пайдаланылуы мүмкiн.
11 тарау. Мемлекеттік қорық өңiрлерi
46-бап. Мемлекеттік қорық өңiрi ұғымы
1. Мемлекеттік қорық өңiрi - мемлекеттік табиғи қорықтарға және мемлекеттік ұлттық табиғи парктерге арналып не ерекше құнды табиғи ресурстарды сақтау мен қалпына келтiру үшiн резервке алынған жер учаскелеріндегі мемлекеттік табиғи-қорық қоры объектiлерiн сақтауға арналған, сараланған қорғау режиміндегі ерекше қорғалатын табиғи аумақ.
2. Мемлекеттік қорық өңiрiнiң жергiлiктi және республикалық маңызы болуы мүмкiн.
ҚР 23.01.01 ж. № 151-II Заңымен 46-1-баппен толықтырылды ; 2004.20.12 № 13-III Заңымен 46-1-бап өзгертілді (бұр. ред. қара) (2005.01.01. бастап қолданысқа енгізілді)
46-1-бап. Мемлекеттік қорық аймақтарын құру тәртібі
Республикалық маңызы бар мемлекеттік қорық аймақтарын ұйымдастыру туралы шешiмдердi - Қазақстан Республикасының Yкіметі, жергiлiктi маңызы барларын ұйымдастыру туралы шешiмдердi ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкiлеттi органның ұсыныстары бойынша барлық мүдделi мемлекеттік органдармен келісілген ғылыми негiздемелер негiзiнде облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдары қабылдайды.
47-бап. Мемлекеттік қорық өңiрлерiн қорғау мен пайдалану ерекшелiктерi
1. Егер қорғалатын ландшафтардың табиғи бейнесiн өзгертуге немесе экологиялық жүйелердiң тұрақтылығын бұзуға әкелiп соғуы мүмкiн болса, не ерекше құнды табиғи ресурстардың сақталуы мен молығуына қауiп төндiрсе, мемлекеттік қорық өңiрлерiнде кез келген қызметке тыйым салынады.
2. Мемлекеттік қорық өңiрлерiнде қорық және заказник режиміндегі, сондай-ақ шаруашылық қызметтiң реттелетiн режиміндегі учаскелер бөлiнуi мүмкiн.
Ерекше қорғаудың мiндеттi жалпы шараларынан басқа, әрбiр мемлекеттік қорық өңiрi үшiн арнайы экологиялық талаптар енгiзiледi.
3. Мемлекеттік қорық өңiрлерi қорғау режимдерiнiң ерекшелiктерi және арнайы экологиялық талаптар ескерiле отырып, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар үшiн көзделген барлық мақсаттарда пайдаланылуы мүмкiн.
48-бап. Каспий теңiзiнiң солтүстiк бөлiгіндегі мемлекеттік қорық өңiрi
1. Едiл (Қазақстан Республикасының шегiнде) мен Жайық өзендерiнiң атыраптарын қоса Солтүстiк Каспийдiң шығыс бөлiгiнiң су айдыны Каспий теңiзiнiң солтүстiк бөлiгіндегі балық қорын сақтау мен бекiре тұқымдас және балықтың басқа да бағалы түрлерiнiң мекендеуi мен табиғи молығуына оңтайлы жағдай жасауға арналған мемлекеттік қорық өңiрiне кiредi.
2. Каспий теңiзiнiң солтүстiк бөлiгіндегі мемлекеттік қорық аймағында балық шаруашылығын, су көлiгiн дамытуға, мемлекеттік геологиялық зерттеуге, барлауға және арнайы экологиялық талаптарды ескере отырып көмiрсутектi шикiзатты өндiру мүмкiндiгi қамтамасыз етiледi.
12 тарау. Мемлекеттік табиғи заказниктер
ҚР 23.01.01 ж. № 151-II Заңымен 49-бап өзгертілді
49-бап. Мемлекеттік табиғи заказник ұғымы
1. Мемлекеттік табиғи заказник - мемлекеттік табиғи-қорық қорының бiр немесе бiрнеше объектiлерiн сақтау мен молықтыруға арналған, заказник режиміндегі немесе шаруашылық қызметтiң реттелетiн режиміндегі ерекше қорғалатын табиғи аумақ.
2. Мемлекеттік табиғи заказниктер зоологиялық, ботаникалық, гидрологиялық, геологиялық, геоморфологиялық, гидрогеологиялық, топырақты, ландшафтты және кешендi болуы мүмкiн.
Мемлекеттік табиғи заказниктер республикалық маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтар болып табылады.
ҚР 23.01.01 ж. № 151-II Заңымен 50-бап өзгертілді
50-бап. Мемлекеттік табиғи заказниктердi құру ерекшелiктерi
1. Мемлекеттік табиғи заказниктер жер учаскелерiнде оларды меншiк иелерi мен пайдаланушылардан алып қоймай құрылады.
Меншiк иесi немесе пайдаланушы мемлекеттік табиғи заказник орналасқан жер учаскесiн нысаналы түрде шектеп пайдалану құқығын қамтамасыз етуге мiндеттi.
2. Қарауында мемлекеттік табиғи заказниктер бар орталық атқарушы орган арнайы қызметтердiң күшiмен ерекше қорғалатын табиғи аумақтар қызметiн қаржыландыру үшiн белгiленген көздер есебiнен оларда орналасқан мемлекеттік табиғи-қорық қорының объектiлерiн қорғау және қалпына келтiру iс-шараларын ұйымдастырады.
51-бап. Мемлекеттік табиғи заказниктердi қорғау және пайдалану режимiнiң ерекшелiктерi
1. Егер мемлекеттік табиғи-қорық қоры объектiлерiнiң сақталуына қауiп төндiрсе немесе олардың молықтырылуын нашарлатса, мемлекеттік табиғи заказниктерде кез келген қызметке тыйым салынады.
2. Мемлекеттік табиғи заказниктер белгiленген тәртiппен ғылыми, мәдени-ағарту, оқу және шектеулi шаруашылық мақсаттарға пайдаланылуы мүмкiн.
Жер учаскелерiнiң меншiк иелерi мен пайдаланушылар белгiленген шектеулердi сақтай отырып, мемлекеттік табиғи заказниктерде шаруашылық қызметтi жүзеге асыра алады.
13 тарау. Мемлекеттік зоологиялық парктер
52-бап. Мемлекеттік зоологиялық парк ұғымы
1. Мемлекеттік зоологиялық парк- жануарлар дүниесiн қорғауға, молықтыруға және пайдалануға арналған, табиғат қорғау және ғылыми зерттеу мекемелерi мәртебесi бар және өңiрлер бойынша сараланған қорғау режиміндегі ерекше қорғалатын табиғи аумақ.
2. Мемлекеттік зоологиялық парктiң жергiлiктi және республикалық маңызы болуы мүмкiн.
53-бап. Мемлекеттік зоологиялық парктердi өңiрлерге бөлу және оларды қорғау ерекшелiктерi
1. Мемлекеттік зоологиялық парктерге әдетте елдi мекендердi жерiнен белгiленген тәртiппен тұрақты пайдалануға жер учаскелерi берiледi.
2. Мемлекеттік зоологиялық парктер мынадай:
1) экспозициялық - жануарларды ұстау мен өсiруге, сондай-ақ жануарларды келушiлерге көрсетуге арналған;
2) ғылыми - ғылыми зерттеулер жүргiзуге арналған;
3) қоғамдық - келушiлерге қызмет көрсетуге арналған;
4) әкiмшiлiк және өндiрiстiк-шаруашылық өңiрлерге бөлiнедi.
3. Мемлекеттік зоологиялық парктерде оның мiндеттерiн орындаумен байланысты емес және оларда ұсталатын жануарлардың жойылуына әкелiп соғуы мүмкiн кез келген iс-әрекетке тыйым салынады.
54-бап. Мемлекеттік зоологиялық парктерде жануарларды өсiру
1. Мемлекеттік зоологиялық парктер отандық және дүние жүзiлiк фаунадағы жануарлар коллекцияларын қалыптастырады және олардың сақталуы қамтамасыз етедi.
2. Мемлекеттік зоологиялық парктер белгiленген тәртiп бойынша жануарлармен импорттық және экспорттық операцияларды, оларды зоологиялық саладағы басқа мекемелермен айырбастауды жүзеге асырады.
3. Мемлекеттік зоологиялық парктерде малдәрiгерлiк және зоотехникалық қызмет, сирек кездесетiн және құрып кету қаупi төнген жануарларға арналған питомниктер құрылады.
55-бап. Мемлекеттік зоологиялық парктердi пайдалану ерекшелiктерi
1. Мемлекеттік зоологиялық парктер ғылыми, мәдени-ағарту және оқу мақсаттарында пайдаланылады.
2. Мемлекеттік зоологиялық парктердегi ғылыми зерттеулер жануарларды қамап немесе жартылай еркiндiк жағдайында ұстау мен өсiру саласында жүргiзiледi.
Мемлекеттік зоологиялық парктер ғылыми деректер банкiн, қорлар, мұражайлар, лекторийлер, кiтапханалар мен мұрағаттар құрып, ғылыми, ғылыми-көпшiлiк және осы мекемелер қызметiнiң мәселелерi бойынша басқа да әдебиет шығара алады.
3. Мемлекеттік зоологиялық парктердiң қосалқы шаруашылықтары, шеберханалары, зоологиялық дүкендерi және осы мекемелер бағдарына сәйкес келетiн шаруашылық қызметке қажеттi басқа да объектiлерi болуы мүмкiн.
14 тарау. Мемлекеттік ботаникалық бақтар
56-бап. Мемлекеттік ботаникалық бақ ұғымы
1. Мемлекеттік ботаникалық бақ - өсiмдiктер дүниесiн қорғауға, молықтыруға және пайдалануға арналған, табиғат қорғау және ғылыми-зерттеу мекемелерiнiң мәртебесi бар және өңiрлер бойынша сараланған қорғау режиміндегі ерекше қорғалатын табиғи аумақ.
2. Мемлекеттік ботаникалық бақтардың жергiлiктi және республикалық маңызы болуы мүмкiн.
57-бап. Мемлекеттік ботаникалық бақтарды өңiрлерге бөлу және оларды қорғау ерекшелiктерi
1. Мемлекеттік ботаникалық бақтарға тұрақты пайдалану үшiн белгiленген тәртiппен жер учаскелерi берiледi.
2. Мемлекеттік ботаникалық бақтар мынадай:
1) экспозициялық - өсiмдiктердi егуге және оларды келушiлерге көрсетуге арналған;
2) ғылыми - ғылыми зерттеулер жүргiзуге арналған;
3) қорықтық - табиғи өсiмдiктердiң бiрегей, типтiк және сирек кездесетiн топтарын сақтауға арналған;
4) қоғамдық - келушiлерге қызмет көрсетуге арналған;
5) әкiмшiлiк және өндiрiстiк-шаруашылық өңiрлерге бөлiнедi.
3. Мемлекеттік ботаникалық бақтарда олардың мiндеттерiн орындаумен байланысты емес және оларда өсiрiлетiн өсiмдiктердiң жойылуына әкелiп соғуы мүмкiн кез келген iс-әрекетке тыйым салынады.
58-бап. Мемлекеттік ботаникалық бақтарда өсiмдiктер егу
1. Мемлекеттік ботаникалық бақтар отандық және дүниежүзiлiк флораның табиғи және мәдени өсiмдiктер коллекцияларын қалыптастырады және олардың сақталуын қамтамасыз етедi.
2. Мемлекеттік ботаникалық бақтар өсiмдiктермен импорттық және экспорттық операциялар жүргiзудi, оларды ботаникалық саладағы басқа мекемелермен айырбастауды жүзеге асырады.
3. Мемлекеттік ботаникалық бақтарда коллекциялық және эксперименттiк учаскелер, гербарийлер, питомниктер және тұқым қорлары құрылады.
59-бап. Мемлекеттік ботаникалық бақтарды пайдалану ерекшелiктерi
1. Мемлекеттік ботаникалық бақтар белгiленген тәртiппен ғылыми, мәдени-ағарту және оқу мақсаттарында пайдаланылады.
2. Мемлекеттік ботаникалық бақтардағы ғылыми зерттеулер табиғи флораның бағалы, сирек кездесетiн және құрып кету қаупi төнген түрлерiн және жерсiндiрiлген дақылды өсiмдiктердi қолдан өсiру, тұқымын сұрыптау және көбейту саласында жүргiзiледi.
Мемлекеттік ботаникалық бақтар ғылыми деректер банкiн, қорлар, мұражайлар, лекторийлер, кiтапханалар мен мұрағаттар құрып, ғылыми, ғылыми-көпшiлiк және осы мекемелер қызметiнiң мәселелерi бойынша басқа да әдебиеттер шығара алады.
3. Мемлекеттік ботаникалық бақтар ұсынылған жерсiндiрiлген өсiмдiктердi және олардың қайталама түрлерiн халық шаруашылығына енгізу мақсатымен өндiрiстiк сынақтан өткізу үшiн шаруашылық эксперименттiк базалар құра алады.
4. Мемлекеттік ботаникалық бақтардың қосалқы шаруашылықтары, шеберханалары, өсiмдiктер сататын мамандандырылған дүкендерi және осы мекемелер бағдарына сәйкес келетiн шаруашылық қызметке қажеттi басқа да объектiлерi болуы мүмкiн.
15 тарау. Мемлекеттік дендрологиялық парктер
60-бап. Мемлекеттік дендрологиялық парк ұғымы
1. Мемлекеттік дендрологиялық парк - табиғат қорғау мекемесiнiң мәртебесi бар және ағаш пен бұта тұқымдарын қорғауға, молықтыруға және пайдалануға арналған өңiрлер бойынша сараланған қорғау режиміндегі ерекше қорғалатын табиғи аумақ.
2. Мемлекеттік дендрологиялық парктердiң жергiлiктi және республикалық маңызы болуы мүмкiн.
61-бап. Мемлекеттік дендрологиялық парктердi өңiрлерге бөлу және оларды пайдалану ерекшелiктерi
1. Мемлекеттік дендрологиялық парктерде өңiрлер мемлекеттік ботаникалық бақтар сияқты мақсат пен қорғау режимдерi ескерiле отырып бөлiнедi.
2. Мемлекеттік дендрологиялық парктер мемлекеттік ботаникалық бақтар сияқты тәртiппен және нақ сондай шарттармен ғылыми, мәдени-ағарту және оқу мақсаттарында пайдаланылады.
16 тарау. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың
орманы
62-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың орманы ұғымы
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың орманы қорғаныш санаттары ерекше қорғалатын құқықтық режимге сәйкес келетiн не экологиялық, ғылыми, мәдени және шаруашылық жағынан ерекше құнды шаруашылық қызметi режимiмен реттелетiн арнаулы нысаналы мақсаттағы ормандар болып табылады.
ҚР 23.01.01 ж. № 151-II Заңымен 63-бап өзгертілді
63-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар ормандарының қорғаныш санаттары
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың орманы мынадай қорғаныш санаттарына бөлiнедi:
мемлекеттік табиғи қорықтардың, мемлекеттік ұлттық табиғи парктердiң, мемлекеттік табиғи резерваттардың, мемлекеттік табиғи парктердiң, мемлекеттік орман табиғат ескерткiштерiнiң, мемлекеттік қорық аймақтары мен мемлекеттік табиғи қорықтар-сепортерлерiнiң ормандары;
ерекше құнды орманды алқаптар - тұқымдық құрамы жөнiнен реликтi және эндемиялық тұқымдық бiрегей ормандар; өнiмдiлiгi мен генетикалық сапасы бойынша бiрегей ормандар, күрделi табиғи жағдайларда маңызды қорғаныш мiндеттерiн атқаратын ормандар;
ғылыми маңызы бар ормандар - орман шаруашылығы ғылымы мен практикасы жетiстiктерiнiң үлгiсi болып табылатын ормандар; ұзақ мерзiмдi перспективаға ғылыми зерттеулердiң объектiсi болатын ормандар, плюстiк көшеттер мен ағаштар отырғызуды қамтитын орманды генетикалық резерваттар; басқа да сұрыптау - генетикалық объектiлер;
жаңғақ кәсiпшiлiгi аймақтарының ормандары - жаңғақ дайындау және аңшылық шаруашылығын ұйымдастыру үшiн шикiзат базасы ретiнде маңызы бар ормандар;
орман-жемiс өсiру - шаруашылық маңызы бар, құрамында бағалы жемiс-жидек және жаңғақ-жемiс тұқымдық ағаштары мен бұталары өнiп шығатын орман қорының жерiне табиғи немесе қолдан отырғызылған ормандар;
субальпiлiк ормандар - тау шыңдары мен жоталарының жоғарғы ағашсыз бөлiгiмен шекаралас орналасқан, қорғаныштық және эрозияға қарсы маңызды мәнi бар биiк таудағы ормандар.
ҚР 23.01.01 ж. № 151-II Заңымен 64-бап өзгертілді
64-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы ормандар күзету мен пайдалану ерекшелiктерi
1. алынып тасталды
2. Ерекше бағалы орман алқаптары, ғылыми маңызы бар ормандар мен субальпiлiк ормандар үшiн режимдер бөлiнген ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың әрқайсысының ерекшелiктерi негiзге алына отырып белгiленедi.
3. Жаңғақ кәсiпшiлiгi өңiрлерiнiң орманы мен ағаш-жемiс екпелерi үшiн бөлiнген ерекше қорғалатын табиғи аумақтың әрқайсысының ерекшелiктерi негiзге алына отырып, шаруашылық қызметтiң реттелетiн режимi белгiленедi.
