(БҰРЫНҒЫ РЕДАКЦИЯ) ҚР ҮКІМЕТІНІҢ 2007.27.06 № 535 ҚАУЛЫСЫ

10. Су айдындары үшін төгілу орнының астындағы эмульгирленген және еріген мұнайдың іс жүзіндегі шоғырлануларының, сондай-ақ төгілген мұнайды жинау жөніндегі іс-шараларды жүргізгеннен кейін су объектісінің ластанған су қабатының қалыңдығын бақылау өлшеулерін жүргізуге рұқсат етіледі.

11. Мұнай төгілу салдарын жою жөніндегі міндетті іс-шаралар

жүргізілгеннен кейін су бетінде қалған қабыршақты мұнай массасы мынадай формуламен есептеледі:

,                            (4)

мұнда: М_{каб.қалд} - төгілу салдарын жою жөніндегі іс-шаралар жүргізілгеннен кейін су бетінде қалған қабыршақты мұнай массасы, т;

m_{каб.қалд} - төгілген мұнайды жинау аяқталғаннан кейін 1 м² су бетіндегі қабыршақты мұнайдың үлес массасы, г/м²;

F_н.қалд - мұнай төгілу салдарын жою жөніндегі жұмыстар аяқталғаннан кейін қабыршақты мұнаймен жабылған су бетінің ауданы, м²;

m_каб.қалд мәні 1-кесте бойынша қабылданады.

12. Су объектілерінің ластану дәрежесі суда еріген және (немесе) эмульгирленген мұнай массасымен анықталады.

13. Су қабатын ластайтын мұнай массасы мынадай формулалармен есептеледі:

1) су айдындары үшін

,                          (5)

2) су ағындары үшін

,                          (6)

мұнда: М_м.с-к - еріген және (немесе) эмульгирленген мұнай массасы,m;

М_м.с-а - тиісінше су айдынын, су ағынын ластайтын еріген және (немесе) эмульгирленген мұнай массасы, т.

Бұл ретте қанығу шоғырлануы Сқ су айдындары үшін 26 г/м³, су ағындары үшін 122 г/м³ болып табылады.

Фондық шоғырлану С_ф туралы деректер су объектілерін бақылайтын жергілікті органдардан алынуы немесе ластану аймағынан тыс жерден іріктеп алынған су сынамаларының зертханалық талдау нәтижелері бойынша анықталуы мүмкін.

14. Су қабатын ластайтын мұнай массасын массалардың теңгерімдік арақатынасы арқылы есептеуге болады:

=,                          (7)

мұнда: Мсу.жин - жиналған мұнай массасы, т;

М_су.б - мұнай төгілген сәттен бастап оны жинауға дейін су объектісі бетінен буланған мұнайдың ұшпалы төменгі молекулярлық көмірсутектерінің массасы мынадай формуламен анықталады:

,                              (8)

мұнда: qсу.б - суға төгілген 1 м2 мұнайдың бетінен шығатын көмірсутектердің шығарындыларының үлес шамасы, г/м².

Шығарындылардың үлес шамасы qсу.б мынадай параметрлерге қарай төменде келтірілген 2-кесте бойынша алынады: булану бетінің орташа температурасы:

t = 0,5-(t + t),                                    (9)

мұнда: tсу.б - судағы булану бетінің орташа температурасы, ^оС;

t_в - судың жоғары қабатының температурасы, ^оС;

t_воз - ауа температурасы, ^оС.

2-кесте. Мұнай бетінен атмосфераға ұшатын көмірсутектер

шығарындыларының үлес шамасы, г/м²

(мұнайдың тығыздығы 0,850 т/м³ дейін)

кестенің жалғасы

Егер tсу.б<4^оС, онда шығарындылардың үлес шамасы нөлге тең болып қабылданады.

Су бетінде қалқып тұрған мұнай қабатының қалыңдығы:

 = ,                                 (10)

мұнда: р - мұнайдың тығыздығы, кг/м³;

- су бетіндегі мұнай қабатының қалыңдығы, м;

- су бетінде қалқып тұрған мұнайдың булану үдерісінің ұзақтығы

 =  - ,                                                        (11)

мұнда: Jсу.б - су бетінде қалқып тұрған мұнайдың булану үдерісінің ұзақтығы, сағ.;

Jшк- су объектісінің бетіне мұнайдың төгіле бастаған уақыты (шығарылу сәті), сағ.;

Jсу.жин - су бетіндегі бос мұнайды жинау жөніндегі іс-шараларды аяқтау уақыты, сағ.

2-кестеде көрсетілмеген параметрлердің аралық мәндері кезінде көмірсутек шығарындыларының үлес шамасын анықтау үшін сабақтас мәндер арасында сызықтық интерполяция жасалады.

15. Авариялық төгілуі кезінде су объектісін ластағаны үшін ақыны есептеуге қолданылатын мұнай массасы М, мынадай формуламен анықталады:

М _у =  +  + ,                                             (12)

мұнда: Мм.с-к(м.с-а)(5), (6) немесе (7) формулаларға сәйкес анықталады.

Егер іс-шараларды жүргізу нәтижесінде қабыршақты мұнай толығымен жойылса, онда (12) формуланың үшінші қосылғышы нөлге тең болып қабылданады.

16. Су объектілерінің мұнаймен ластануынан келтірілген залалды есептеу мынадай формуламен орындалады:

 = ,                                             (13)

мұнда:

Им - су (теңіз) бетін мұнаймен ластаудан келтірілген залалды экономикалық бағалау (теңге);

Mm - су объектісінің бетіне төгілген мұнай массасы, т;

Aм - мынадай формуламен анықталатын мұнайдың салыстырмалы қауіптілік коэффициенті:

 =

мұнда ПДКсу.м - су объектісінің осы түріндегі рұқсат берілетін мұнайдың шекті шоғырлануы;

Стөг - ағымдағы жылға жергілікті өкілді органдар бекіткен ластаушы заттардың 1 шартты тоннасының төгіндісіне төлем ставкасы, теңге/шартты тонна;

10 - арттыру коэффициенті.