(БҰРЫНҒЫ РЕДАКЦИЯ) ҚР ҮКІМЕТІНІҢ 2007.16.10 № 958 ҚАУЛЫСЫ

Жоба шеңберінде Ертіс өңірінің жалды ормандарының аумағында 9 мың гектар орман дақылдары, Арал теңізінің құрғап қалған табанында және Қызылорда облысының мемлекеттік орман қорының аумағында - 22 мың гектар сексеуіл екпелері құрылатын болады.

Облыстық атқарушы органдардың қарауындағы мемлекеттік орман қорының 120,63 мың гектар алқапта ормандарды молықтыру жұмыстарын жүргізу, оның ішінде 88,62 мың гектар алқапта орман дақылдарын құру көзделуде. Жергілікті атқарушы органдардың қарауындағы мемлекеттік орман қорының аумағында ормандарды молықтыру көлемі облыстар бойынша 1-кестеде келтірілген.

1-кесте

мың гектар

Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда ормандарды молықтыру жөніндегі жұмыстарды «Семей орманы» және «Ертіс орманы» мемлекеттік орман табиғи резерваттары және мемлекеттік ұлттық табиғи парктер жүргізетін болады.

Мемлекеттік орман табиғи резерваттары (бұдан әрі - МОТР) және мемлекеттік ұлттық табиғи парктер (бұдан әрі - МТП) аумағында ормандарды молықтыру көлемдері 2-кестеде келтірілген.

2-кесте

гектар

Көгалдандыру жұмыстарын көшет материалымен қамтамасыз ету бағыттарының бірі жеке орман тұқымбақтарын құру болып табылады.

Селекциялық орман орталықтары орман дақылы өндірісін селекциялық негізге көшіру және негізгі орман құрайтын және интродукцияланған тұқымдардың тұрақты орман тұқымы базасын құру жөніндегі жұмыстар жалғастырылатын болады.

Орталықтардың ең жақын перспективаға негізгі міндеттері:

олардың аумақтарындағы селекциялық-тұқым шаруашылығы объектілерін күзету және күтіп ұстау;

мұрагерлік қасиеттері жақсартылған көшет материалын өсіру және онымен орман иеленушілерді қамтамасыз ету;

жаңа селекциялық-тұқым шаруашылығы объектілерін құру болып табылады.

5.2.2. Темір және автомобиль жолдарының бойында қорғаныштық орман екпелер құру

Темір және автомобиль жолдары, арналар, магистральды құбыр желілері, басқа да желілік құрылыстар бойында қорғаныштық екпелер құру:

көлік магистральдарын қар көшкіндерінен, шаң-тозаңнан, құмнан қорғауға, оларды әдемілеп безендіруге, сондай-ақ автокөліктен шығатын газдың таралуына тосқауыл болатын және оны жұтатын жасыл желекті қорған ретінде пайдалануға;

қысқа мерзімді дем алуға жағдайлар (орындар) жасауға бағытталған.

Көлік және басқа да желілік құрылыстар бойында қорғаныштық екпелер құру және оларға күтім жасау қарауында немесе басқаруында темір жолдар, автомобиль жолдары және басқа да желілік құрылыстар бар ұйымдардың қаражаты есебінен жүзеге асырады.

Орман екпелеріне күтім жасауды, оларды құруды және қалпына келтіруді қамтитын автомобиль жолдарын көгалдандыру жұмыстарын қаржыландыруды автомобиль жолы саласына бөлінетін қаражат шегінде республикалық бюджет қаражатының есебінен Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің Көлік инфрақұрылымын дамыту комитеті жүргізеді.

Темір жолдар бойындағы жолақтарда жыл сайын 2008 - 2010 жылдар кезеңінде 58,6 мың көшет, автомобиль жолдарының бойында - 52,0 мың, оның ішінде 2008 жылы - 15,7 мың дана, 2009 жылы - 17,3 мың дана және 2010 жылы - 19,0 мың дана көшет отырғызылады.

Екпелер отырғызу Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігінің Көлік инфрақұрылымын дамыту комитеті мен»"Қазақстан темір жолы ұлттық компаниясы" акционерлік қоғамының ведомстволық ұйымдарының тұқымбақтарында өсірілген көшет материалымен жүзеге асырылатын болады.

Екпелер құру және оларға күтім жасау жөніндегі жыл сайынғы жұмыстардың көлемі көлік және басқа да желілік құрылыстар салу мен пайдалану жобалары мен жоспарларында көзделеді.

5.2.3. Гидрографиялық желі, арналар мен су қоймалары бойында орман екпелерін құру

Қазіргі кезде Қазақстан су қоймаларының, арналары мен шағын өзендерінің үлкен бөлігінің су қорғау екпелері іс жүзінде жоқ десе де болады, олар су қорғау мақсатындағы жерлер алқабының небәрі 0,46% құрайды.

Өзендер, жылғалар, көлдер, су қоймалары және басқа да су айдындары, арналар, коллекторлар, Қазақстан аумағында 614,3 мың гектар жерді алып жатыр, су қорғау аймақтарының жалпы көлемі - 195,1 мың гектар. Ғылыми ұсыныстарға сәйкес гидрографиялық қор жерінің 8,5% орманды болған жағдайда су көздерін жеткілікті дәрежеде қорғау қамтамасыз етіледі. Осыны басшылыққа ала отырып, республика өзендерінің, арналарының және су қоймаларының су қорғау аймақтарында екпелер құру көлемі шамамен 16,5 мың гектар болады. 2008-2010 жылдар кезеңінде 543 гектар, оның ішінде Батыс Қазақстан облысында - 450 гектар, Жамбыл облысында - 60 г және Оңтүстік Қазақстан облысында - 33 гектар қорғаныштық екпелер отырғызылады.

Ірі су қоймалары және олармен байланысты арналар төңірегінде қорғаныштық екпелер құру мен күтіп ұстауды су шаруашылығы объектілерін пайдалануға берілетін мемлекеттік тапсырыс шеңберінде жүзеге асырған жөн. Ауыл шаруашылығы мақсатында пайдаланылатын жерлер арқылы өтетін суару желісі (арналар) бойында екпелер отырғызуды суару желісін пайдалану құқығы тиесілі меншік иелері немесе жер пайдаланушылар, ал шағын өзендер бойында - мемлекеттік орман шаруашылығының мемлекеттік мекемелері мен табиғат қорғау мекемелері жүзеге асыруға тиіс.

5.2.4. Елді мекендердің жасыл аймақтарын құру және оларды көгалдандыру

Жасыл аймақтар - қорғаныштық және санитариялық-гигиеналық функциялар орындайтын және халықтың демалыс орны болып табылатын ормандар мен орман саябақтары орналасқан қала шегінен тыс аумақ.       Ауаны оттегімен байытумен, табиғат келбетін әдемілеп безендірумен қатар дұрыс өсірілген екпелер аумақтардың желдетілуіне, лас ауаны тұрғын үйлер мен өндірістік аймақтардан алып кетуге көмектеседі, тік ауа қабаттарының пайда болуына және ластанған ауаның атмосфераның неғұрлым жоғары қабаттарында сейіліп кетуіне жәрдемдеседі, сондай-ақ ауаны әртүрлі аэрозольдардан, шаң-тозаңнан, күйеден, майда күлден оларды жұтып қою арқылы тазартады.

Қазіргі Қазақстанның халық қоныстанған жерлерінің жүйесі 86 қаланы, 181 кент пен 7681 ауылды (селоны) қамтиды. Қазақстанда қала халқының саны 8,48 миллион адам.

17.5.3.01-78 «Қалалардың жасыл аймақтарының құрамы және мөлшері» мемлекеттік стандартының нормаларына сәйкес халықтың санын және аумақтың ормандылығын ескере отырып, жасыл аймақтардың жалпы көлемі 248,6 мың гектарды құрауға тиіс.

Қазіргі кезде мемлекеттік орман қоры аумағында 155,7 мың гектар жасыл аймақтар және 45,3 мың гектар қала ормандары мен орман саябақтары бар. Елді мекендерді көгалдандыру жөніндегі жұмыстарды дамыту:

елді мекендерде белгіленген нормативтерге сәйкес жалпы жұрт пайдаланатын екпелер құруды;

өте әдемі және орнықты ағаш тұқымдары мен бұталар қалемшелерін өсіру үшін мемлекеттік және жеке орман тұқымбақтарының желісін дамытуды;

олардың аса шығымдылығын, өсіп-өнуі мен дамуын қамтамасыз ететін тамыр жүйесі жабық қалемшелерді жыл бойы отырғызу технологияларын қолдануды көздейді.

Жасыл желек құрылысы жоспарларын іске асыру облыстық, қалалық және аудандық атқарушы органдардың басқаруымен «Жасыл ел» республикалық штабымен бірлесіп жүзеге асырылатын болады.

Барлық облыс орталықтарында Қазақстан Республикасы Бірінші Президентінің саябақтары құрылады.

Астана қаласында ботаникалық бақ отырғызу басталды.

Үш жыл ішінде 550 саябақ пен скверьлер құрылады (3-кесте).

                                                3-кесте

5.2.5. Астана қаласының жасыл аймағын құру

Астана қаласының аймағын құру жөніндегі жұмыстар батыс, оңтүстік және оңтүстік-шығыс бағыттарда одан әрі өрістей түседі.

2010 жылдың аяғына дейін:

оңтүстік-шығыс және шығыс бағыттарда 45 мың гектар алқапта жобалау-іздестіру жұмыстарын жүргізу;

Астана қаласының қала шетіндегі аймағындағы орман өсіруге жарамды 15,0 мың гектар алқапта екпелер құру;

90 мың гектар алқапта екпелерге агротехникалық күтім жасау;

ағаш және бұта тұқымдарының аязға, тұзға төзімді және жылдам өсетін түрлері болатын отырғызу материалының түр-түрін өсіру;

жылдам өсетін ағаш тұқымдарын аудандастыруды одан әрі жалғастыру;

«Жасыл аймақ» РМК-ның материалдық-техникалық базасын арнайы  орман шаруашылығы техникасымен және жабдықтарымен нығайту көзделуде.

2008-2010 жылдарға арналған жұмыстар көлемі, сондай-ақ техникаға қажеттілік 4 және 5-кестелерде келтірілген.

4-кесте

5-кесте

5.3. Бағдарламаны іске асыруға жастардың қатысуы

Республика аумағының орманды жерлерін және көгалдандыру жұмыстарын ұлғайту жөніндегі міндеттерді шешу осы процеске жаңа жұмыс орындарын беру, мектеп орманшылықтарын, мектептердің усадьба жанындағы учаскелерін құру, орман мен бақ айлықтарын ұйымдастыру, Парктер шерулерін және басқа да қоғамдық экологиялық акциялар, оның ішінде:

әрбір оқушы жеке ағашын отырғызып, мектепті бітіргенге дейін оған күтім жасап, кейіннен ағашты қорғауға жаңа бірінші сынып оқушысына тапсырып кететін «Менің атаулы ағашым»;

«Жасыл бақ - таза қала» сияқты акциялар өткізу жолымен жастарды, қоғамдық ұйымдарды тартуды көздейді.

Мектеп орманшылықтарының жұмысын қалпына келтіру жөнінде шаралар қолданылады және олардың қызметін ынталандыру мақсатында жыл сайын мектеп орманшылықтары арасында ұлттық конкурстар өткізіліп тұратын болады.

Шығыс Қазақстан және Павлодар облыстарында жалды ормандарды қалпына келтіруге жастар белсене қатысатын болады.

Көгалдандыру және көріктендіру жұмыстарын қамтамасыз ету үшін жаз кезінде арнайы көгалдандыру жасақтары (құрылыс жасақтары) тартылатын болады, соның ішінде 2008-2010 жылдары жыл сайын 12 мың адамнан тартылады.

5.4. Жеке орман қорын қалыптастыру және дамыту

Жеке орман қорын дамыту республика аумағының орманды жерлерін ұлғайту жолдарының бірі болып табылады. Облыстарда жеке орман қорын құру үшін жер қорынан және өзге санаттағы жерлерден жер телімдерін бөлу мүмкіндіктері айқындалды. Осы мақсаттарды жүзеге асыруға Бағдарламамен келесі көзделген:

1) Өңірлерде жеке орман қорын құру үшін бөлуге болатын жер телімдерінің алқаптарын анықтау, өзге жер санаттарын жеке орман қорының жерлері санатына (нысаналы мақсат - орман өсіру) ауыстыру жөнінде іс-шаралар жүргізу;

2) Жеке орман қорын құруға бөлінген жерлерде екпелерге мониторинг өткізу.

5.5. Орман орналастыру және орман шаруашылығын жобалау

Орман қорының жай-күйі туралы ақпарат алу орман орналастыру жұмыстарын жүргізу арқылы жүзеге асырылады. Ормандарды түгендеудің қашықтық әдістері мен компьютерлік технологияларды қолдану бөлігінде оларды жүргізу технологиялары жетілдірілетін болады. Кезең-кезеңмен жүзеге асырылатын геоақпараттық жүйелік технологияларын енгізу үшін бағдарламалық қамтамасыз етуді сатып алу аса дәлме-дәл жоспарлау-картографиялық материалын алуға мүмкіндік береді.

Үш жыл ішінде Ақмола, Ақтөбе, Алматы және Қарағанды облыстарының»аумағында 2480 гектар алқапта орман орналастыру жұмыстары жүргізіледі.

Орман өсіруге жарамды алаптарды және сүрек пен бұта тұқымдарының түр-түрін іріктеп алу, ормандарды молықтыру және орман өсіру кезінде орман дақылдарының шығымдылығын арттыру және отқа төзімді орман екпелерін алу мәселелері, сондай-ақ мемлекеттік орман қорын өртке қарсы жарақтандыру жобалау-сметалық құжаттаманың негізінде жүзеге асырылатын болады.

Ормандарды өртке қарсы жасақтау жобаларын әзірлеу жөнінде жобалау-іздестіру жұмыстарын жүргізу көзделуде. Өртке қарсы жасақтаудың жобалау жұмыстарының жалпы көлемі 406,6 мың гектар болады.

Сондай-ақ Алматы, Ақтөбе, Қарағанды, Қостанай, Жамбыл және Оңтүстік Қазақстан облыстарының аумағында орман тұқымбақтарын жобалау жөнінде жұмыстар жүргізіледі. Жобаланып отырған орман тұқымбақтарының жалпы көлемі - 166 гектар.

5.6. Орман және орман-саябақ шаруашылығы саласында кадрлар даярлау

және олардың біліктілігін арттыру

Саланы орман және орман-саябақ шаруашылығының жас мамандарымен қамтамасыз етуді Қазақ мемлекеттік ұлттық аграрлық университеті, Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау университеті, Бурабай экология және орман шаруашылығы колледжі, Риддер аграрлық-техникалық колледжі, Есіл ауыл шаруашылығы колледжі жүзеге асыруда.

Студенттердің оқу-өндірістік практикадан өтуін Ауыл шаруашылығы министрлігінің Орман және аңшылық шаруашылығы комитетіне қарасты»Сандықтау оқу-өндірістік орман шаруашылығы мемлекеттік мекемесі қамтамасыз етеді.

Орман шаруашылығының басшы қызметкерлері мен мамандарының біліктілігін арттыру үшін оларды жыл сайын Ауыл шаруашылығы министрлігінің Ғылыми-өндірістік орталығының базасында қайта даярлау жүзеге асырылуда.

Жастарды орман саласына тарту мақсатында орман және орман саябақ шаруашылығы мамандықтарына мемлекеттік тапсырыс шеңберінде оқыту, сондай-ақ болашақ орманшыларды Ресей Федерациясының, Беларусь Республикасының және Түркияның оқу орындарында жыл сайын 6 адамнан оқыту қажет.

5.7. Бағдарламаны ақпараттық қамтамасыз ету

Бағдарламаны ақпараттық қамтамасыз ету шеңберінде келесі шараларды өткізу жоспарланып отыр:

«Жасыл ел» акцияларын өткізу, дөңгелек үстелдер, семинарлар, жарнамалық іс-шаралар, жазғы демалыс кезінде студенттік еңбек жасақтары үшін жұмыс көлемдерінің мониторингін еткізу, «Жасыл ел» бағдарламасы шеңберінде өткізілетін іс-шараларды жүйелі түрде ақпаратпен сүйемелдеп отыруды қамтамасыз ету.

6. Қажетті ресурстар және қаржыландыру көздері

Осы Бағдарламаны қаржымен қамтамасыз ету көздері республикалық және жергілікті бюджеттердің қаражаты, сондай-ақ қарыз бен гранттар бойынша берілетін қаражат болып табылады.

Бағдарламаны іске асыруға республикалық бюджетте - 21714,83 миллион теңге, жергілікті бюджеттерде - 23539,66 миллион теңге, қарыз бен гранттар бойынша бөлінетін қаражат - 2141,30 миллион теңге мөлшерінде көзделуде.

2008-2010 жылдарға арналған шығыстар көлемі тиісті қаржы жылына арналған «Республикалық бюджет туралы» Қазақстан Республикасының Заңына және жергілікті бюджет туралы облыстық, Астана қаласы мәслихаттарының шешімдеріне сәйкес нақтыланатын болады.

Елді мекендерді көгалдандыруды, жасыл аймақтар құруды және мемлекеттік орман қоры аумағында ормандарды молықтыруды қоса алғанда, бағдарламаны іске асыруға жұмсалатын жергілікті бюджеттердің қаражаты облыстар бойынша 5-кестеде келтірілген.

5-кесте

миллион теңге

Ормандарды өрттен күзету, оларды зиянкестер мен аурулардан қорғау, ормандарды молықтыру және орман өсіру, орман пайдалануды реттеу жөнінде бағдарламада көзделген іс-шаралардың негізгі көлемін мемлекеттік орман шаруашылығы мекемелері мен табиғат қорғау мекемелері жүзеге асыратын болады. Орман орналастыру, жобалау-іздестіру, орманды авиациямен күзету және өзге де жұмыстарды уәкілетті органның мамандандырылған ұйымдары жүргізеді.

Бағдарлама шеңберінде ормандарды авиациямен күзетуге - 2430,13 миллион теңге, Астана қаласының санитарлық-қорғаныштық жасыл аймағын құруға - 4938,68 миллион теңге көзделуде.

Облыстық атқарушы органдардың қарауындағы ормандарды күзетуге, қорғауға, молықтыруға жұмсалатын қаржы шығындарының жалпы көлемі - 18734,43 миллион теңгені, соның ішінде мемлекеттік орман күзетін ұстау - 7409,11 миллион теңгені құрайды. Облыстық атқарушы органдардың қарауындағы ормандарды күзетуге және молықтыруға қаражат қажеттілігі 6-кестеде келтірілген.

6-кесте

миллион теңге

Бағдарламаны техникалық жағынан қамтамасыз ету үшін жалпы алғанда 3650,19 миллион теңге, соның ішінде республикалық бюджет   қаражаты есебінен - 949,19 миллион теңге, оның ішінде нысаналы трансферттермен жергілікті бюджеттерге - 1747,83 миллион теңге және ХКДБ есебінен - 953,17 миллион теңге қажет. Бағдарламаны техникалық жағынан қамтамасыз ету үшін қаржы қаражатына қажеттілік 7-кестеде келтірілген.

7-кесте

миллион теңге

7. Бағдарламаны іске асырудан күтілетін нәтижелер

Бағдарламаны іске асыру ормандарды күзету, қорғау және молықтыру, оларды ұтымды пайдалану саласындағы ахуалды тұрақтандыруға, ормандардың сақталуын және орман өрттері мен заңсыз ағаш кесуден болатын залалдарды азайтуға және кейіннен орман шаруашылығын жүргізу тиімділігін арттыру үшін негіз қалауға мүмкіндік береді.

Бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын орындаудан күтілетін негізгі нәтижелер:

орман өрттері зақымдайтын алқаптарды өрт қаупі бар кезеңде 10,0 мың гектардан аспайтын көрсеткішке дейін азайту;

ормандарды молықтырудың жалпы көлемі 145,18 мың гектар, соның ішінде 2008 жылы - 37,49 мың гектар, 2009 жылы - 47,63 мың гектар және 2010 жылы - 60,06 мың гектар болады;

550 саябақ пен скверлер қалыптастыру;

15,0 мың гектар, жыл сайын 5 мың гектар алқапта Астана қаласының санитарлық-қорғаныштық жасыл аймағын құру;

15 мың гектар алқапта екпелер отырғызу жобасын және 406,6 гектар алқапта ормандарды өртке қарсы жабдықтаудың жұмыс жобаларын, жалпы көлемі 166 гектар орман тұқымбақтарының жобаларын әзірлеу;

2008-2010 жылдары Бағдарламаны жүзеге асыруға жыл сайын 12000 жасты тарту;

мемлекеттік орман шаруашылығы мекемелерінің, табиғат қорғау мекемелерінің және саланың басқа да мамандандырылған ұйымдарының материалдық-техникалық базасын жыл сайын 83,0 миллион теңгеге нығайту, жыл сайын мемлекеттік орман шаруашылығы мекемелерінің 47 қызметкерінің біліктілігін арттыру, бұл алдағы уақытта орман шаруашылығын жүргізу тиімділігін арттыруға, ормандарды молықтыру және орман өсіру жөніндегі жұмыстарды кеңейтуге мүмкіндік береді.

жаңа селекциялық-тұқымбақтық объектілерді құру.

8. 2008-2010 жылдарға арналған «Жасыл ел» бағдарламасын іске

асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары