(БҰРЫНҒЫ РЕДАКЦИЯ) ҚР ҮКІМЕТІНІҢ 2006.06.02. № 71 ҚАУЛЫСЫ

Yйлестіруді жақсарту. Мыналар: статистиканың уәкілетті органының ұйымдастырушылық құрылымына өзгерістер; сапа мониторингі жүйесін екі өндірістік процеске енгізу жоспарланып отыр. Жұмыстарды орындау заңнамалық кесімдермен және нормативтік құжаттармен расталатын болады.

Әдіснаманы әзірлеу. Ғылыми зерттеулер жүргізуге мемлекеттік тапсырысты орналастыру жолымен жүзеге асырылады. Зерттеу тақырыптарының көкейкестілігін қамтамасыз ету үшін олардың тізбесі қорытылған түрде ұсынылады және салалық сараптама нәтижелері бойынша жыл сайын нақтылануға жатады. Зерттеулердің орындалуын бақылау белгіленген тәртіппен қамтамасыз етіледі. Орындалған ғылыми есептер Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің сайтында орналастырылады.

Талдау жүргізу. Қазақстан Республикасының Үкіметі үшін мемлекеттік тапсырыс шеңберінде талдау есептерін дайындау кіреді. Талдау есептерінің тізбесі салалық сараптауға жатпайды. Ол жыл сайын мүдделі мемлекеттік органдармен келісіледі және нақтыланып отырады.

Ақпараттық жобаларды енгізу. Белгіленген тәртіппен үш уәкілетті орган тарапынан бақылауды қамтиды (бюджет, ақпараттық технологиялар бойынша және тапсырыс беруші).

Халықаралық ынтымақтастық. Халықаралық ұйымдармен жобалар шеңберінде, соның ішінде достастық елдеріне техникалық жәрдемдесу (ТАСИС) жобалары бойынша жоспарланып отыр. Барлық жобалар бойынша іске асыру процестерін үшжақты (тапсырыс беруші, кеңесші және халықаралық ұйым тарапынан) бақылау көзделген. Бұдан басқа, Қазақстанда үш халықаралық семинар өткізу, сондай-ақ халықаралық жұмыс топтарына, семинарларға, жоғары деңгейлі кездесулерге қатысу көзделеді. Іс-шаралар саны ынтымақтастық туралы жасалған халықаралық шарттар санын ескере отырып анықталған.

Енгізілетін әрбір стандарт бойынша жұмыстардың бір немесе бірнеше бағыттары бойынша қажетті іс-шаралардың тізбесі анықталған. Жұмыстардың әртүрлі бағыттары бойынша, бірақ бір стандартты енгізуге бағытталған іс-шаралар оларды өткізу кезеңдері мен мерзімдері бойынша өзара келісілген. Бұл әрбір стандартты енгізуге кешенді көзқарасты қамтамасыз етіп қана қоймай, сонымен қатар қойылған мақсаттар мен міндеттерге жетудің тиімділігін арттырады.

§ 1. Статистикалық жүйені үйлестірудің қазіргi

заманғы деңгейіне көшу

Ресми статистиканың негіз қалаушы қағидаттарына сәйкес үйлестіру қазіргі заманғы статистикалық жүйелердің ажырамас бөлігі болып табылады. Yйлестіру бойынша статистикада статистикалық қызметтің қолданылатын әдіснамасынан ұлттық статистиканың және заңнаманың ұйымдастырушылық құрылымына дейінгі көптеген аспектілерін қамтитын стандарттар мен бірқатар ұсынымдар бар.

Бағдарламамен үйлестіру деңгейін көтеру жөніндегі іс-шаралар кешені көзделеді.

Статистикада сапаны басқарудың қазіргі заманғы жүйелерін енгізу мақсатында жүйелі жұмыстар басталады. Бірінші кезеңде мынадай екі процеске: статистикалық байқауларды ұйымдастыруға және Мемлекеттік статистикалық тіркелімді енгізуге арналған сапа мониторингі енгізіледі. Жұмыстарды тиісті деңгейде орындау үшін сапа жүйелерін әзірлеу жөніндегі қызметтерге және сертификаттау бойынша қызметтерге мамандандырылатын фирмаларды тарту талап етіледі.

Уәкілетті органның ұйымдастырушылық құрылымы жаңа міндеттерге сәйкес келтірілетін болады. Стандарттарды енгізу статистикалық жұмыстардың күрделілігін арттырады. Менеджмент, маркетинг, ақпараттық технологияларды дамыту, әдіснама және талдау бойынша функциялар кеңеюде. Атап айтқанда, жүйелі негізде кәсіпорындарға жүктеменің мониторингі өткізілетін болады. Қазіргі кезде мемлекеттік статистика саласында санамаланған функцияларды қызметшілердің небәрі 2,4% атқарады. Қалыптасқан жағдайды өзгерту үшін уәкілетті органның штаты аумақтық бөлімшелер есебінен ұлғайтылады.

