Жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану туралы
Қазақстан Республикасының Заңы 1993 жылғы 21 қазан № 2463-XII
(Қазақстан Республикасының 11.05.99 ж. № 381-I; 23.01.01 ж. № 151-I;
24.12.01 ж. № 276-II Заңдарымен енгізілген өзгерістерімен)
ҚР 09.07.04 ж. № 593-II Заңымен күші жойылды
Жануарлар дүниесi - айналадағы табиғи ортаның негiзгi құраластарының (компаненттерiнiң) бiрi. Қазақстан Республикасы табиғи байлықтарының маңызды құрамдас бөлiгi.
Осы заң жануарлар дүниесiн тиiмдi қорғауды, өсiмiн молайтуды және ұтымды пайдалануды, бүгiнгi және болашақ ұрпақты табиғатқа деген ықтияттылық пен адамгершiлiк көзқарас рухында тәрбиелеудi қамтамасыз етуге тиiс.
I бөлiм. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
1-бап. Жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану туралы Қазақстан Республикасы заңдарының мiндеттерi
Жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану туралы Қазақстан Республикасы заңдарының мiндеттерi жабайы жануарлардың табиғи еркiн тiршiлiк жағдайларын қамтамасыз ету, табиғи үйiрлердiң түр жағынан сан алуандылығы мен тұтастығын сақтау мақсатында оларды қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану саласындағы қоғамдық қатынастарды реттеп отыру, сондай-ақ осы саладағы заңдылықты нығайту болып табылады.
2-бап. Жануарлардың дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану туралы Қазақстан Республикасы заңдары
Жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану саласындағы қоғамдық қатынастар осы Заңмен және осыған сәйкес шығарылатын Қазақстан Республикасының өзге де заң құжаттарымен реттелiп отырады.
3-бап. Жануарлар дүниесi ұғымы
Жануарлар дүниесiне құрғақта, суда, атмосферада және жер қыртысында табиғи еркiн жағдайда тұрақты немесе уақытша мекендейтiн барлық жабайы жануарлар (сүт қоректiлер, құстар, бауырымен жорғалаушылар, қос мекендiлер, балықтар, сондай-ақ ұлутектiлер (молюскалар), шыбын-шiркейлер (насекомдар) және басқалар) жатады.
Ауыл шаруашылық және басқа да үй жануарларын, сондай-ақ шаруашылық, мәдени өзге де мақсаттар үшiн табиғи ортадан айырылып, ырықсыз немесе жартылай ырықсыз жағдайда ұсталатын жабайы жануарларды пайдалану, өсiмiн молайту және қорғау саласындағы қатынастар Қазақстан Республикасының тиiстi заңдарымен реттеледi.
4-бап. Жануарлар дүниесiнiң мақсатты мiндетi
Мақсатты мiндетiне сәйкес жануарлар дүниесi мынадай топтарға бөлiнедi:
- жануарлардың сирек кездесетiн және құрып кету қатерi төнген түрлерi;
- жануарлардың аң аулау объектiлерi болып табылатын түрлерi;
- жануарлардың балық аулау объектiлерi болып табылатын түрлерi;
- жануарлардың (аң аулау мен балық аулаудан басқа) өзге де шаруашылық мақсатында пайдаланылатын түрлерi;
- жануарлардың шаруашылық мақсаттарда пайдаланылмайтын, бiрақ экологиялық, мәдени және өзге де құндылығы бар түрлерi;
- жануарлардың халық денсаулығын сақтау, ауыл шаруашылығын және басқа да үй жануарларын аурудан алдын ала қорғау халық шаруашылығына нұқсан келтiрiлуiне жол бермеу мақсатында бас санын реттеп отыруға жататын түрлерi.
5-бап. Жануарлар түрлерiн топтарға жатқызу және бiр топтан екiншi топқа аудару
Жануарлардың түрлерiн осы заңның 4-бабында аталған топтарға жатқызу олардың негiзгi мақсатты мiндетiне сәйкес, ал жануарлар түрлерiн бiр топтан екiншi топқа аудару олардың негiзгi мақсатты мiндетi өзгерген реттерде жүргiзiледi.
Жануарлар түрлерiн топтарға жатқызуды және бiр топтан екiншi топқа аударуды Қазақстан Республикасының Үкіметі мен жануарлар дүниесiн мемлекеттік басқаруға арнайы уәкiлдiк берiлген органдар өз құзыретi шегiнде жүргiзедi.
6-бап. Жануарлар дүниесiне меншiк
Қазақстан Республикасындағы жануарлар дүниесi республиканың айрықша меншiгiнде болады.
Жануарлар дүниесiне иелiк етудi, билiк жүргiзудi және пайдалануды Қазақстан Республикасының Жоғарғы Кеңесi тiкелей немесе Қазақстан Республикасының Үкіметі, жергiлiктi өкiлдi және атқарушы өкiмет органдары мен жануарлар дүниесiн мемлекеттік басқаруға арнайы уәкiлдiк берiлген органдар Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген құзыретi шегiнде жүзеге асырады.
Жануарлар дүниесiн пайдалануға беру және жануарлар дүниесiне меншiк құқығын iс жүзiне асыру жөнiнде басқа да iс-әрекеттер жасау жануарлар дүниесiн басқарудың мемлекеттік органының мiндеттi түрде қатысуымен жүзеге асырылады.
II бөлiм. АЗАМАТТАРДЫҢ, ҚОҒАМДЫҚ ҰЙЫМДАР МЕН БIРЛЕСТIКТЕРДIҢ
ЖАНУАРЛАР ДҮНИЕСIН ҚОРҒАУ, ӨСIМIН МОЛАЙТУ ЖӘНЕ ПАЙДАЛАНУ
САЛАСЫНА ҚАТЫСУЫ
7-бап. Азаматтардың жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану саласындағы құқықтары
Қазақстан Республикасы азаматтарының және оның аумағында тұратын немесе мекендей тұратын басқа да адамдардың:
- жануарлар дүниесi мәселелерi жөніндегі заң жобаларын және шараларды талқылауға қатысуға;
- жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану жөнiнде қоғамдық құрылымдарға бiрiгуге;
- жануарлар дүниесiнiң жай-күйi туралы толық әрi анық-қанық ақпарат алуға;
- жануарлар дүниесiн қорғау және өсiмiн молайту жөніндегі жұмыстар, сондай-ақ осы мәселелер бойынша қоғамдық сараптама жүргiзуге қатысуға;
- жануарлар дүниесiн заңда белгiленген тәртiппен пайдалануға құқығы бар.
Мемлекеттік органдар азаматтардың жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану мәселелерi жөніндегі заңды және негiзделген ұсыныстарын ескеруге мiндеттi.
8-бап. Азаматтардың жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану саласындағы мiндеттерi
Қазақстан Республикасы азаматтары және оның аумағында тұратын немесе мекендей тұратын басқа да адамдар:
- жануарлар дүниесiн сақтап, қорғауға;
- осы Заңның және жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану мәселелерi жөніндегі Қазақстан Республикасының өзге де заң құжаттарының талаптарын қастерлеуге;
- жануарлар дүниесiн қорғауға, өсiмiн молайтуға және пайдалануға бақылауды жүзеге асыратын органдардың заңды талаптарын бұлжытпай орындауға және де оларға көмек көрсетуге;
- жануарлар дүниесiне және оның мекендеу ортасына келтiрiлген нұқсанның орнын толтыруға мiндеттi.
9-бап. Қоғамдық ұйымдар мен бiрлестiктердiң жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану саласына қатысуы
Қоғамдық ұйымдар мен бiрлестiктердiң жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану саласындағы қызметi олардың жарғылары мен қолданылып жүрген заңдарға сәйкес жүзеге асырылады.
III бөлiм. ЖАНУАРЛАР ДҮНИЕСIН ҚОРҒАУ, ӨСIМIН МОЛАЙТУ
ЖӘНЕ ПАЙДАЛАНУ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТIК ӨКIМЕТ ПЕН
БАСҚАРУ ОРГАНДАРЫ
Қазақстан Республикасының 24.12.01 ж. № 276-II Заңымен 10-бап өзгерді
10-бап. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесiнiң құзыретi
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесiнiң қарауына:
- жануарлар дүниесiне меншiк құқығын жүзеге асыру;
- жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану туралы заңдарды әзiрлеп, жетiлдiру;
- жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану саласында мемлекеттік саясатты айқындау;
- жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану саласында заңдардың орындалуына бақылау жасау;
- жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану мәселелерi жөніндегі халықаралық шарттарды бекіту және оның күшiн жою жатады.
11-бап. Жергiлiктi өкiлдi өкiмет органдарының құзыретi
Жергiлiктi өкiлдi өкiмет органдарының қарауына:
- жануарлар дүниесiн қорғауды, өсiмiн молайтуды және пайдалануды бақылау;
- жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану саласындағы қоғамдық ұйымдар мен бiрлестiктердi дамытуға жәрдемдесу;
- жануарлар дүниесiн пайдаланушылар құқығын қорғау жатады.
12-бап. Жануарлар дүниесiн мемлекеттік басқару
Қазақстан Республикасы аумағында жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану саласындағы мемлекеттік басқаруды Қазақстан Республикасының Үкіметі, жергiлiктi атқарушы өкiмет органдары және жануарлар дүниесiн мемлекеттік басқаруға арнайы уәкiлдiк берiлген органдар жүзеге асырады.
13-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінiң құзыретi
Қазақстан Республикасы Үкіметінiң қарауына:
- жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану саласында мемлекеттік саясатты жүргiзу;
- жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану, аңшылық пен балық шаруашылығын дамыту жөніндегі мемлекеттік бағдарламаларды бекіту;
- облыстық атқарушы өкiмет органдарының, министрлiктердiң, мемлекеттік комитеттер мен ведомстволардың жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану жөніндегі қызметiн үйлестiру, оған басшылық және бақылау жасау;
- жануарлар дүниесiн пайдалану тәртібін белгiлеу;
- жануарлар дүниесiн пайдаланудың лимиттерiн және квоталарын бекіту;
- жануарларды сирек кездесетiн және құрып кету қатерi төнген жануарлар түрлерiнiң, сондай-ақ аң аулау және балық аулау объектiлерi болып табылатын түрлерiнiң топтарына жатқызу;
- жануарларды мемлекеттік есепке алу мен жануарлар дүниесiнiң мемлекеттік жиынтық мәліметін (кадастрын) жүргiзу тәртібін белгiлеу;
- зоологиялық жүйелi жинақтар (коллекциялар) жасау және оларды мемлекеттік есепке алу тәртібін белгiлеу;
- Қазақстан Республикасының Қызыл кiтабы туралы Ереженi бекіту;
- жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану саласында халықаралық ынтымақтастықты ұйымдастыру жатады.
14-бап. Облыстық атқарушы өкiмет органының құзыретi
Облыстық әкімішiлiк шекарасында облыстық атқарушы өкiмет органының қарауына:
- жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмін молайту және пайдалану саласында мемлекеттік саясатты жүргiзу;
- жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану, аңшылық пен балық шаруашылығын дамыту жөніндегі мемлекеттік бағдарламаларды iске асыру;
- төменгi атқарушы өкiмет органдарының, кәсiпорындардың, мекемелер мен ұйымдардың жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту, және пайдалану жөніндегі қызметiн үйлестiру, оған басшылық және бақылау жасау;
- аңшылық шаруашылық жүргiзу құқығын беру және аңшылыққа пайдаланылатын жердi бекітіп беру туралы шешiмдер қабылдау;
- балық пен басқа су жануарларын кәсiпшiлiк аулауға құқық беру және балық шаруашылығы суаттарын бекітіп беру туралы шешiмдер қабылдау;
- жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану саласында халықаралық ынтымақтастыққа қатысу;
- жануарлар дүниесiн қорғауға, өсiмiн молайтуға және пайдалануға бақылау жасау жатады.
15-бап. Аудандық, қалалық атқарушы өкiмет органдарының құзыретi
Ауданның, қаланың әкiшiлiк шекарасында аудандық, қалалық атқарушы өкiмет органдарының қарауына:
- жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану, аңшылық пен балық шаруашылығын дамыту жөніндегі мемлекеттік бағдарламаларды келiсу;
- кәсiпорындардың, мекемелер мен ұйымдардың жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану жөніндегі қызметтi үйлестiру, оған басшылық және бақылау жасау;
- аңшылық шаруашылығын жүргiзуге және балықты, басқа да су жануарларын кәсiпшiлiк аулауға құқық беру, сондай-ақ аң аулайтын жерлер мен балық шаруашылығы суаттарын бекітіп беру жөніндегі ұсыныстарды келiсу;
- жануарлар дүниесiн қорғауға, өсiмiн молайтуға және пайдалануға бақылау жасау жатады.
16-бап. Жануарлар дүниесiн мемлекеттік басқаруға арнайы
уәкiлдiк берiлген органдардың құзыретi
Жануарлар дүниесiн мемлекеттік басқаруға арнайы уәкiлдiк берiлген органдардың қарауына:
- жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану саласында мемлекеттік саясат жүргiзу;
- жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану, аңшылық пен балық шаруашылығын дамыту жөніндегі мемлекеттік бағдарламаларды әзiрлеу және бекітуге ұсыну;
- жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану, аңшылық пен балық шаруашылығын жүргiзу жөніндегі қалыпты құжаттарды әзiрлеу және бекіту;
- жануарлар дүниесiн қорғауға, өсiмiн молайтуға және пайдалануға, аңшылық пен балық шаруашылығын жүргiзуге мемлекеттік бақылау жасау;
- аңшылық шаруашылығын жүргiзу және аң аулайтын жерлердi бекітіп беру құқығын, балықты, басқа да су жануарларын кәсiпшiлiк аулау және балық шаруашылығы суаттарын бекітіп беру құқығын табыс ету туралы ұсыныстарды әзiрлеу және енгізу;
- жануарлар дүниесiн пайдалануға шарттар жасау;
- жануарлар дүниесiнiң өсiмiн молайту және пайдалану жөніндегі биологиялық негiздемелердi қарау және бекіту;
- берiлген лимиттер мен квоталарға сәйкес және белгiленген басқа да ережелердi сақтай отырып жануарлар дүниесiн пайдалануға рұқсат беру;
- жануарларды мемлекеттік есепке алуды ұйымдастыру және жануарлар дүниесiнiң мемлекеттік жиынтық мәліметін (кадастрын) жүргiзу;
- жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану, аңшылық пен балық шаруашылығын жүргiзу саласында ғылыми-зерттеу және жобалау-iздестiру жұмыстарын ұйымдастыру;
- жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану саласында халықаралық ынтымақтастық жөніндегі шараларды жүзеге асыру жатады.
Жануарлар дүниесiн мемлекеттік басқаруға арнайы уәкiлдiк берiлген органдардың өз құзыретi шегiнде қабылданған шешiмдерiн барлық заңды ұйымдар мен нақты адамдар орындауға мiндеттi.
IV бөлiм. ЖАНУАРЛАР ДҮНИЕСIН ҚОРҒАУ, ӨСIМIН МОЛАЙТУ
ЖӘНЕ ПАЙДАЛАНУ ЖӨНIНДЕГI НЕГIЗГI ТАЛАПТАР
17-бап. Жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану жөніндегі негiзгi талаптар
Жануарлардың мекендеу ортасы мен жануарлар дүниесiнiң жай-күйiне ықпал етуi мүмкiн шараларды жүзеге асырған кезде мынадай негiзгi талаптардың сақталуы қамтамасыз етiлуге тиiс:
- жануарлардың табиғи үйiрлерiнiң тұтастығын сақтау;
- жануарлардың түр жағынан сан алуандығын табиғи еркiндiк жағдайында сақтау;
- жануарлардың мекендеу ортасын, көбею жағдайларын, қоныс аудару жолдарын және шоғырланған жерiн қорғау;
- жануарлар дүниесiн ғылыми негiзделген түрде және ұтымды пайдалану;
- жануарларды, әсiресе олардың сирек кездесетiн және құрып кету қатерi төнген түрлерiн қолдан өсiрiп, кейiн оларды табиғи ортаға жiберудi қоса жануарлар дүниесiнiң өсiмiн молайту;
- халық денсаулығын сақтау, ауыл шаруашылық және басқа да үй жануарларын аурудан алдын ала қорғау, халық шаруашылығына нұқсан келтiрiлуiне жол бермеу мақсатында жануарлардың бас санын реттеп отыру.
18-бап. Жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану жөніндегі негiзгi талаптарды қамтамасыз ету
Жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану жөніндегі негiзгi талаптарды қамтамасыз ету мақсатында экологиялық бағдарламаларда арнайы шаралар көзделедi, олардың орындалуы қаржымен, материалдық-техникалық ресурстармен қамтамасыз етiледi.
Жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану жөніндегі арнайы шараларды қаржыландыру экономикалық жағынан негiзделген нормативтер бойынша республикалық бюджет және өзге де қаражаттар есебiнен жүзеге асырылады.
V бөлiм. ЖАНУАРЛАР ДҮНИЕСIН ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ӨСIМIН МОЛАЙТУ
Қазақстан Республикасының 11.05.99 ж. № 381-I; 23.01.01 ж. № 151-I Заңдарымен 19-бап өзгерді
19-бап. Жануарлар дүниесiн қорғауды және өсiмiн молайтуды қамтамасыз ету
Жануарлар дүниесiн қорғау және өсiмiн молайту:
- жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану жөніндегі ережелер мен нормаларды белгiлеу;
- жануарлар дүниесiн пайдалануда тыйым салу мен шектеулердi белгiлеу;
- жануарлардың мекендеу ортасын, көбею жағдайларын, қоныс аудару жолдары мен шоғырланатын жерлерiн қорғау және сақтау;
- қорықтар, қорғалымдар (заказниктер) құру және басқа қорғалатын аумақтар бөлу;
- ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды ұйымдастыру;
- өндiрiстiк процестердi жүзеге асырған кезде жануарлардың қырылуына жол бермеу;
- өсiмдiктердi қорғау құралдарын, минералдық тыңайтқыштар мен басқа да препараттар қолдану кезiнде жануарларды қорғау;
- зоологиялық жүйелi жинақтар үшiн жануарларды айырып алуды
шектеу;
- ауырған кезде, табиғи апат және басқа себептер салдарынан қырылу қатерi төнген ретте жабайы жануарларға көмек көрсету;
- бұқаралық ақпарат құралдары арқылы жануарлар дүниесiн насихаттау;
- жануарлар дүниесiн қорғау және өсiмiн молайту жөніндегі шараларды негiздеуге бағытталған ғылыми зерттеулердi ұйымдастыру;
- азаматтарды жануарлар дүниесiне деген адамгершiлiк рухында тәрбиелеу;
- жануарлар дүниесiн қорғау жөнiнде басқа шараларды жүргiзу және өзге талаптарды белгiлеу жолымен қамтамасыз етiледi.
20-бап. Жануарлар дүниесiн пайдалануға тыйым салу және шек қою
Жабайы жануарларды сақтау және өсiмiн молайту мақсатында облыстық атқарушы өкiмет органдары мен Қазақстан Республикасының Үкіметі жануарлар дүниесiн мемлекеттік басқаруға арнайы уәкiлдiк берiлген органдардың ұсынуы бойынша және ғылыми мекемелердiң ұсыныстары негiзiнде жануарлар дүниесiн пайдалануға белгiлi бiр аумақта және белгiлi бiр мерзiмге тыйым салуды немесе шек қоюды белгiлейдi.
21-бап. Елдi мекендердi, кәсiпорындар мен басқа да объектiлердi орналастыру, салу және жобалау кезiнде жануарлардың мекендеу ортасын және көбею жағдайларын, қоныс аудару жолдары мен шоғырланған жерiн қорғау жөніндегі шаралар
Елдi мекендердi, кәсiпорындарды, құрылыстар мен басқа да объектiлердi орналастыру, жобалау және салу, қазiргi бар технологиялық процестердi жетiлдiру және жаңаларын енгізу кезiнде, тың жерлердi, батпақты, жағалаулық және бұталы аумақтарды шаруашылық аумағына қосқан кезде, жердi мелиорациялау, орман және су пайдалануды жүзеге асыру, геологиялық барлау жұмыстарын жүргiзу, пайдалы қазбалар өндiру, ауыл шаруашылық жануарларын жаятын және айдайтын жерлердi белгiлеу, туристiк маршруттар жасау және халықтың жаппай демалатын орындарын ұйымдастыру кезiнде жануарлардың мекендеу ортасын және көбею жағдайларын сақтау жөніндегі шаралар көзделуге әрi жүзеге асырылуға, сондай-ақ жануарлардың мекендеу ортасы ретiнде ерекше құнды учаскелерге ешкiмнiң тимеуi қамтамасыз етiлуге тиiс.
Темір жол, тас жол, құбыр жүргiзу және басқа тасымал тораптарын, электр және байланыс желiлерiн, арналарды, бөгеттердi және өзге де гидротехникалық құрылыстарды орналастыру, жобалау және салу кезiнде жануарлардың қоныс аудару жолдары мен шоғырланған жерiнiң сақталуын қамтамасыз ететiн шаралар әзiрленiп, жүзеге асырылуға тиiс.
22-бап. Сирек кездесетiн және құрып кету қатерi төнген жануарлар түрлерiн қорғау мен ырықсыз және жартылай ырықсыз жағдайда өсiру
Сирек кездесетiн және құрып кету қатерi төнген жануарлар түрлерi Қазақстан Республикасының Қызыл кiтабына жазылады.
Сирек кездесетiн және құрып кету қатерi төнген жануарлар түрлерiнiң қырылуына, санының қысқаруына немесе мекендеу ортасының бұзылуына әкеп соқтыруы мүмкiн әрекеттерге тыйым салынады.
Табиғи жағдайда ұдайы өсiру қиын немесе мүмкiн емес сирек кездесетiн және құрып кету қатерi төнген жануарлар түрлерiн сақтау мақсатында жануарлар дүниесiн басқарудың мемлекеттік органдары бұл жануарларды ырықсыз және жартылай ырықсыз жағдайда өсiрiп, кейiннен табиғи ортаға жiберу жөнiнде шаралар қолдауға мiндеттi.
Айрықша реттерде Қазақстан Республикасының Үкіметі жануарлар дүниесiн мемлекеттік басқаруға арнайы өкiлеттiк берiлген органдар мен ғылыми-зерттеу мекемелерiнiң ұсынуы бойынша сирек кездесетiн және құрып кету қатерi төнген жануарлар түрлерiн арнайы жасалған жағдайларда өсiрiп, кейiннен табиғи ортаға жiберуге, ғылыми және өзге де мақсаттар үшiн аулауға рұқсат бередi.
Қазақстан Республикасының 11.05.99 ж. № 381-I Заңымен 23-бап жаңа редакцияда
23-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану Қазақстан Республикасының Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
24-бап. Өндiрiстiк процестердi жүзеге асыру және көлiк құралдарын пайдалану кездерiнде жануарлардың қырылуын болдырмау
Өндiрiстiк процестердi жүзеге асыру және көлiк құралдарын пайдалану кезiнде жануарлардың қырылуын болдырмау жөнiнде шаралар қолданылуға тиiс.
Жануарлардың қырылуын болдырмау жөнiнде белгiленген шаралар қабылданбайынша материалдарды және өндiрiс қалдықтарын сақтауға, қамыс оруға және құрғақ өсiмдiктi өртеуге, томарлардан тазартып, өзеннен ағаш ағызуға, уылдырық шашу кезiнде маңызы бар өзен арналарын жөндеуге тыйым салынады.
25-бап. Өсiмдiк қорғау құралдарын, минералдық тыңайтқыштарды және басқа препараттарды қолдану кезiнде жануарларды қорғау
Өсiмдiк қорғау құралдарын, минералдық тыңайтқыштарды және халық шаруашылығында пайдаланылатын басқа да препараттарды қолдану кезiнде жануарлар дүниесi мен жануарлардың мекендеу ортасын қорғау талаптары орындалуға тиiс.
Жануарлардың қырылуын және олардың мекендеу ортасының нашарлауын болырмау мақсатында кәсiпорындар, мекемелер, ұйымдар мен жекелеген адамдар аталған препараттарды тасымалдау, сақтау және қолдану ережелерiн сақтауға мiндеттi.
Жаңа препараттарды жасаған кезде олардың айналадағы ортада шоғырлануының жол берiлер шегiнiң жануарларды және олардың мекендеу ортасын қорғауды қамтамасыз ететiндей нормативтерiн әзiрлеуге тиiс.
Өсiмдiк қорғау құралдарын, материалдық тыңайтқыштар және халық шаруашылығында пайдаланылатын басқа да препараттарды қолдану ережелерi, сондай-ақ аталған препараттардың тiзбесi жануарлар дүниесiн басқару жөніндегі мемлекеттік органдармен келісілуге тиiс.
26-бап. Жабайы жануарлар ауырған кезде, табиғи апат және басқа себептер салдарынан қырылу қатерi төнген ретте оларға көмек көрсету
Жергiлiктi өкiлдi және атқарушы өкiмет органдары және барлық табиғатты пайдаланушылар жабайы жануарлар ауырған кезде, табиғи апат және басқа себептер салдарынан қырылу қатерi төнген ретте оларға көмек көрсетуге мiндеттi.
27-бап. Жабайы жануарларды көшiру, жерсiндiру, қайта жерсiндiру және будандастыру, оларды әкелу және Қазақстан Республикасы шегiнен әкету
Жабайы жануарларды жаңа мекендеу орнына көшiруге, фауна үшiн жануарлардың жаңа түрлерiн жерсiндiруге, жануарларды қайта жерсiндiру мен будандастыруға, оларды әкелуге және Қазақстан Республикасы шегiнен әкетуге тиiстi ғылыми-зерттеу мекемелерiнiң қорытындылары ескерiле отырып жануарлар дүниесiн мемлекеттік басқаруға аранйы уәкiлдiк берiлген органдардың берген рұқсаты бойынша ғылыми-зерттеу және шаруашылық мақсатта жол берiледi.
28-бап. Жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану жөніндегі ғылыми зерттеулер
Жануарлар дүниесiн мемлекеттік басқаруға мүдделi ғылыми-зерттеу мекемелерiн қатыстыра отырып, жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану жөнiнде ғылыми зерттеулер ұйымдастырылады.
Жергiлiктi өкiлдi және атқарушы өкiмет органдары, жануарлар дүниесiн пайдаланушылар ғылыми-зерттеу мекемелерiнiң жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану ғылыми-зерттеулер жүргiзiлуiне жәрдемдесуге мiндеттi.
29-бап. Жануарлар дүниесiн қорғаудың және өсiмiн молайтудың өзге де шаралары
Жануарлар дүниесiн қорғау және өсiмiн молайту мақсатында табиғат пайдаланушылардың құқықтары, оларға Қазақстан Республикасы заңдарында белгiленген тәртiппен тиiстi мiндеттер жүктеле отырып, шектелуi мүмкiн.
VI бөлiм. ЖАНУАРЛАР ДҮНИЕСIН ПАЙДАЛАНУ
30-бап. Жануарлар дүниесiн пайдалану
Жануарлар дүниесi кәсiпорындардың, мекемелер мен ұйымдардың, Қазақстан Республикасы азаматтарының және оның аумағында тұратын немесе мекендей тұратын басқа да адамдардың пайдаланылуына берiледi.
31-бап. Жаруарлар дүниесiн пайдалану түрлерi
Қазақстан Республикасы аумағында жануарлар дүниесiн пайдаланудың мынадай түрлерiне жол берiледi:
- аң аулау;
- судағы омыртқасыздар мен теңiз сүт қоректiлерiн аулауды қоса балық аулау;
- аң аулау мен балық аулау объектiлерiне жатпайтын жануарларды шаруашылық мақсаттарда пайдалану;
- жануарлардың тiршiлiгіндегі пайдалы қасиеттер мен өнiмдердi пайдалану.
Қазақстан Республикасы задарымен жануарлар дүниесiн пайдаланудың басқа да түрлерi көзделуi мүмкiн.
Жануарлар дүниесiн биологиялық қару ретiнде пайдалануға тыйым салынады.
32-бап. Жануарлар дүниесiн пайдалану мерзiмдерi
Жануарлар дүниесi тұрақты немесе уақытша пайдалануға берiледi.
Жануарлар дүниесiн алдын ала белгiленбеген мерзiммен пайдалану тұрақты пайдалану деп танылады.
Жануарлар дүниесiн тұрақты пайдалану мерзiмдерi тиiстi шарттармен белгiленедi.
Қазақстан Республикасының 24.12.01 ж. № 276-II Заңымен 33-бап өзгерді
33-бап. Жануарлар дүниесiн пайдалануды ресiмдеу тәртібі
Жалпы табиғатты пайдалану тәртібімен жануарлар дүниесiн пайдалануды жүзеге асыру қандай бiр рұқсатты талап етпейдi.