§ 2. Халықаралық ұсынымдар мен стандарттарды ұлттық деңгейде

бейімдеу мақсатында статистика әдіснамасы мен әдістемесін әзірлеу және енгізу

Ұлттық статистикалық жүйелер өзара едәуір ерекшеленеді және әрбір жүйеде бір мақсатқа жетудің әртүрлі жолдары пайдаланылуы мүмкін. Осы жағдайларды есепке ала отырып, халықаралық стандарттар жалпы қағидаттар мен ережелерді немесе талаптардың ең аз жиынтығын анықтайды. Стандарттар статистиканың жекелеген салалары бойынша көрсеткіштер тізбесіне және оларды өндіру кезеңділігіне қойылатын талаптарды анықтайды. Бірақ стандарттар оларды ұлттық деңгейде енгізу мен келісілу жолдарын анықтамайды. Осыған байланысты еуропалық елдер тәжірибесі бойынша стандарттарды енгізу кезеңі бір жылдан он жылға дейін құрайды.

Стандарттарды енгізу және оларды ұлттық деңгейде бейімдеудің анағұрлым тиімді жолдарын анықтау кезеңін қысқарту мақсатында енгізілетін барлық стандарттар бойынша Бағдарлама шеңберінде қажетті ғылыми зерттеулер жүргізу көзделген. Зерттеу нәтижелері нақты әдіснамалық әзірлемелер түрінде ұсынылатын болады.

Атап айтқанда, БҰҰ мен Еуростаттың статистикалық комиссиясы әлемде қолданылатын сыныптамалар жүйесі негізінде статистикалық сыныптамалардың жаңа бірыңғай жүйесін құруды жоспарлап отыр. Бұл қолданыстағы мемлекеттік сыныптамаларға қағидатты өзгерістер енгізуді талап етеді. Осыған байланысты Бағдарламада қызмет және өнім түрлерінің жаңа мемлекеттік сыныптамаларын, сондай-ақ оларға сәйкес келетін номенклатура әзірлеу көзделген.

Статистиканың бірқатар мынадай жаңа салалары енгізілетін болады: мүгедектер туралы, орташа тап, білім барлығы үшін, электрондық сауда, ақпараттық қоғам, инновациялық қызмет туралы және тағы басқалары.

Статистикалық деректердің сапасын арттыруға олардың салыстырымдылығын арттыру жолымен бағытталған әдіснамалық әзірлемелер құрылымдық және қысқа мерзімді статистика жөніндегі стандарттар шеңберінде орындалады. Бұл статистикалық деректерді институционалдық тәсіл негізінде жинаудың жаңа әдіснамасына көшуге мүмкіндік береді, бұл қолданылатын салалық тәсілге қарағанда қазіргі заманғы және аса тиімді тәсіл. Институционалдық тәсіл сондай-ақ экономика салаларының тиімділігі мен бәсекеге қабілеттілігін сипаттайтын көрсеткіштерді әзірлеуді бастауға мүмкіндік береді.

§ 3. Мемлекеттік және салалық бағдарламаларды әзірлеуді және іске

асыруды ақпараттық қамтамасыз етуді жақсарту үшін статистикалық

ақпаратқа талдау жасауды ұйымдастыруға және талдау жүргізуге жүйелік

тәсіл енгізу

Бағдарламамен әзірленетін көрсеткіштердің санын едәуір өсіру және олардың сапасын арттыру көзделеді. Тиісінше, көптеген және сан алуан статистикалық деректерді дұрыс пайдалану проблемасының көкейтестілігі артады. Пайдаланушыларға статистика өндіретін көрсеткіштердің көптyрлілігінен бағдар алу қиынға түсуде. Жаңа статистикалық өнімдер өндірісін игеруге ғана емес, сонымен қатар, пайдалануға да уақыт талап етіледі.

Бағдарламада жаңа статистикалық деректерді өндірумен және оларды пайдалану арасында үйлестіру қамтамасыз етілген. Енгізілетін барлық стандарттардың әлеуметтік-экономикалық саясат міндеттерін шешуге тікелей немесе жанама қатысы бар. Бұл негізде әзірленетін және іске асырылатын мемлекеттік әрі салалық бағдарламаларды ақпараттық қолдауды қамтамасыз ететін жылына 6-дан 8-ге дейінгі талдау есептерін әзірлеу көзделген.

Статистикалық деректерді неғұрлым толық, дұрыс және уақытылы пайдалану мақсатында статистикалық деректерді талдау есептері нысанында тарату мемлекеттік статистикадағы жаңа бағыт болып табылады. Бұл жаңа тәсіл статистиканың пайдаланушыларын қанағаттандыруды арттыруға ықпал етеді.

§ 4. Деректерді жинау, өңдеу, сақтау және тарату жөніндегі халықаралық

стандарттардың талаптарына жауап беретін «Мемлекеттік статистика»

бірыңғай статистикалық ақпараттық жүйе құру

Статистикалық қызмет негізінде деректерді жинауды, өңдеуді, сақтауды және таратуды қамтитын статистикалық ақпаратты өндіру процесі жатыр. Әрбір технологиялық кезеңнің оларды орындауға арналған стандарттарда сипатталған өз ерекшеліктері бар. Статистикалық деректерді өндірудің күрделі әрі ұзақ процесі статистикада бірыңғай ақпараттық жүйе құруды қиындатады. Сондықтан да осы уақытқа дейін ақпараттық технологияларды енгізу жекелеген кезеңдер мен процестер үшін жүзеге асырылды.

Бұл бағытта қазірдің өзінде бірқатар іс тындырылды. Барлық зерттеулер үшін деректерді енгізу мен өңдеуге арналған бағдарламалық кешендер бар, статистикалық сыныптамалар мен анықтамалықтар электрондық түрде ұсынылған және уақытылы жаңғыртылып отырады, Мемлекеттік статистикалық тіркелім жүргізу үшін ақпараттық жүйелер, деректердің серпінділік қатарларының базалары, статистикалық жарияланымдар базалары және басқалары енгізілген. Қазіргі заманғы технологияларды қолдана отырып, деректерді электрондық почтамен облыстық деңгейден республикалық деңгейге, сондай-ақ аудандық деңгейден облыстық деңгейге беру жүзеге асырылады. Статистикалық ақпаратты тарату республикалық және облыстық деңгейлерде Интернет-сайттар арқылы жүзеге асырылады, ал жергілікті желілер шеңберінде Интернет технологияларын пайдалана отырып деректер алмасу қамтамасыз етілген.

Бағдарлама шеңберінде ақпараттық технологияларды пайдаланудың сапалы аса жоғары деңгейіне көшу басталады. Жекелеген ақпараттық жүйелер "Мемлекеттік статистика" бірыңғай жүйесінің ішкі жүйесіне түрлендіріледі. Деректерді жинау Мемлекеттік статистикалық тіркелім және Әлеуметтік статистика үшін жасалатын тіркелім негізінде үйлестіріледі. Барлық кезеңдер мен процестер үшін сыныптамалар мен анықтамалықтардың жалпы базасы құрылады, бұл оларды пайдалануды оңтайландыруға және жүйе ішінде берілетін ақпараттың көлемін азайтуға мүмкіндік береді. Жүйе шеңберінде деректерді жинаудың, берудің, өңдеудің, сақтаудың және таратудың толассыз технологиясы пайдаланылады. Қызмет көрсету жүйелерін Интернет арқылы енгізу жолымен статистиканың пайдаланушылары мен респонденттері үшін сервис кеңейтіледі және жақсартылады.

Барлығы 6 жаңа ақпараттық ішкі жүйе енгізілетін болады, бұл негізінен "Мемлекеттік статистика" бірыңғай ақпараттық жүйесі құрылымын қалыптастыруды аяқтауға, сондай-ақ халықаралық стандарттар мен ұсынымдарды ұлттық статистикалық жүйеге енгізуді жылдамдатуға мүмкіндік береді.

§ 5. БҰҰ-ның ресми статистикасының негіз қалаушы қағидаттарына сәйкес

техникалық көмек алудан белсенді халықаралық ынтымақтастыққа көшу

Халықаралық ынтымақтастыққа ресми статистиканың негіз қалаушы он қағидатының екеуі арналған. Әрбір ұлттық статистикалық жүйе халықаралық стандарттардың пайдаланушысы ғана болып қоймай, сонымен қатар оларды әзірлеу мен қайта қараудың белсенді қатысушысы болуы тиіс. Статистика саласындағы барлық маңызды мәселелер ұлтаралық жұмыс топтарын құру жолымен алқалы түрде әзірленеді, ал шешімдер оларды барлық мүдделі елдермен кеңінен талқылағаннан кейін ғана қабылданады. Халықаралық деңгейдегі қарым-қатынастар статистикалық қызметтің ажырамас бөлігі болып табылады.

Ұлттық статистикалық жүйені реформалау кезеңінде Қазақстан халықаралық ұйымдар есебінен жаңа әдіснамалар мен технологиялар алушы ролін атқарды. Ұлттық жүйенің қалыптасуына қарай соңғы 10 жыл ішінде гранттар мөлшері екі есе азайды. Алайда халықаралық ынтымақтастыққа деген қажеттілік азаймады. Бағдарлама шеңберінде стандарттар жүйесін енгізуге байланысты халықаралық ұйымдармен және серіктес елдермен қарым-қатынастар бұрынғысынан да қажетті болуда.

Қазақстанның статистика саласындағы халықаралық іс-шараларға теңқұқықты қатысуына деген қажеттілік пісіп жетілді. Бағдарламамен халықаралық ұйымдар мен серіктес елдер өкілдерінің қатысуымен үш семинар өткізу көзделеді. Семинарларда сыныптамалар жүйесі, тіркелімдер және туризм статистикасы саласындағы қазақстан статистикасының тәжірибесі мен ұсыныстары ұсынылатын болады.

Қазақстан статистика саласындағы ынтымақтастық туралы 8 халықаралық шартқа ие. Осы уақытқа дейін шарттар шеңберіндегі қызмет статистикалық жарияланымдар алмасумен шектеліп келді. Шарттардың тиімділігі тәжірибе алмасу және статистикалық деректердің салыстырымдылығын қамтамасыз ету мақсатында кездесулер мен консультациялар жүргізу жолымен арттырылады. Мұндай іс-шаралардың мәні статистика қажеттіліктерімен шектелмейді, себебі статистика саласындағы серіктес-елдер экономикалық және әлеуметтік салаларда Қазақстанмен тығыз ынтымақтастыққа ие.

6. Қажетті ресурстар және оларды қаржыландыру көздерi

Бағдарламаны қаржылық қамтамасыз ету көрсетілген мақсаттарға жыл сайын бөлінетін қаражат және Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған басқа да көздер шегінде республикалық бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

Осы Бағдарламада айтылған шараларды іске асыру үшін республикалық бюджеттен 2006 жылы - 52,4 млн. теңге, 2007 жылы - 52,4 млн. теңге, 2008 жылы - 52,4 млн. теңге бөлінеді.

Бұл ретте республикалық бюджеттен қаржыландыру көлемі тиісті жылдың бюджетін қалыптастыру және нақтылау кезінде белгіленген тәртіппен жыл сайын нақтыланып отырады.

7. Бағдарламаны іске асырудан күтілетін нәтижелер

Бағдарламаны іске асырудың негізгі нәтижесі барлық негіз қалаушы халықаралық стандарттар мен ұсынымдарға сәйкес статистикалық деректерді өндіруді қамтамасыз ететін статистиканың қазіргі заманғы ұлттық статистикалық жүйесін қалыптастыру болып табылады.

Бұған мынадай нақты нәтижелерге қол жеткізу ықпал етеді:

2006 жылы кәсіпорындарға түсетін статистикалық жүктеме мониторингін енгізу;

2006 - 2008 жылдары енгізілетін барлық халықаралық стандарттар жөніндегі әдіснамалық және әдістемелік база құру мақсатында 16 тақырып бойынша ғылыми зерттеулер жүргізу;

2006 - 2008 жылдары 14 статистикалық модуль, соның ішінде өндірістің бәсекеге қабілеттілігі көрсеткіштерінің модулі бойынша жаңа статистикалық көрсеткіштер өндірісін енгізу;

2006 - 2008 жылдары дамытудың мемлекеттік және салалық ұзақ мерзімді бағдарламаларын ақпараттық қолдауға арналған 21 талдау есебін дайындау;

2006 - 2008 жылдары "Статистика 7" және "Статистика 8" достастық елдеріне техникалық жәрдемдесу (ТАСИС) жобалары, сондай-ақ статистика саласында 8 екіжақты шарттар бойынша іс-шараларды іске асыру;

2007 - 2008 жылдары екі өндірістік процеске арналған сапа мониторингі жүйелерін енгізу;

2007 - 2008 жылдары "Мемлекеттік статистика" бірыңғай ақпараттық жүйесін қалыптастыру үшін негіз құрайтын 6 ақпараттық жүйе енгізу;

2007 - 2008 жылдары үш халықаралық семинар өткізу;

2008 жылы сыныптаманың жаңа халықаралық жүйесіне сәйкес мемлекеттік статистикалық сыныптамалар жүйесін әзірлеу;

2008 жылы респонденттерге түсетін жүктемені азайтуды қамтамасыз ететін статистикалық деректерді жинаудың жаңа әдіснамасына көшуді аяқтау.

8. Қазақстан Республикасының мемлекеттік статистикасын

жетілдірудің 2006-2008 жылдарға арналған бағдарламасын

іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары